Τουταγχαμών: ο Φαραώ-πολεμιστής (1332 -1323 π.Χ.)

[punica-dropcap]Ο [/punica-dropcap]Τουταγχαμών, ο διασημότερος των Φαραώ, γεννήθηκε το 1341 π.Χ. και βασίλευσε περίπου από το 1332 μέχρι το 1323 π.Χ. Ανέλαβε το θρόνο σε ηλικία 8 ή 9 ετών και πέθανε στα 18 του. Πατέρας του ήταν ο Ακενατών, ο οποίος παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδερφή του, Νεφερτίτη. Την πρακτική αυτή  ακολουθούσαν και οι προκάτοχοι του αλλά και ο ίδιος ο Τουταγχαμών, που παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδερφή του, Αγκεσεναμούν.

Ο τάφος του ανακαλύφτηκε στις  4 Νοεμβρίου 1922 από τον Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ, ενώ η ίδια η σαρκοφάγος ανοίχτηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1923. Ήταν ο μοναδικός ασύλητος τάφος στην Κοιλάδα των Βασιλέων.  Ο λόγος; Το μεγαλείο του Φαραώ θάφτηκε μαζί με τον ίδιο από τον διάδοχο του, Άι.

Γιατί όμως συνέβη αυτό;

Ο πατέρας του, Ακενατόν υπήρξε παραγκωνισμένος από την οικογένεια του εξαιτίας του παρουσιαστικού του. Μόλις πήρε τον θρόνο εγκαθίδρυσε τη μονοθεϊστική λατρεία του Ατόν έναντι του Άμμων και όταν αυτή απορρίφθηκε από το λαό, ακολούθησε ριζοσπαστική πολίτικη.  Μετέφερε την πρωτεύουσα στη νέα πόλη που έχτισε, την Ακχενατόν, και άλλαξε το όνομα του από Αμένοφις σε Ακετανόν. Εξοστράκισε τους ιερείς και άρχισε να λατρεύεται αυτός και η σύζυγος του σαν θεοί που λάτρευαν τον Ατόν. Το ιερατείο του Άμμων ήταν ακόμα ενεργό. Η αντικατάσταση, ωστόσο, του ιερέα ξεσήκωσε αντιδράσεις. Ο Ακενατόν χάνοντας την ψυχραιμία του απαγόρευσε, από τους ναούς, τη λέξη ‘θεοί’ και προχώρησε σε διωγμούς.

Πέθανε στο 17^ο έτος της βασιλείας του από αμφιλεγόμενη αιτία. Από εκεί και έπειτα η μνήμη του καταδικάστηκε στη λήθη, παρασύροντας μαζί και τον διάδοχο του Τουταγχαμών.

Ο Τουταγχαμών για χρόνια θεωρούνταν το δύσμορφο παιδί με κινητικά προβλήματα, ένας ασήμαντος αυτοκράτορας χωρίς μεγαλείο.  Η πεποίθηση άλλαξε με τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου του Καΐρου (G.E.M.), όπου ήρθαν στο φως περίπου 15 χιλιάδες θησαυροί του Φαραώ που είχαν ξεχαστεί, ως τότε, στην αποθήκη! Η μεταφορά τους έδωσε την δυνατότητα στους αρχαιολόγους να εξετάσουν σε βάθος το κάθε κομμάτι ξεχωριστά. Οι έρευνες αποκάλυψαν έναν Φαραώ-πολεμιστή! Ο Τουταγχαμών, μετά τον θάνατο του πατέρα του, προσπάθησε να επαναφέρει την τάξη και συνάμα να καταπολεμήσει εχθρικές επιθέσεις στα σύνορα. Αποδείχτηκε  δεινότατος στρατηγός και ακόμη καλύτερος ηγέτης.

Ως σύζυγος προσπάθησε να αποκτήσει παιδιά ανεπιτυχώς. Στον νεκρικό του θάλαμο ανακαλύφθηκαν δύο παιδικές σαρκοφάγοι κοριτσιών. Τα βρέφη είχαν  πεθάνει στη γέννα και  κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Βρέθηκαν, επίσης εκατοντάδες ανατομικά παπούτσια και μπαστούνια, γεγονός που επαληθεύει την δυσμορφία στα πόδια του βασιλιά.  Όπλα και άρματα με παραστάσεις του ίδιου ήταν μια ακόμα απόδειξη της ικανότητας του. Ο ίδιος βρισκόταν μέσα σε τρεις σαρκοφάγους, η μία πιο περίτεχνη από την άλλη. Το πιο θαυματουργό απόκτημα αποτέλεσε το εγχειρίδιο του Φαραώ, το οποίο είχε μαζί του. Πρόκειται για ένα εξωπραγματικό σκαλιστό στιλέτο, αφού η σιδερένια λεπίδα του προέρχεται από τον μετεωρίτη Κάργκα, που εντοπίστηκε δυτικά της  Αλεξάνδρειας. Από  φυσικό γυαλί (απόρροια του μετεωρίτη) είναι και ο σκαραβαίος που φορούσε στο λαιμό.

Οι αποκαλύψεις δεν σταμάτησαν εδώ. Έπρεπε να λυθεί ακόμα το μυστήριο του ίδιου.  Οι Φαραώ συνήθιζαν να κατασκευάζουν τους τάφους από την αρχή της βασιλείας τους. Του Τουταγχαμών, όμως, ήταν μικρός, στενός και χαμηλοτάβανος. Τα αντικείμενα του στοιβάχτηκαν όπως όπως και μερικά από αυτά ήταν από δεύτερο χέρι.

Επιπρόσθετα, οι σαρκοφάγοι του δεν ταίριαζαν, με αποτέλεσμα η τελευταία να μην κλείνει καλά. Οι τοιχογραφίες ήταν τυπικές χωρίς να απεικονίζουν το μεγαλείο του. Ο ίδιος όχι μόνο ταριχεύτηκε άσχημα, αφήνοντας τον με ουλές, αλλά χρησιμοποιήθηκε παραπάνω ποσότητα ελαίων, ώστε σε συνδυασμό με το οξυγόνο και το λινό ύφασμα, η μούμια να καεί μέσα στον τάφο! Ούτε η καρδιά του δεν γλύτωσε, όργανο εξαιρετικά σημαντικό για την μεταθανάτια ζωή, που  καταστράφηκε ολοσχερώς, χωρίς δυνατότητα επανάκτησης. Η περίτρανη μάσκα του επίσης εξετάστηκε διεξοδικά, καθώς φημολογούνταν ότι δεν ήταν δική του, αλλά την πήραν από την μητέρα του και την προσάρμοσαν σε αυτόν. Ύστερα από μελέτες η υπόθεση καταρρίφθηκε, αλλά επιβεβαιώθηκε η βιασύνη στη κατασκευή της.

Ο πρόωρος θάνατος του μπορεί να εξηγήσει τις αμέλειες αλλά δεν είναι η απάντηση. Οι πρόσφατες έρευνες έδειξαν ως υπεύθυνο τον διάδοχο και ξάδερφό του, Άι. Ο Άι αποδείχτηκε φιλόδοξος. Μόλις πέθανε ο Τουταγχαμών άρπαξε θρόνο και τάφο. Κράτησε τον επιβλητικό τάφο του Τουταγχαμών για τον εαυτό του και τον τοποθέτησε στο δικό του, ο οποίος ήταν μισοφτιαγμένος. Φρόντισε να σβήσει κάθε αναφορά του προκατόχου του και του Ακετανόν από κάθε μνημείο ή μελλοντική λίστα. Σε ολόκληρη την ιστορία της Αιγύπτου μοναδική αναφορά στον Τουταγχαμών βρίσκεται στο Ναό Horus at Edfu σε μία μονάχα γραμμή.

Τελευταίο ερώτημα ο θάνατος του. Η αρρώστια του Τουταγχαμών αποτέλεσε το συμπέρασμα αιώνων αιμομιξίας. Ο,τι κληρονομική ασθένεια  υπήρχε μεταφερόταν από γενιά σε γενιά και φαίνεται αυτό να ήταν η αιτία της δυσμορφίας του Ακενατόν, των γυναικωτών γοφών και στραβών ποδιών του Τουταγχαμών με αποκορύφωμα τους θανάτους των παιδιών του τελευταίου, γόνων αιμομιξίας και αυτά. Παράδοξα και εντελώς ανεπάντεχα, δεν ήταν αρρώστια που σκότωσε τον Τουταγχαμών. Ο Δρ. Κρίς Νόντον και το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής Κράνφιλντ  αποκάλυψαν μέσω ακτινογραφιών τραύματα που ταιριάζουν σε ατυχήματα. Προχώρησαν μάλιστα σε εξομοιώσεις ατυχημάτων με άρματα, τα οποία επαλήθευσαν την αιτία θανάτου.

Ειρωνικά, παρά την ελάχιστη αναφορά του στην Ιστορία των Φαραώ, ο Τουταγχαμών αναγνωρίζεται ως ο  διασημότερος Φαραώ όλων των εποχών.