Μουσειακή εκπαίδευση: Πόσο σημαντική είναι;

Για ποια μουσειακή εκπαίδευση μιλάμε; Χώροι τέχνης, δράσης, ανακάλυψης, παιχνιδιού, ιστορίας, επιστήμης και όχι μόνο τα μουσεία της χώρας μας. Της κατ’ επέκταση γενικότερης έννοιας του πολιτισμού και της κουλτούρας μας. Ποιοι είναι οι λόγοι και γιατί είναι τόσο επιτακτική η ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε η ελληνική οικογένεια να «μπολιάσει» για τα καλά στον πυρήνα της  «Κυριακής του μουσείου» και κατ’ επέκταση  της άμεσης ανάγκης επαφής του παιδιού με το μουσείο; Στην εποχή του καταπιεσμένου ελευθέρου χρόνου, της «ρουτίνας», των αυξημένων οικογενειακών αναγκών, της «κρίσης» των ηθικών αξιών καθώς και της προσωπικής μας αλλοτρίωσης η Κυριακή αυτή παρά μόνο ουτοπική φαντάζει. Αν όμως συνειδητοποιήσουμε καίρια τις παιδαγωγικές και πνευματικές αξίες που επιδαψιλεύει η επαφή παιδιού-μουσείου τότε θα μπορέσουμε ως περήφανοι γονείς να μείνουμε ήσυχοι για την μεταγενέστερη εξέλιξη τους ως υγιείς προσωπικότητες σε μια κοινωνία «τσαλακωμένη».

Στο πλαίσιο μιας άτυπης εκπαίδευσης πέρα από κάθε τι συνηθισμένο και κοινότυπο πρέπει να αποβλέπει η ελληνική οικογένεια. Γιατί η στείρα γνώση που η ελληνική σχολική εκπαίδευση «λανσάρει» μέσω της τεχνοκρατικής εκπαίδευσης της εποχής μας, ποτέ δεν βοήθησε ούτε βοηθά στην μαθησιακή ανάπτυξη του παιδιού. Η γνώση δεν διακτινίζεται παραπέρα, ούτε ενυπάρχουν επιλογές που θα βοηθήσουν το μάθημα να γίνει πιο ελκυστικό. Αντιθέτως το μουσείο δίνει επιλογές στο παιδί. Επιλογές για ευελιξία, για να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες, να λάβει ερεθίσματα. Να «απλώσει» την φαντασία του σε άλλους κόσμους. Να παίξει, να δραστηριοποιηθεί και να «καρπωθεί» την πληροφορία γι’ αυτό που παρακολουθεί μόνο του. Έτσι καλλιεργείται και πνευματικά και ψυχικά, αισθάνεται ευτυχισμένο, χαρούμενο και γεμάτο δέος για πράγματα που για πρώτη φορά γνωρίζει μέσα από την δική του αθώα ματιά. Ψυχαγωγία, χαλάρωση και ένας «θησαυρός γνώσεων» είναι κάποια από τα πλεονεκτήματα της μουσειακής εκπαίδευσης. Αφορμές για τις μετέπειτα οικογενειακές συζητήσεις στο σπίτι και μια ευκαιρία γονείς και παιδιά να έρθουν πιο κοντά. Δίαυλοι γνήσιας και γόνιμης επικοινωνίας γονιών και παιδιών τα μουσεία. Μόνο έτσι τα παιδιά θα αγαπήσουν και αργότερα τον κόσμο ως ενήλικοι.

Ως ένας γεμάτος με πάθος για το αντικείμενο των σπουδών μου φοιτητής και μελλοντικός εκπαιδευτικός, αγόρασα προσφάτως ένα βιβλίο. Το βιβλίο αυτό με τίτλο “Παιδί και εκπαίδευση” στο μουσείο σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του αναφέρει χαρακτηριστικά:  “Πολλές οικογένειες πιστεύουν ότι τα μουσεία αποτελούν κυρίως χώρους μάθησης και λιγότερο ψυχαγωγίας. Έτσι διστάζουν να τα πηγαίνουν σε μουσεία είτε από φόβο μην αποκαλυφθεί η έλλειψη γνώσης τους σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα είτε γιατί τα παιδιά τους πλήττουν αισθητά, όπως λένε.” Μια λανθασμένη αντίληψη που ευκόλως μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως την ευθύνη και την υποχρέωση πρέπει να την αναλαμβάνει το σχολείο παρά η οικογένεια.

“Το παιδί μου είναι συνέχεια κολλημένο σ’ έναν υπολογιστή, τάμπλετ, κινητό.” Κλασσικό παράπονο των Ελλήνων γονιών. Μα πώς; Πως θα γεμίσει το παιδί το χρόνο του δημιουργικά αν εσύ ο ίδιος ως γονιός «αιχμάλωτος» της οκνηρίας σου δεν αναλάβεις πρωτοβουλίες; Που αντί να τον φέρεις σε επαφή με το μουσείο, το κάτι το «διαφορετικό», το επικερδές και ωφέλιμο για το ίδιο και την κοινωνικό-ψυχολογική του εξέλιξη, το παρακολουθείς να αυταπατάται με την διασκέδαση του μέσω της τεχνολογίας. Η επιλογή διττή. Η κάθε μια θα το οδηγήσει σε δρόμους διαφορετικούς. Πρέπει λοιπόν να παρθεί η πιο ορθή απόφαση. Κι αυτό θα το επιλέξει κάθε γονιός ανάλογα με το πώς φαντάζεται το μέλλον του παιδιού του.

Εν κατακλείδι, ας ξεφύγουμε από την βαρετή και παρεξηγημένη επίσκεψη στο μουσείο. Πέρα από καθετί τετριμμένο για τα παιδιά ας τους δοθεί η ευκαιρία να διεγερθεί η φαντασία τους. Να «ρουφήξουν» τη γνώση μέσα από την δική τους περιπέτεια στο εκάστοτε μουσείο. Να αισθανθούν, να απολαύσουν. Και ποιος ξέρει; Ίσως την επόμενη φορά τους «μιλήσει» κάτι μέσα από του μουσείο. Μόνο έτσι αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς γιατί η «Κυριακή του μουσείου» είναι πολύτιμη τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ίδιους τους γονείς.

επιδαψιλέυω: παρέχω αφειδώς, πλουσιοπάροχα

• Το παρόν κείμενο δημιουργήθηκε αφού διάβασα ένα από τα πιο ποιοτικά και συναρπαστικά βιβλία παιδαγωγικών προσεγγίσεων που “έπεσε” πρόσφατα στα χέρια μου. Παραθέτω το σύνδεσμο παρακάτω.
• https://www.politeianet.gr/books/9789601623757-sullogiko-patakis-paidi-kai-ekpaideusi-sto-mouseio-199756