Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ιδρύθηκε στην Ελληνιστική εποχή επί διακυβέρνησης Πτολεμαίου Α,’ με την παρότρυνση του Δημήτριου Φαληρέα. Η φιλοδοξία του ήταν να συσσωρεύσει όλη τη γνώση του τότε κόσμου στην επικράτεια μιας αληθινής βιβλιοθήκης. Μερικά παραδείγματα για το τι περιελάμβαναν αυτά τα έγγραφα ήταν νέοι τρόποι αστρονομίας, γεωμετρίας και ιατρικής. Έγινε το εκδοτικό κέντρο της εποχής, υπερσκελίζοντας ως προς τον πλούτο των χειρογράφων της κάθε άλλη γνωστή βιβλιοθήκη του παρελθόντος. Για να πραγματοποιήσει το όραμά του λοιπόν συνέταξε μια επιστολή προς όλους τους ηγεμόνες του κόσμου ζητώντας να δανειστεί τα βιβλία τους.
Όταν οι Αθηναίοι του έστειλαν τα κείμενα του Ευριπίδη, του Αισχύλου και του Σοφοκλή εκείνος τα αντέγραψε και επέστρεψε πίσω τα αντίγραφα, κρατώντας τα πρωτότυπα για τη βιβλιοθήκη. Επίσης, όλα τα πλοία που ελλιμενίζονταν στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας ήταν υποχρεωμένα να υποστούν έρευνα όχι για λαθρεμπόριο, αλλά για παπύρους που αντιγράφονταν και παραδίδονταν πίσω στους κατόχους τους αν το επιθυμούσαν. Στην πραγματικότητα αυτές οι ανορθόδοξες μέθοδοι αντιπροσωπεύουν τον πρώτο συστηματικό τρόπο συλλογής έργων.
Εκτός από το μεγάλο όγκο των ελληνικών έργων και ένα πλήρη κώδικα των αιγυπτιακών αρχείων, υπάρχουν μαρτυρίες πως στη Βιβλιοθήκη ενσωματώθηκαν έργα και από άλλα έθνη. Οι ανατολικές θρησκείες ασκούσαν ιδιαίτερη έλξη αλλά αξιοσημείωτη είναι και η ύπαρξη βουδιστικών κειμένων σε αυτή. Η διανοητική περιέργεια και το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον αναμφίβολα ώθησαν τους λόγιους να μελετήσουν και να γράψουν για τις ανατολικές και τις αρχαίες θρησκείες, αλλά οι ουσιαστικοί λόγοι για τους οποίους έγιναν κάποιες μεταφράσεις, διακρίνονται στην προσπάθεια μετάφρασης της Παλαιάς Διαθήκης.
Δυστυχώς όμως η Βιβλιοθήκη με το πέρασμα των χρόνων δεν άντεξε το κύμα των κοινωνικών αλλαγών που συντελέστηκαν σε εκείνη την εποχή. To χειρότερο από όλα είναι ότι κανείς από τους εχθρούς της δε στάθηκε δυνατό να εκτιμήσει την πραγματική αξία της. Τι απέγιναν λοιπόν τα χειρόγραφα που επιβίωσαν από τις συνεχείς λεηλασίες και καταστροφές; Άλλα στάλθηκαν στη Ρώμη, άλλα βρέθηκαν στην κατοχή μοναστηριών και κατόπιν στις βιβλιοθήκες του Βυζαντίου. Μερικά έκαναν την εμφάνισή τους στην Πατριαρχική Βιβλιοθήκη του Καΐρου, άλλα τα έκρυψαν Άραβες λόγιοι ενώ κάποια βρέθηκαν και σε ιδιωτικές συλλογές.
Advertising
Οι Αραβοχριστιανοί έσωσαν και μετέφρασαν πολλά από τα ελληνικά συγγράμματα περί το 8% μέχρι την επέλαση του Ισλάμ, όπου και καταστράφηκαν πολλές λογοτεχνικές αντιγραφές επειδή κατηγορήθηκαν σαν αιρετικές και διεσώθηκαν μόνο τα μαθηματικά και η αστρονομία. Βέβαια, κανείς δεν είναι σε θέση να καταγγείλει τον ένα και μοναδικό υπεύθυνο της καταστροφής της περίφημης αυτής βιβλιοθήκης. Ίσως επειδή τελικά ο υπεύθυνος δεν ήταν μόνο ένας αλλά η καταστροφή της που έγινε σταδιακά, ξεκινώντας από την πυρκαγιά επί Ιουλίου Καίσαρα το 48 π.Χ. και με πιθανή οριστική χρονολογία το 297 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Αυρηλιανού.
Advertising
