Τούρκικη λογοτεχνία: Ορχάν Παμούκ

Ο Ορχάν Παμούκ είναι Τούρκος συγγραφέας – νοβελίστας από την Κωνσταντινούπολη. Γεννηθείς το 1952 είναι πλέον 65 χρονών. Η συγγραφική του πορεία με σημαντικό σταθμό το βραβείο Νομπέλ το 2006 παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον. Ένα δημόσιο πρόσωπο που τράβηξε τα βλέμματα για διάφορα θέματα. Κατηγορήθηκε για τις πολιτικές του απόψεις, ερειστικές στάσεις απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα στα οποία είναι συντηρητική ακόμα η Τουρκία κτλ. Επαναστάτης βέβαια, θα πάει κόντρα στην παράδοση της οικογένειας του να γίνει και αυτός πολιτικός μηχανικός αλλά θα διαλέξει το μονοπάτι της συγγραφής (ευτυχώς!) Ο ίδιος όμως δεν θέλησε ποτέ να μείνει γνωστός ως ένα πολιτικό πρόσωπο, νευριάζει με αυτό. Αλλά πολύ απλά ως ένα συγγραφέας. Ένας άνθρωπος που αναδεικνύει με κάθε τρόπο την Κωνσταντινούπολη, πάθη και χαρές της, δύση και ανατολή, εκσυγχρονισμός και παράδοση. Ποια είναι όμως μερικά από τα έργα του αγαπημένα και λιγότερο; Μια γεύση Τουρκικής λογοτεχνίας.

Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία γενικότερα είναι το ‘’Κάτι παράξενο στο νου μου’’. Τοποθετημένο στις δεκαετίες 60’ με 70’ οι πρωταγωνιστές παρακολουθούν την πορεία- εξέλιξη της Πόλης μέχρι το 2012. Μεταβολές στην κοινωνία, στις νοοτροπίες γίνονται φανερά μέσα από το βιβλίο.

Η ζωή ενός πλανόδιου μικροπωλητή και της αγαπημένης του. Μια ιστορία αγάπης στη σύγχρονη Πόλη. Για περισσότερο από 40 χρόνια, από το 1969 έως το 2012, ο Μεβλούτ τριγυρίζει στα σοκάκια της Πόλης. Είναι διαφορετικός από τους ανθρώπους γύρω του, υπάρχει κάτι “παράξενο” στο νου του! Προσπαθεί να καταλάβει τι είναι αυτό που τον ξεχωρίζει από τους άλλους, από πού προέρχεται αυτή η “παραξενιά”. Αλλάζει επαγγέλματα, βρίσκεται κοντά στις αλλαγές που ζει η χώρα του, στις πολιτικές συγκρούσεις, στα πραξικοπήματα. Από επιλογή του δεν σταματάει ποτέ να πουλάει μποζά τις χειμωνιάτικες νύχτες, αναρωτιέται πάντα ποια πραγματικά είναι η αγαπημένη του και πόση σημασία έχει στον έρωτα το πεπρωμένο. Εξαρτώνται η ευτυχία και η δυστυχία μας από τις επιλογές μας; Ή μήπως ωριμάζουν ανεξάρτητα, έξω από εμάς, και μεις απλώς τις ζούμε, απλώς μας συμβαίνουν; Ο ήρωάς του γίνεται μάρτυρας της εκρηκτικής μετάλλαξης της Ιστανμπούλ σε μια τεράστια πόλη. Καθώς αλλάζουν οι δρόμοι και τα σοκάκια που γνώρισε παιδί, αλλάζει και ο ίδιος. Το παιδί και ο έφηβος δίνουν τη θέση τους στον σύζυγο και τον πατέρα. Τα αυθαίρετα και οι παράγκες δίνουν τη θέση τους στις λεωφόρους και τις πολυκατοικίες. Η πόλη του γίνεται αγνώριστη αλλά ο Μεβλούτ αντί να αποξενώνεται της πιάνει την κουβέντα, κι αφήνει έτσι να συνομιλήσουν η ψυχή της πόλης του με τους καημούς της καρδιάς του.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο έργο του είναι το ‘’Ιστανμπούλ’’. Ένα προσωπικό ταξίδι του συγγραφέα για την πόλη που μεγάλωσε και αγαπά. Η εικόνα της Ιστανμπουλ μέσα από τα μάτια του.

Μέσα από τα μάτια του συγγραφέα ανακαλύπτουμε τα σοκάκια της Πόλης, τις λιθόστρωτες λεωφόρους της, τα ξύλινα αρχοντικά της, το τέλος ενός πολιτισμού αλλά και τη γέννηση ενός καινούργιου. Παρακολουθούμε τη ζωή του συγγραφέα και τη διαμόρφωση του ψυχικού του κόσμου από τη στιγμή που αισθάνθηκε τον εαυτό του. Ένα γοητευτικό βιβλίο που διαβάζεται σαν δοκίμιο, προσωπικό ημερολόγιο, ιστορία, οδηγός πόλης και μυθιστόρημα μαζί.

Το ‘’Με λένε κόκκινο’’ είναι ίσως το αγαπημένο ιστορικό μυθιστόρημα ever! Τι ωραία εισαγωγή και τι ωραίο τέλος που έκανε να τον αγαπήσω και σαν άνθρωπο πια. 1590. Κωνσταντινούπολη. Ο Σουλτάνος αναθέτει κρυφά στους μικρογράφους του να του κατασκευάσουν ένα πολύ σημαντικό βιβλίο -δοξαστικό της αυτοκρατορίας και της ζωής του. Όμως αυτό το βιβλίο θα είναι διαφορετικό από τ’ άλλα, επειδή οι μικρογράφοι θα προσπαθήσουν να υιοθετήσουν μεθόδους και τεχνοτροπίες φράγκικες, εγχείρημα πολύ επικίνδυνο εκείνη την εποχή του άκρατου φονταμενταλισμού.

1590.Όταν ένας από τους μικρογράφους δολοφονείται, ο Αρχιμικρογράφος και δάσκαλός του αναγκάζεται ν’ αποκαλύψει τον δολοφόνο. Άραγε ο δολοφονημένος μικρογράφος ήταν θύμα επαγγελματικού ανταγωνισμού, ερωτικής αντιζηλίας ή θρησκευτικού φανατισμού; Ίσως η αλήθεια κρύβεται σε κάποια από τις μισοτελειωμένες ζωγραφιές

Αυτά είναι τρία από τα πιο πρόσφατα και χαρακτηριστικά βιβλία του Παμούκ. Τα προσωπικά αγαπημένα μου. Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθώ σε κάποια άλλα, παλαιότερα τα οποία κέρδισαν πολλά βραβεία!