Μουσικοθεραπεία: Η επίδραση της μουσικής στην ψυχική υγεία

Μουσική: Ο συνδυασμός και η οργάνωση ήχων (είτε φωνητικών είτε μέσω οργάνων) με σκοπό τη σύνθεση, παραγωγή και τελικά ακρόαση ενος έργου. Περα απο τον πεζο ορισμο της, η μουσική είναι τέχνη και ως απώτερο σκοπό εχει την έκφραση των συναισθημάτων του συνθέτη και την ταυτιση ή λυτρωση του ακροατή. Είναι πια δεδομένο ότι μουσική και ψυχολογία είναι άμεσα συνδεδεμένες και επηρεάζουν η μία την άλλη. Και όπως έχει επίσης αποδειχθεί, η μουσική έχει έντονη σύνδεση και με τον εγκέφαλο. Συχνά μάλιστα χρησιμοποιείται σαν εναλλακτική θεραπεία (θεραπεία μέσω τέχνης) για την αντιμετώπιση ψωχικών ασθενειών. Αυτό είναι που ονομάζουμε μουσικοθεραπεία.

Πως χρησιμοποιέιται η μουσικοθεραπεία

H μουσικοθεραπεία έχει σημαντικά οφέλη σε άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχικές καταστασεις, όπως αγχώδεις διαταραχές τύπου μετατραυματικου σοκ, κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, ακόμα και αναπτυξιακες (ADHD) ή νευροεκφυλιστικες ασθένειες (Parkinson). Είναι ένας τρόπος οι ασθενείς να επεξεργαστούν τα συναισθήματα τους και να διαχειριστουν τα τραύματα τους. το πένθος τους. Σε ηπιότερες περιπτώσεις, η μουσική χρησιμοποιείται για τη διαχειριση του πενθους και αποσυμφόρηση απο το stress και την πίεση.

Τα τελευταία χρόνια εχει αναγνωριστει και εφαρμόζεται σαν συμπληρωματική-εναλλακτική θεραπεία σε παιδιά με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.

Γενικότερα η μουσικοθεραπεία έχει σαν στόχο τη βελτίωση της συναισθηματικής και κοινωνικής κατάστασης του ατόμου. Παράλληλα μπορεί να έχει θετική επίδραση στη σωματική και πνευματική υγεία και να βελτιώσει τη συνολική ποιότητα ζωής του ασθενούς. Η θεραπεία μέσω μουσικής εφαρμόζεται είτε ατομικά είτε σε ομάδες.

Διαφορετικές πρακτικές της μουσικοθεραπείας

Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν διάφοροι τρόποι να εφαρμοστεί θεραπεία μέσω μουσικής σε ασθενείς με διαταραχές στον ψυχισμό τους. Υπάρχουν διάφορες επιμέρους εξειδικευμενες πρακτικές, έτσι ώστε να βοηθηθεί κάθε ασθενής ως προς συγκεκριμένα ζητήματα και συμπεριφορές που τον αφορούν.

Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να κάνουμε αναφορά σε τέσσερις βασικές πρακτικές μουσικοθεραπείας.

1. Ανάλυση στίχων

Γενικότερα το talk therapy είναι ο συνηθέστερος τρόπος με τον οποίο ο ασθενής καταπιάνεται με θέματα δύσκολα προς συζήτηση. Η ανάλυση στίχων προσφέρει μια πιο ανάλαφρη προσέγγιση για τη διαχείριση και την επεξεργασία των συναισθημάτων, των σκέψεων και των εμπειριών του ασθενούς. Με τη μουσικοθεραπεία αυτού του είδους το άτομο ενθαρρύνεται να περιγράψει τις εικόνες που του γεννούν οι στίχοι και να αναπτύξει τη διορατικότητά του. Όλοι έχουμε ένα τραγούδι με το οποίο ταυτιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό. Η ανάλυση στίχων δίνει ακριβώς αυτή την ευκαιρία στο ατομο να αναγνωρίσει μέσω στίχων προσωπικά βιώματα με σκοπό να τα αντιμετωπίσει.

2. Αυτοσχεδιασμός με μουσικά όργανα

Η χρήση μουσικών οργάνων είναι μια ακόμη καλή πρακτική μουσικοθεραπείας. Ενθαρρύνει την συναισθηματική έκφραση, καλλιεργεί τη φαντασία και την ευρηματικότητα και είναι άριστος τρόπος κοινωνικοποίησης.  Παράλληλα, αποτελεί ανώδυνη αφετηρία για περαιτέρω εξερεύνηση διάφορων θεραπευτικών θεματικών, όπως το πένθος, ένα παιδικό τραύμα ή μια πρόσφατη σύγκρουση με κάποιο αγαπημένο πρόσωπο. Για παράδειγμα, είχε ζητηθεί από ασθενείς να δημιουργήσουν μια καταιγίδα με μουσικά όργανα. Παρατηρήθηκε ότι τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία του παραγόμενου ήχου ταυτίζονταν με τα συναισθήματα του ασθενή τη δεδομένη στιγμή.

3. Ενεργή ακρόαση μουσικής

Η μουσική χωρίς αμφιβολία μπορεί να προσφέρει άμεση εναλλαγή συναισθημάτων. Έχει αποδειχθεί ότι οι ρυθμικές και επαναληπτικές πτυχές της μουσικής διεγείρουν τον εγκεφαλικό φλοιό. Αυτό κάποιες φορές βοηθάει το άτομο να ηρεμήσει κι άλλες να δράσει πιο αυθόρμητα. Επομένως, η μουσικοθεραπεία μέσω ενεργής ακρόασης χρησιμοποιεί κατάλληλη μουσική αφενός για να ταιριάξει με τα εκάστοτε συναισθήματα του ασθενούς και αφετέρου να μεταβάλλει τη διάθεση του. Ιδανικά, με τη μουσικοθεραπεία αρχικά ο θεράπων ταυτίζει τη (συχνά αρνητική) διάθεση του ασθενή με τη μουσική και σταδιακά προσπαθεί να τον περάσει σε μια πιο ήρεμη και θετική ψυχική κατάσταση.

4. Συγγραφή στίχων

Τέλος, μια συνηθισμένη και ιδιαίτερα αποτελεσματική πρακτική μουσικοθεραπείας είναι η συγγραφή στίχων. Προσφέρει την ευκαιρία για προσωπική έκφραση με έναν δημιουργικό τρόπο που προσφέρει ικανοποίηση και τόνωση της αυτοπεποίθησης του ασθενούς. Οποιοσδήποτε θεωρειται ικανός να γράψει κάποιους στίχους που να αντανακλούν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους και, σε τελική ανάλυση, τη συναισθηματική τους κατάσταση. Παράλληλα, μπορεί να συνδυαστεί με κατάλληλη επιλογή μουσικών οργάνων και ήχων που αντικατοπτρίζουν τη ψυχολογική τους κατασταση τη δεδομένη στιγμή. Η συγγραφή στίχων είναι μια τεχνική που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβραβευτική στον ασθενή.