Αυτισμός: Τα παιδιά με τα πέτρινα μάτια

Πολλές φορές έχω ακούσει συζητήσεις μεταξύ φίλων, μαμάδων, ζευγαριών για το αν ένα παιδάκι της γειτονιάς τους ή του σχολείου έχει ενδείξεις ότι εντάσσεται στα παιδάκια με αυτισμό. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι ταυτίζουν τον αυτισμό με τη νοητική υστέρηση. Αυτό είναι λάθος. Ο αυτισμός με τη νοητική υστέρηση είναι δύο διαφορετικές κατηγορίες. 

Ο αυτισμός είναι μια σοβαρή διαταραχή επικοινωνίας, αποτέλεσμα νευρολογικής διαταραχής που επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου και κατά συνέπεια τους διάφορους τομείς ανάπτυξης (Πολυχρονοπούλου, 2013). Ενώ η νοητική υστέρηση σχετίζεται με τη νοητική λειτουργία του ατόμου, η οποία είναι κάτω από το μέσο όρο και το άτομο αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στη μάθηση. Ο όρος του αυτισμού είναι ελληνικός και προέρχεται από τη λέξη «αυτός», που σημαίνει «εγώ ο ίδιος » και υποδηλώνει την έννοια της απομόνωσης κάποιου από τον ίδιο του τον εαυτό.

Τα αίτια του αυτισμού είναι: γενετικά, οργανικά και ψυχογενή. Στα γενετικά αίτια εντάσσονται οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, δηλαδή υπάρχει κληρονομική προδιάθεση για την εμφάνιση του αυτισμού. Στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας έρευνες έδειξαν ότι οικογένειες με παιδί με αυτισμό το ποσοστό να έχει και το επόμενο παιδί αυτισμό είναι 5%-10%, ενώ όταν έχουν δύο παιδιά με αυτισμό το ποσοστό να εμφανίσει αυτισμό το τρίτο παιδί είναι 35%-40%. Τα οργανικά αίτια του αυτισμού έχουν να κάνουν με τις ασθένειες που μπορεί να έχει η μητέρα του ατόμου. Αρκετές φορές ο αυτισμός οφείλεται σε βλάβη των συνδέσεων του εγκεφάλου, δηλαδή σε ελαττωματική λειτουργία του κεντρικού συστήματος. Ακόμα, τα ψυχογενή αίτια, υποστηρίζει ο Battelheim , του αυτισμού έχουν να κάνουν με την μη ανταπόκριση των γονιών στις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών.

Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του αυτισμού; Θα με ρωτήσεις. Ένα αυτιστικό άτομο απομονώνεται υπερβολικά στον εαυτό του, δηλαδή παρουσιάζει προβλήματα επικοινωνίας. Κλείνεται στον εαυτό του και όταν γίνεται προσπάθεια επικοινωνίας με τα υπόλοιπα άτομα γύρω του οι αντιδράσεις μπορεί να είναι έντονες και επιθετικές. Η Mira Rothenberg περιγράφει μια τέτοια περίπτωση στο βιβλίο της «Παιδιά με πέτρινα μάτια». Επίσης, τα αυτιστικά άτομα δεν μπορούν να μιλήσουν εύκολα και να πουν λέξεις, αναπτύσσουν μια μη λειτουργική γλώσσα μέσα από τις διαφημίσεις, τραγούδια των οποίων δεν καταλαβαίνουν το νόημα τους, σε αντίθεση με τα παιδιά άσπεργκερ (αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας) τα οποία έχουν πλούσιο λεξιλόγιο και κατανοούν τη γλώσσα. Τα αυτιστικά άτομα δεν έχουν ενσυναίσθηση, δηλαδή δεν μπορούν να μπούν στη θέση των άλλων ατόμων. Άλλο ένα χαρακτηριστικό είναι η ανάγκη για την μεταβλητότητα στο περιβάλλον. Η προσκόλληση του αυτιστικού ατόμου στο μόνιμο και το αμετάβλητο, χαρακτηρίζεται ως μια παθολογική κατάσταση, που το εμποδίζει να κοινωνικοποιηθεί.

Όμως πώς θα αντιμετωπίσει το σχολείο ένα παιδί με αυτισμό; Ένα παιδί με αυτισμό είναι διαφορετικό, αλλά είναι το άτομο που θα αλλάξει τον τρόπο διδασκαλίας και θα λάβει εξατομικευμένο πρόγραμμα μάθησης από τον εκπαιδευτικό, για να αντεπεξέλθει καλύτερα. Έχει την ανάγκη να νιώσει την αποδοχή από τους συμμαθητές του και να ενταχθεί στην ομάδα. Μέσα από συμμετοχικά παιχνίδια, με παιχνίδια ρόλων , με τμηματοποίηση των εργασιών και με εννοιολογική αναπαράσταση ένα παιδί με αυτισμό μπορεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολικού προγράμματος, αρκεί οι συμμαθητές και ο δάσκαλός του να είναι δίπλα του να το στηρίζουν και να το βοηθούν όταν χρειαστεί, γιατί η μάθηση είναι δικαίωμα όλων των παιδιών.