Cyberchondria a.k.a η Υποχονδρίαση της Ψηφιακής Εποχής

Φανταστείτε ότι αισθάνεστε έναν ξαφνικό πονοκέφαλο, η πρώτη σας σκέψη θα ήταν ότι μάλλον προκλήθηκε λόγω κούρασης. Οι περισσότεροι στη θέση σας το ίδιο θα σκέφτονταν. Υπάρχει όμως και μία κατηγορία ανθρώπων η οποία με την παραμικρή ενόχληση θα πληκτρολογούσαν μανιωδώς τα συμπτώματά τους αναζητώντας μία πιθανή διάγνωση στο διαδίκτυο. Και πολλοί ίσως σκεφτούν ότι δεν είναι κακό να λαμβάνουμε τις ιατρικές γνώσεις που τόσο απλόχερα μας χαρίζει ο κόσμος του διαδικτύου. Και σε αυτό θα συμφωνήσω απόλυτα. Όταν όμως η αναζήτηση των συμπτωμάτων στο ίντερνετ γίνεται επανειλημμένα ώστε να αγγίζει τα όρια του ψυχαναγκασμού τότε μιλάμε για το φαινόμενο cyberchondria.

Τι σημαίνει ο όρος cyberchondria;

Ο όρος cyberchondria είναι νεολογισμός και είναι παράγωγος των λέξεων cyber και hypochondria. Στα ελληνικά ο όρος αποδίδεται κατά πολλούς ως κυβερνο-χονδρία. Ο όρος πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 2000 όποτε και άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες ιστοσελίδες ιατρικού περιεχομένου. Η εξελιγμένη αυτή μορφή υποχονδρίασης έλαβε τόσο μεγάλες διαστάσεις μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε το 2008 η Microsoft διεξήγαγε την πρώτη επίσημη έρευνα για το φαινόμενο cyberchondria. Οι επικεφαλής της έρευνας Ryen White και Eric Horvitz έθεσαν τον επίσημο ορισμό της cyberchondria, πρόκειται για την αβάσιμη κλιμάκωση των ανησυχιών σχετικά με την κοινή συμπτωματολογία, η οποία όμως βασίζεται στην ανάλυση των διαδικτυακών αποτελεσμάτων αναζήτησης και της ηλεκτρονικής βιβλιογραφίας.

Οι διαστάσεις του φαινομένου

Έχει αποδειχθεί ότι όσο εξελίσσεται η τεχνολογία ο αριθμός των cyberchondriacs ολοένα και αυξάνεται. Αυτό καταρχήν συμβαίνει λόγω του διαρκούς εμπλουτισμού των ιατρικών πληροφοριών στο διαδίκτυο. Κάθε μέρα δημιουργούνται δεκάδες ιστοσελίδες και blogs ιατρικού περιεχομένου.

Advertisements
Ad 14

Έρευνα του Πανεπιστημίου του Manchester το 2016 έδειξε ότι πάνω από το 50% των Ευρωπαίων και το 73% των Αμερικανών αναζητούν τα συμπτώματά τους στο διαδίκτυο. Οι αριθμοί μπορεί να φαίνονται εξωπραγματικοί, είναι όμως αληθινοί. Η μάστιγα όμως της Cyberchondria δεν σταματάει εκεί. Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί ειδικές «διαγνωστικές» εφαρμογές, όπου ο χρήστης εισάγει τα συμπτώματά του και ο εικονικός γιατρός του, κάνει τη διάγνωση! Υπάρχουν δεκάδες τέτοιες εφαρμογές γνωστές και ως «symptoms checkers» στο Google play store και η πιο δημοφιλής από αυτές ξεπερνά τα 5 εκατομμύρια downloads.

Διαβάστε επίσης  Συναισθηματικό κενό: Η απουσία του συναισθήματος

Ποιες είναι οι αιτίες της Cyberchondria και πως συνδέεται με την Υποχονδρίαση;

Πριν αναφερθούμε στις αιτίες της cyberchondria πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τον πρόδρομό της, δηλαδή την υποχονδρίαση. Η υποχονδρίαση είναι μία αρκετά γνωστή διαταραχή εδώ και πολλούς αιώνες. Έγινε ευρέως διαδεδομένη από το θεατρικό έργο «ο κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου. Στο έργο του ο γνωστός κωμωδιογράφος απεικονίζει τη ζωή ενός παράξενου υποχόνδριου γέρου του Αργκάν ο οποίος σπαταλάει αφειδώς την περιουσία του σε φάρμακα καθώς νομίζει ότι πάσχει απ’ όλες τις ασθένειες της γης! Η ζωή του Αργκάν δεν διαφέρει πολύ από την πραγματική καθημερινότητα ενός υποχόνδριου. Έρευνα έδειξε ότι οι υποχόνδριοι χρεώνουν το αμερικανικό σύστημα υγείας 20 δις το χρόνο εξαιτίας των περιττών εξετάσεων στις οποίες υποβάλλονται.

Η υποχονδρίαση η οποία το 2013 μετονομάστηκε από το διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM 5 σε Διαταραχή άγχους σωματικής ασθενείας, ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών των σωματικών συμπτωμάτων. Το άτομο το οποίο πάσχει από Διαταραχή άγχους σωματικής ασθενείας (υποχονδρίαση) βιώνει έναν συνεχή φόβο ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια. Βασικό χαρακτηριστικό είναι η σωματική υπερευαισθησία αλλά και η υπερβολική μεγαλοποίηση των συμπτωμάτων που τυχόν αισθάνεται π.χ. ένας πονοκέφαλος μετονομάζεται σε όγκο στο αγχωμένο μυαλό ενός υποχόνδριου. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα άτομα που πάσχουν από Διαταραχή άγχους σωματικής ασθενείας δεν ψεύδονται για τις ενοχλήσεις που αισθάνονται. Λόγω του συνεχούς άγχους που βιώνουν, παρουσιάζουν κάποια συμπτώματα τα οποία είναι συναφή με στρεσογόνες καταστάσεις όπως πονοκέφαλο, γαστρεντερολογικές διαταραχές, ταχυκαρδία κ.α

Όσον αφορά τη γενεσιουργό αιτία του φαινομένου η επιστημονική κοινότητα έπειτα από εκατοντάδες μελέτες έχει καταλήξει ότι οι βασικές αιτίες της υποχονδρίασης είναι οι εξής:

Διαβάστε επίσης  Μύθοι κι αλήθειες για την κρίση πανικού (μέρος 4ο)

α. Η ύπαρξη μίας τραυματικής εμπειρίας π.χ σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση κυρίως στην παιδική ηλικία.

β. Όταν ένα άτομο έχει νοσήσει από μία σοβαρή ασθένεια κατά την παιδική ηλικία έχει αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσει στην ενήλικη ζωή συμπτώματα υποχονδρίασης.

γ. Η ύπαρξη υπερπροστατευτικών γονέων αποτελεί σύνηθες αίτιο της υποχονδρίασης.

δ. Τέλος σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, ένα άτομο ενδέχεται να γίνει υποχόνδριο εν μέσω μίας κρίσης. Έχει παρατηρηθεί ότι η πλειοψηφία των ατόμων που παρουσιάζουν συμπτώματα διαταραχής άγχους σωματικής ασθενείας είναι νέα σε ηλικία. Σύμφωνα με τον ψυχαναλυτή Eric H. Erikson, ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του περνάει συνολικά οκτώ υπαρξιακές κρίσεις. Στην ηλικία των 18-20 το άτομο ουσιαστικά περνάει στην ενήλικη ζωή. Αν αυτή η μετάβαση δεν γίνει ομαλά ή εάν στιγματιστεί για κάποιο λόγω από κάποιο τραυματικό γεγονός τότε είναι πολύ πιθανόν κάποιος να περάσει την κρίση της ενηλικίωσης ή αλλιώς «quarter life crisis» η οποία έχει αποδειχτεί ότι οδηγεί σε αγχώδεις σκέψεις όσον αφορά την υγεία του ατόμου.

Σκηνή από το θεατρικό έργο ο κατά φαντασίαν ασθενής…

Αυτά είναι τα κατά βάση αίτια της υποχονδρίασης. Η cyberchondria η οποία είναι όπως προαναφέρθηκε η εξελιγμένη μορφή της υποχονδρίασης έχει σε γενικές γραμμές τα ίδια αίτια. Όμως αξίζει να σημειωθεί ότι ένας καθοριστικός παράγοντας που οδηγεί ένα άτομο να γίνει cyberchondriac είναι η εμφάνιση χιλιάδων διασυνδεδεμένων πληροφοριών στο διαδίκτυο. Η υπερπληθώρα των ιατρικών πληροφοριών μόνο επιμορφωτικό χαρακτήρα δεν έχει καθώς εθίζει το άτομο να ψάξει περαιτέρω και ο χρήστης μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο χωρίς τέλος καθώς άγεται και φέρεται από τη μία ασθένεια στην άλλη. Ενώ ο υποχόνδριος αρχικά θα αναζητήσει τα συμπτώματά του στο διαδίκτυο με σκοπό να καθησυχάσει τις ανησυχίες του, αυτό δεν επιτυγχάνεται σχεδόν ποτέ. Το μόνο που κατορθώνει είναι να στέκεται επί ώρες πίσω από την οθόνη του υπολογιστή του και να «γκουγκλάρει» ασταμάτητα αρρώστιες. Το φαινόμενο αυτό είναι σχετικά καινούργιο και ονομάζεται από πολλούς google syndrome (σύνδρομο του google). To «Σύνδρομο του Google» έχει κατονομαστεί ως η θεμελιώδης αιτία της cyberchondria.

Διαβάστε επίσης  Λιγότερο κρέας, καλύτερο περιβάλλον για όλους

Αυτό που όμως δεν καταλαβαίνουν πολλοί είναι ότι η «διάγνωση» στο Google δεν έχει καμία βάση καθώς είναι αλγοριθμική. Αυτό σημαίνει ότι εάν κάποιος αναζητήσει π.χ τη λέξη ζαλάδες θα εμφανιστούν χιλιάδες ιατρικές ιστοσελίδες με διαφορετικό περιεχόμενο η κάθε μία. Αυτό γίνεται διότι η συγκεκριμένη λέξη χρησιμοποιείται ως focus keyword (λέξη κλειδί) σε όλες τις εμφανιζόμενες ιστοσελίδες. Το γεγονός αυτό από μόνο του καθιστά την αναζήτηση συμπτωμάτων στο διαδίκτυο ανούσια.

Η θεραπεία της cyberchondria

Επειδή η cyberchondria είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υποχονδρίαση ή αλλιώς τη διαταραχή άγχους σωματικής ασθενείας, κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία με έναν ειδικό. Η θεραπευτική προσέγγιση της cyberchondria εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο έντονα είναι τα συμπτώματα. Άλλοτε είναι υποχρεωτική η φαρμακευτική αγωγή ενώ πολλές φορές τα συμπτώματα μπορούν να υποχωρήσουν μέσω ψυχοθεραπείας. Αυτό που κρίνεται σημαντικό είναι η κατανόηση και η αποδοχή του προβλήματος από το ίδιο το άτομο καθώς όσο αγνοείται η υποχονδρίαση γιγαντώνεται ταλαιπωρώντας σε μεγάλο βαθμό την ψυχική υγεία του ατόμου.

Βιβλιογραφία: Mental Health in the Digital Age: Grave Dangers, Great Promise. Elias Aboujaoude, Vladan Starcevic.

Psychological Treatment of Health Anxiety & Hypochondriasis a Biopsychosocial Approach. Jonathan S. Abramowitz, Autumn E. Braddock.

 

Η Πηνελόπη σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Επίσης παρακολουθεί μαθήματα Νομικής του University of London. Ζει στην Αθήνα και ασχολείται με τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Στην εικόνα απεικονίζεται ένα ζευγάρι εφήβων στην δεκαετία του '80. Είναι ντυμένοι με ρόζ γυναικείες μπιτζάμες και ξαπλώνουν σε ένα κρεβάτι.

Lisa Frankenstein: Mary Shelley του ’80

 Η Lisa Frankenstein είναι μια αμερικανική κωμική ταινία τρόμου του
Για να πας μπροστά, πρέπει να αφήσεις πίσω

Για να πας μπροστά, πρέπει να αφήσεις πίσω

Για να πας μπροστά, πρέπει να αφήσεις πίσω. Το παρελθόν.