Manga: τέχνη ή υποκουλτούρα;

Πηγή εικόνας: www.onozomi.com

Τα manga αποτελούν τα δημοφιλέστερα προϊόντα στον χώρο του κόμιξ μετά τα αμερικανικά. Είναι βέβαιο ότι αποτελούν το γνωστότερο πολιτιστικό προϊόν της Ιαπωνίας, καθώς αρκετοί manga και anime χαρακτήρες (όπως τα pokemon και ο Doraemon) έχουν ανακηρυχθεί από το υπουργείο εξωτερικών του ιαπωνικού κράτους  πρέσβεις της ιαπωνικής κουλτούρας. Μάλιστα, αρκετοί ακόμα χαρακτήρες θα αποτελέσουν και τις μασκότ σε εκδηλώσεις των Ολυμπιακών αγώνων του Τόκιο το 2020.

Πλέον anime και manga μπορούν να βρεθούν σχεδόν παντού, στην πλατφόρμα του Netflix υπάρχουν πολλοί τίτλοι anime, ενώ σε μεγάλα βιβλιοπωλεία θα βρει κανείς μερικούς τίτλους manga-ακόμα και σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Αποτελούν λοιπόν ένα πολύ διαδεδομένο προϊόν και μπορεί κανείς να μιλήσει για βιομηχανία anime/manga, αυτό σημαίνει ωστόσο ότι γίνεται παραγωγή πανομοιότυπων και στερεοτυπικών δημιουργημάτων με εμφανή τον κίνδυνο-τα τελευταία χρόνια- να απολέσει κάθε στοιχείο ποιοτικής ιδιαιτερότητας. Αυτό το φαινόμενο ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιαπωνικός πολιτισμός δεν εκτιμά την πρωτοτυπία στον ίδιο βαθμό που την εκτιμά ο δυτικός. Αρκετά συχνά, τα έργα, που δημιουργούνται, εκτιμούνται ως προς το πόσο καλά αναπαράγουν τόσο σεναριακούς κανόνες όσο και κλισέ, είναι χαρακτηριστικό ότι στα manga  η επίδραση του αμερικανικού animation-σχεδίου της εποχής του μεσοπολέμου είναι ακόμη εμφανής.

Θα ήταν όμως σωστό να θεωρηθούν όλα αυτά τα έργα εφηβικά αναγνώσματα, μια τρέχουσα μόδα  ή παιδαριώδης τέχνη της pop κουλτούρας (υποκουλτούρα); Παρόλο που τα κόμιξ συγκεντρώνουν εδώ και καιρό το ενδιαφέρον και την αποδοχή ενός ευρύτερου κοινού, όσον αφορά τα manga οι απόψεις διίστανται. Είναι τελικά τα manga ένα μονότονο και μονόπλευρο είδος χωρίς διάθεση για καινοτομία και δημιουργικότητα ή αποτελούν έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο με δικούς του κανόνες που ωστόσο έχει να επιδείξει έργα με καλλιτεχνική αξία; Η δική μας θέση είναι πως υπάρχουν αρκετά manga με καλλιτεχνικές αξιώσεις. Εδώ θα παρουσιάσουμε  μερικούς τίτλους που πιθανόν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του πιο απαιτητικού αναγνώστη.

Berserk

Advertisements
Ad 14

Σε ένα περιβάλλον που μοιάζει με σκοτεινή εκδοχή του ευρωπαϊκού μεσαίωνα παρακολουθούμε τις περιπλανήσεις ενός καταραμένου και αποδιωγμένου πολεμιστή, του Guts. Ο ήρωας της ιστορίας θα περιπλανηθεί αρκετά ανάμεσα στις φωτεινές και κυρίως τις πολύ σκοτεινές πλευρές ενός κόσμου που πιθανόν να είναι ακόμη και δημιουργία ενός σαδιστή δαίμονα. Το πολύ σκοτεινό περιβάλλον της ιστορίας αντανακλάται φυσικά στο λεπτομερές σχέδιο του που θυμίζει αρκετά παλιά λιθογραφία ή χαρακτικό. Παράλληλα, ανακαλεί επιρροές από το έργο καλλιτεχνών όπως o Μάουριτς Έσερ  και ο Ιερώνυμος Μπος. Οι επιρροές του αυτές του επέτρεψαν να σκιαγραφήσει ένα περιβάλλον όχι απλά σκοτεινό και σκληρό, αλλά ένα καφκικό και δυσοίωνο σύμπαν. Κυκλοφορούν πολλές ερμηνείες και αναλύσεις για το συγκεκριμένο έργο που δίνουν έμφαση στον υπαρξιστικό πόνο που χαρακτηρίζει τα βιώματα του πρωταγωνιστή. Ακόμα και αν ορισμένα σχόλια υπερβάλλουν, ο Guts μοιάζει αρκετά στον βιβλικό Ιώβ, ήρωα που συναντάμε και στην μυθολογία του υπαρξισμού. Είναι σύμβολο του ανθρώπου που προχωρά μέσα από ατέλειωτες δοκιμασίες και πόνους χωρίς να γνωρίζει, αν θα έχουν ποτέ όλα αυτά τελειωμό. Εκ πρώτης όψεως είναι μια ιστορία με μεγάλα σπαθιά, τέρατα και κάστρα όμως αυτά τα στοιχεία είναι περισσότερο αλληγορικές εικόνες και συμβολισμοί γύρω από την ανθρώπινη κατάσταση, ένα ανεστραμμένο παραμύθι. Το Berserk είναι αρκετά ανησυχητικό, εξαιτίας του πολλές φορές ωμού ρεαλισμού του και της αμεσότητας των εικόνων του που πάντα κινούνται γύρω από τις αυτοκαταστροφικές τάσεις του ανθρώπου. Πολλές από τις αρετές του έργου μπορεί κάποιος να ανακαλύψει και στην μεταφορά του σε anime σειρά του 1997.

Διαβάστε επίσης  Μια μικρή ιστορία για την δημιουργία και τον δημιουργό

 

Πηγή εικόνας: middle-edge.jp

manga
Πηγή εικόνας: hotoimg.pw

 

JOJO’s Bizarre adventure

Το γνωστότερο ίσως από τα manga για τα οποία θα μιλήσουμε στο συγκεκριμένο άρθρο. Το Jojo είναι αρκετά γνωστό, εξαιτίας ενός κύματος από αναφορές σε αυτό σε κωμικές εικόνες και βίντεο στο πλαίσιο της χιουμοριστικής κουλτούρας του ίντερνετ. Εν μέρει, η ίδια η φύση της σειράς το επέτρεψε αυτό, καθώς είναι στην ουσία μια παρωδία. Το manga ξεκίνησε να κυκλοφορεί την δεκαετία του ’80 και αποτελούσε παρωδία του τρέχοντος ύφους των ανδροπρεπών manga της εποχής αλλά και των ιστοριών με βαμπίρ και εξωτικές περιπέτειες  του παραδοσιακού pulp fiction. Στον πρώτο κύκλο, όπου παρακολουθούμε τις περιπέτειες των μελών της οικογένειας Joestar κατά τον 19ο αιώνα, γίνεται παρωδία του είδους των ιστοριών με βαμπίρ. Ο δεύτερος κύκλος διαδραματίζεται κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και παρωδεί της περιπέτειες αλλά και τον χαρακτήρα ενός ήρωα τύπου Indiana Jones. Ενώ το στοιχείο της παρωδίας δεν λείπει ποτέ από την σειρά, στους επόμενους κύκλους η υπόθεση αλλά και το σχέδιο ωριμάζει αρκετά παραδίδοντας μας αρκετούς ενδιαφέροντες χαρακτήρες και εξαιρετικούς χαρακτήρες στο ρόλο του κακού. Το σχέδιο ξεκινά από τον στερεοτυπικό χαρακτήρα των “αγορίστικων” manga των 80s σε ένα από τα ιδιότυπα στυλ-σχεδίου κόμιξ στον κόσμο. Αντλώντας έμπνευση από την αναγεννησιακή τέχνη και τις σύγχρονες τάσεις στη μόδα, ο δημιουργός του manga Hirohiko Araki έδωσε στους χαρακτήρα ένα ύφος μοναδικό, σχεδιάζοντας τους σε μη φυσικές στάσεις που θυμίζουν μοντέλα εξώφυλλου περιοδικού μόδας. Η θηλυκότητα, που έχουν οι μορφές του, έρχεται σε μια θαυμαστή σύνθεση με τον χαρακτήρα των ηρώων και των ιστοριών του, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα του δυναμισμού και του ανδρικού χαρακτήρα. Εγκληματίες με δανδίστικη ενδυμασία και ινδιάνοι με χαρακτηριστικά μοντέλου πασαρέλας – προσδίδουν στην σειρά μια ανεξερεύνητη αντίληψη ομορφιάς, παίζοντας παράλληλα και με την λογική, την ταυτότητα του φύλου και τα ενδυματολογικά στερεότυπα. Παρά τον φουτουριστικό και ευχάριστο χαρακτήρα του σχεδίου του-όπως μαρτυρεί και ο τίτλος του-είναι μια ιστορία πολλές φορές σκοτεινή και παράξενη, συχνά στα όρια της ψυχεδέλειας.

Διαβάστε επίσης  Ο θεός Ερμής και οι ερμαϊκές στήλες

https://www.youtube.com/watch?v=rQaUEr65eaI&t=195s

Για να το κατανοήσουμε αυτό δεν έχουμε παρά να παρατηρήσουμε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της σειράς, τα stands. Ένα stand είναι κάτι σαν ένα δεύτερο σώμα με επιπλέον ιδιότητες και δύναμη από τον χρήστη του, αποτελώντας ουσιαστικά μια υλική πραγμάτωση της θέλησης του πνεύματος του. Κι εδώ βρίσκεται η μαγεία της σειράς, οι μάχες δεν κρίνονται από την τεχνική και την δύναμη, αλλά από το κίνητρο και τα συναισθήματα τον ηρώων, πολλές φορές αντίπαλοι με φαινομενικά μικρή δύναμη αποδεικνύονται φοβερές απειλές μόνο και μόνο από τον τρόπο που χρησιμοποιούν το stand τους. Και εδώ κατά γνώμη μας η σειρά αυτή αγγίζει τα όρια της αληθινής τέχνης: ο εχθρός μπορεί να είναι οτιδήποτε. Από ένα ποντίκι ή ένα γεράκι μέχρι ένα ολόκληρο πλοίο ή ένα υπερφυσικά ευφυές μωρό, μερικά stand μας επιτίθενται εισβάλλοντας στα όνειρα μας, μας φυλακίζουν σε ένα πυλώνα ηλεκτρικού ρεύματος ή γίνονται μια πολύ βαριά κλειδαριά, ανάλογα με τις ενοχές που μας βασανίζουν. Μερικά ακόμα stands έχουν πολύ περίπλοκες ιδιότητες που ξαφνιάζουν με την λεπτομέρεια τους-όπως ένα stand που σκοτώνει τους εχθρούς του φέρνοντας τους πολύ πρόωρη γήρανση ανάλογα με το πόσο υψηλή θερμοκρασία σώματος έχουν. Ο τρόμος που προκαλούν έρχεται εκ των έσω, ένα μικρό και καθημερινό αντικείμενο ή ακόμη και το αίμα μας ή η ίδια μας η σκέψη μπορεί να μας στήσει μια παγίδα εφιαλτική. Τα stands αντανακλούν τόσο το πόσο παράξενος είναι ο ανθρώπινος ψυχισμός όσο και το πόσο παράξενος και ανοίκειος μπορεί να φανεί και ο κόσμος που βρίσκεται έξω από εμάς- είναι χαρακτηριστικό πως μερικά stands έρχονται απευθείας από τον κόσμο και όχι από κάποιον άνθρωπο, ενώ ένα από τα πιο ισχυρά και επικίνδυνα stands λέγεται the world (ο κόσμος). Μια ιστορία καθημερινού αλλά και κοσμικού τρόμου  και παράλληλα μια κωμωδία σε ένα περιπετειώδες έπος, ίσως το μοναδικό αφηγηματικό έργο που συνδύασε ποτέ όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.

Διαβάστε επίσης  Η γυναίκα στην Αρχαία Σπάρτη

Κλείνοντας δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε σε ένα ακόμη χαρακτηριστικό της σειράς που είναι οι αναφορές στην ιστορία της ροκ. Κυρίως από τον τρίτο  κύκλο της ιστορίας θα βρούμε stands με ονόματα συγκροτημάτων όπως το  Crazy Diamond, το υπέροχο Killer Queen, το Steaky Fingers και το τρομερό King Crimson, είναι σημαντικό ότι αναφέρονται και λιγότερο γνωστά σχήματα κυρίως του progresive rock όπως το Soft machine και το Moody blues. Πέρα από τα ονόματα, ο σχεδιασμός μερικών χαρακτήρων αναπαριστά γνωστούς ροκστάρς, για παράδειγμα στον τέταρτο κύκλο ο πρωταγωνιστής βασίζεται στα χαρακτηριστικά του Prince ενώ ο κακός στα χαρακτηριστικά του David Bowie και στους τίτλους τέλους του πρώτου κύκλου ακούμε το Roundabout των Yes.


Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:

Τσελέντη Μυρτώ, Manga: Φαντασία και Πραγματικότητα, εκδ. Αιγόκερως, Αθήνα 2007
5 σειρές manga που δεν πρέπει να χάσετε! Ανακτήθηκε από www.maxmag.gr
Ο συναρπαστικός κόσμος των manga! Ανακτήθηκε από www.maxmag.gr

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Η ψυχοθεραπεία σκοτώνει τον έρωτα;

Η ψυχοθεραπεία σκοτώνει τον έρωτα;

Έρωτας και ψυχοθεραπεία – έννοιες ασύμβατεςΗ Κόλαση του Δάντη μοιάζει
Στην εικόνα απεικονίζεται ένα ζευγάρι εφήβων στην δεκαετία του '80. Είναι ντυμένοι με ρόζ γυναικείες μπιτζάμες και ξαπλώνουν σε ένα κρεβάτι.

Lisa Frankenstein: Mary Shelley του ’80

 Η Lisa Frankenstein είναι μια αμερικανική κωμική ταινία τρόμου του