Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022
  • Αφιερώματα
  • Συνεντεύξεις
  • Κινηματογράφος
  • Θέατρο
  • Βιβλίο
  • Διαγωνισμοί
MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά
MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά
  • MAXMAG
    • Σχετικά με εμάς
    • Πολιτική απορρήτου
    • Widget+
    • Newsletter
    • Δελτία Τύπου
    • Επικοινωνία
    • Γίνε αρχισυντάκτης
    • Γίνε αρθρογράφος
    • #Egrapses
    • Next Chapter
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
    • Αφιερώματα
    • Συνεντεύξεις
    • Πολιτισμός
    • Κοινωνία
    • Βιβλίο
    • Εκπαίδευση
    • Ειδική Αγωγή
    • Φιλοσοφία
    • Ιστορία
    • Μουσεία
    • Πρόσωπα
    • Festival
    • Γλώσσα
    • Περιβάλλον
  • ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
    • Κινηματογράφος
    • Μουσική
    • Θέατρο
    • Τηλεόραση
    • Γαστρονομία
    • Φωτογραφία
    • Gaming
  • LIFE & STYLE
    • Μηχανοδήγηση
    • Σώμα & Υγεία
    • Γαστρονομία
    • Μόδα & Ομορφιά
    • Design
    • Ψυχολογία
    • Αψυχολόγητα
    • Επιχειρηματικότητα
    • Καρίερα
  • ΕΠΙΣΤΗΜΗ
    • Επιστήμη
    • Τεχνολογία
    • Ψυχολογία
  • ΕΞΕΡΕΥΝΩ
    • Ταξίδια
    • Άγνωστη Ελλάδα
    • City Guide
  • PLUS
    • Next Chapter
    • #Egrapsa
    • Διαγωνισμοί
    • Podcasts
    • QUIZ
Άγνωστη Αθήνα Άγνωστη Ελλάδα

Τα θαμμένα αγάλματα του ’40

by Χαρά Καλαϊτζίδου 28 Σεπτεμβρίου 2020
 Τα θαμμένα αγάλματα του ’40
Namuseum.gr
Πηγή εικόνας: Namuseum.gr

Μετά την κήρυξη του πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου ’40, το ελληνικό κράτος οργανώνει τη μεγάλη επιχείρηση απόκρυψης των αγαλμάτων, κορυφαία πράξη της ελληνικής αρχαιολογίας. Αρχαιολόγοι και δημόσιοι υπάλληλοι φρόντισαν να κρύψουν χιλιάδες αρχαιολογικά ευρήματα, σώζοντάς τα – καθ’ αυτόν τον τρόπο – από τις αρπαγές των κατακτητών.

Ιστορικό πλαίσιο

Σχεδόν ένα μήνα μετά την έναρξη του πολέμου, στις 11 Νοεμβρίου 1940, φτάνει σε όλα τα μουσεία επιστολή με τίτλο Γενικαί τεχνικαί οδηγίαι για την προστασία των αρχαίων των διαφόρων μουσείων από τους εναέριους κινδύνους. Σκοπός ήταν η προστασία των αρχαιοτήτων από τους εισβολείς. Υπήρχαν δύο προτάσεις: Α) Τα αγάλματα να καλυφθούν με σάκους γεμάτους άμμο, αφού κλειστούν σε ξύλινα πλαίσια. Β) Τα αγάλματα να θαφτούν στο πάτωμα της αίθουσας ή στην αυλή του μουσείου ή άλλων δημόσιων ιδρυμάτων. Τελικά, επικράτησε η δεύτερη πρόταση.

Στις 27 Απριλίου 1941, τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Αθήνα. Το πρωί της επομένης, Γερμανοί αξιωματικοί μπαίνοντας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με έκπληξη διαπιστώνουν ότι το κτίριο είναι άδειο. Δεν υπήρχε ούτε ίχνος από τα χιλιάδες αρχαιολογικά εκθέματα που το κοσμούσαν τα τελευταία εξήντα χρόνια λειτουργίας του. Οι προθήκες ήταν άδειες και τα αγάλματα άφαντα.

Στις επίμονες ερωτήσεις τους για το πού βρίσκονται τα εκθέματα, αρχαιολόγοι και φύλακες απαντούσαν ότι τα αρχαία βρίσκονταν στη θέση τους, δηλαδή στο χώμα. Οι Γερμανοί αρχαιολόγοι απαιτούσαν τα αγάλματα να βγουν από τις κρύπτες, διότι θα καταστρέφονταν κρυμμένα. Ισχυρίζονταν, άλλωστε, πως ο πόλεμος είχε τελειώσει και οι άνθρωποι είχαν ανάγκη να καταφεύγουν στην τέχνη.

Θαμμένα αγάλματα του '40
Το άδειο μουσείο | Πηγή εικόνας: Theplayfulmind.wordpress.com

Τα “θαμμένα” αγάλματα

Μετά την αποστολή των γενικών οδηγιών ως προς την προστασία των αρχαιοτήτων, σήμανε συναγερμός σε όλα τα μουσεία της χώρας. Σχηματίστηκαν Επιτροπές Απόκρυψης και Ασφάλισης Αρχαιοτήτων. Επικεφαλής της επιτροπής ορίστηκαν τρεις Αρεοπαγίτες, μέλη της Αρχαιολογικής Εταιρείας, του μουσείου και ορισμένοι μηχανικοί και αρχιτέκτονες του υπουργείου. Σε συνεργασία με τεχνίτες μουσείων, εθελοντές φοιτητές και ξένους αρχαιολόγους δούλευαν νυχθημερόν με σκοπό τη διάσωση των εκθεμάτων.

Μουσείο Ακρόπολης

Τα γλυπτά του Μουσείου Ακρόπολης αποθηκεύτηκαν και φυλάχτηκαν σε διάφορες κρύπτες. Στην αίθουσα του Παρθενώνα ανοίχτηκε μεγάλος λάκκος, ο οποίος χωρίστηκε σε τρία επιμέρους τμήματα. Μέχρι τα τέλη του Γενάρη του ’41, ο λάκκος είχε γεμίσει με γλυπτά και καλύφθηκε με πλάκα κατασκευασμένη από οπλισμένο σκυρόδεμα. Όσα γλυπτά δεν χώρεσαν εκεί, τοποθετήθηκαν στην “Κρύπτη του Εννεακρούνου”, δηλαδή στις φυλακές του Σωκράτη. Επίσης, κατά μήκος της βόρειας πλευράς του Παρθενώνα, χρησιμοποιήθηκαν τέσσερα φρέατα, στα οποία θάφτηκαν σε στρώσεις τα αρχαία.

Μουσείο Πειραιά

Τα πιο πολύτιμα γλυπτά του Μουσείου Πειραιά τοποθετήθηκαν στον ημικυκλικό αγωγό της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου, ο οποίος βρίσκεται έξω από το μουσείο. Στο δάπεδο της νέας αίθουσας του μουσείου θάφτηκαν τα μικρότερης αξίας γλυπτά, τα κεραμικά, τα χαλκά, τα γυάλινα και τα πήλινα ευρήματα.

Χάλκινο άγαλμα Ποσειδώνα Αρτεμισίου | Πηγή εικόνας: Imerodromos.gr

Μουσείο Δελφών

Στους δύο λαξευτούς τάφους, οι οποίοι βρίσκονται στον κήπο του μουσείου, τοποθετήθηκαν τα ευμετακόμιστα αγάλματα – ανάμεσα στα οποία και ο Ηνίοχος. Ο Ηνίοχος χωρίστηκε σε δύο τμήματα, τα οποία εναποτέθηκαν σε κιβώτια με άχυρο και βαμβάκι. Μαζί με τα μέρη του αγάλματος μπήκαν και μικρά χάλκινα ευρήματα. Τα υπόλοιπα αρχαία φυλάχτηκαν στον υπόγειο ελληνιστικό τάφο, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ του μουσείου και του ιερού.

Πηγή εικόνας: En.wikipedia.org

Μουσείο Κεραμικού και λοιπά μουσεία

Στο Μουσείο του Κεραμικού, επτά γλυπτά θάφτηκαν σε δυο λάκκους που ανοίχτηκαν πίσω από τα μνημεία του Δεξίλεω και της Δημητρίας και Παμφίλης, ενώ δεκαεννέα κιβώτια γεμάτα αρχαιότητες μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Μουσείο.

Ανάλογος αγώνας δόθηκε με απόλυτη επιτυχία, από το σύνολο των Μουσείων της χώρας. Το Νομισματικό, το Βυζαντινό, τα Μουσεία Ολυμπίας, Κορίνθου, Θηβών, Χαλκίδας, Σπάρτης, Τεγέας, Βόλου, Κέρκυρας, Κεφαλονιάς, Ρεθύμνου, Θεσσαλονίκης, Ελευσίνας, Ναυπλίου και τα υπόλοιπα.

 

Η διαδικασία «ταφής» των αγαλμάτων

Η φύλαξη των αγαλμάτων γινόταν ανάλογα με το μέγεθος και τη σημασία του καθενός. Τα μεγαλύτερα από αυτά παρατάσσονταν όρθια σε βαθιά ορύγματα που είχαν ανοιχτεί στα δάπεδα των βόρειων αιθουσών του μουσείου. Κάτι τέτοιο ήταν εφικτό, καθώς αυτά ήταν θεμελιωμένα πάνω σε μαλακό βράχο. Για την κάθοδο των αγαλμάτων στα ορύγματα χρησιμοποιήθηκαν αυτοσχέδιοι ξύλινοι γερανοί, τους οποίους χειρίζονταν αδιάκοπα οι τεχνίτες του μουσείου.

Θαμμένα αγάλματα
Απόκρυφη του Κούρου του Σουνίου | Πηγή εικόνας: Pressprublica.gr

Η ίδια πρακτική χρησιμοποιείται ξανά…

Το 86-85 π. Χ., ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας επιτέθηκε στην Αθήνα και τον Πειραιά, καταστρέφοντας και λεηλατώντας τα πάντα στο διάβα του. Οι Πειραιώτες, θέλοντας να γλιτώσουν τα χάλκινα αγάλματα, αποφάσισαν να τα θάψουν. Τα αγάλματα παρέμειναν θαμμένα μέχρι το 1959. Βρέθηκαν, μαζί με άλλα τρία μαρμάρινα αγάλματα, κοντά στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ γινόντουσαν έργα αποχέτευσης.

Museum of Pireus
Κούρος του Απόλλωνα, Αθηνά και δύο αγάλματα της Αρτέμιδας | Πηγή εικόνας: En.wikipedia.org

Τα επακόλουθα

Παρά την γιγάντια προσπάθεια διάσωσης των αρχαιοτήτων, καταγράφηκαν πολλαπλές κλοπές από τους κατακτητές, κυρίως στην Κρήτη και τη Θεσσαλία. Σε 17 περιοχές έλαβαν χώρα παράνομες ανασκαφές από Γερμανούς αρχαιολόγους. Φυσικά, τα ευρήματα στάλθηκαν στην Γερμανία. Κατά την αναχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα, προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές σε αρχαιότητες. Πολλά αγάλματα και αγγεία στην Ακρόπολη και τον Κεραμικό καταστράφηκαν από πυροβολισμούς και ξιφολόγχες.

Όσα φοβόντουσαν οι αρχαιολόγοι, συνέβησαν μετά την αναχώρηση των κατοχικών δυνάμεων, κατά τα Δεκεμβριανά. Ο βομβαρδισμός και οι αεροπορικές επιδρομές των Βρετανών, οι οποίοι κυνηγούσαν τον “εχθρό”, κατέστρεψαν μεταξύ άλλων και το κτίριο του μουσείου, μαζί με ό,τι αυτό περιείχε. Το 1945, ο διευθυντής του μουσείου, Χ. Καρούζος, ανέφερε στα Ελεύθερα Γράμματα: “Το Μουσείο μας κατορθώσαμε και το γλιτώσαμε από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς, […] όχι όμως από τους Έλληνες “ανθρωπιστές”.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μετά τα Δεκεμβριανά (1944) | Πηγή εικόνας:Imerodromos.gr

Πηγές

Πετράκος Β.Χ., «Τα αρχαία της Ελλάδος κατά τον πόλεμο 1940-1944». 

Τα θαμμένα αγάλματα του πολέμου. Ανακτήθηκε από Eleftheria.gr (τελευταία προβολή 26/9/2020 στις 15:29).


ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΟ:

Χαρά Καλαϊτζίδου

Αρθρογράφος

Κατάγομαι από την Κατερίνη, όπου και μένω μόνιμα. Απόφοιτη του τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. Λατρεύω τη μουσική, τα μουσεία και τα ταξίδια.

Μόλις ανέβηκαν
Σώμα & Υγεία

Έλεγχος της υγείας μέσω των smartwatches

29 Ιουνίου 2022
Κινηματογράφος

The “Good for Her” Subgenre: Η αβάστακτη δυναμικότητα της λυτρωμένης πρωταγωνίστριας.

28 Ιουνίου 2022
Μόδα & Ομορφιά

Body mists: Αυτά θα σε κάνουν να μυρίζεις υπέροχα όλο το καλοκαίρι

28 Ιουνίου 2022
City Guide

Τα 10 εστιατόρια στη Δράμα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον σου!

28 Ιουνίου 2022

Μην χάσεις
Άγνωστη Αθήνα

Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στο Ίλιον: Μια βόλτα στη φύση που καλλιεργεί τη φαντασία

Άγνωστη Αθήνα

Πύργος Βασιλίσσης: Παραμυθένιο σκηνικό που λατρεύουν και οι λιγότερο λάτρεις των παραμυθιών

Άγνωστη Αθήνα

5 νεοκλασικά στην Αθήνα που δεν υπάρχουν πια

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Άγνωστη Αθήνα

Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στο Ίλιον: Μια βόλτα στη φύση που καλλιεργεί τη φαντασία

Άγνωστη Αθήνα

Πύργος Βασιλίσσης: Παραμυθένιο σκηνικό που λατρεύουν και οι λιγότερο λάτρεις των παραμυθιών

Άγνωστη Αθήνα

5 νεοκλασικά στην Αθήνα που δεν υπάρχουν πια

Άγνωστη Αθήνα

Η μαγική άγνωστη λίμνη Μπελέτσι

Άγνωστη Αθήνα

Βίλα Μαργαρίτα: Ένας πύργος με άδοξο τέλος

Άγνωστη Αθήνα

Το μυστικό πείραμα της Καστέλλας

Άγνωστη Αθήνα

Η σπηλιά του Νταβέλη: μύθος ή πραγματικότητα;

Άγνωστη Αθήνα

Ιερό των Αιγυπτίων Θεών στη Νέα Μάκρη

MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά

MAX MAGAZINE

Σχετικά με εμάς
Newsletter
Πολιτική Απορρήτου

Έλα κοντά μας

Γίνε αρθρογράφος
Γίνε αρχισυντάκτης
Egrapses
Επικοινωνία
Δελτία Τύπου

ΑΝΕΒΗΚΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

Περιβάλλον

Ωφέλιμα έντομα και βιολογική καταπολέμηση εχθρών των καλλιεργειών

Προτάσεις Σειρών

Ως πότε θα είναι υποτιμημένο το “Gotham”;

Αψυχολόγητα

Ωριμάζω και αλλάζω

Βιβλίο

Ώρες των Άστρων, ένα καλλιτέχνημα σπάνιας ποιητικής σκέψης

MAX Κατηγορίες

Πολιτισμός
Αφιερώματα
Βιβλίο
Κινηματογράφος
Θέατρο
Τηλεόραση
Ταξίδια
City Guide
Άγνωστη Ελλάδα
Γαστρονομία
Σώμα κ Υγεία
COPYRIGHT © 2018 - 2022 / ΒΥ MAXMAG ALL RIGHTS RESERVED