Ποίηση: Ο θάνατος ως αυτοκτονία στην λογοτεχνία

Θάνατος, αυτοχειρία και λογοτεχνία. Αυτοχειρία δηλαδή αυτοκτονία. Μέσα από τις διαφορετικές έκφανσεις της τέχνης βλέπουμε την οπτική των καλλιτεχνών για τον θάνατο. Το ίδιο συναντάται και στην λογοτεχνία και στην ποίηση που πολλοί ποιητές και συγγραφείς γράφουν για τον θάνατο, πως τον αντιμετωπίζουν, εάν τον φοβούνται, εάν συμφιλιώνονται με αυτόν και εάν τον αποδέχονται.

Εκτός από τα σπουδαία έργα αυτών υπάρχουν και οι περιπτώσεις συγγραφέων και ποιητών που για κάποιο λόγο επιλέγουν οι ίδιοι πως θα τερματίσουν την ζωή τους. Οι πιο πολλοί αυτόχειρες λογοτέχνες βίωναν κάποια ψυχική διαταραχή ή είχαν κατάθλιψη.

Η λογοτεχνία και η αυτοκτονία:

Κώστας Καρυωτάκης

Στην διάρκεια της σύντομης ζωής του ο Κ. Καρυωτάκης (1896-19280) εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές. Ήταν ποιητής και πεζογράφος ίσως και από τους σημαντικότερους της γενιάς του. Το 1928 ο Καρυωτάκης, αυτοπυροβολούμενος, 32 ετών .Η αυτοκτονία του, στις 21 Ιουλίου 1928 στην Πρέβεζα εκτιμήθηκε εξαρχής ως πράξη που υπερέβαινε την ατομική σφαίρα και προσελάμβανε τη συμβολική σημασία ενός κοινωνικού γεγονότος. Η αυτοχειρία  ερμηνεύτηκε ως επισφράγιση του ποιητικού του έργου. Σίγουρα το γεγονός αυτό συνέτεινε ώστε ο Καρυωτάκης να συμβολοποιηθεί και να μυθοποιηθεί μέσα από το καρυωτακισμό. Αρχικά ο καρυωτακισμός ορίστηκε ως στάσιμη, αρνητική μίμηση του έργου του, μίμηση που πήρε διαστάσεις ύστερα από την αυτοκτονία του ποιητή (1928-1935). Με το πέρασμα όμως του χρόνου, ο όρος προσέλαβε δύο σημασίες που – έδωσαν ευρύτερη κοινωνική και αισθητική διάσταση. Ταυτίστηκε αρχικά με την πεισιθάνατη αντιμετώπιση της ζωής, όπως διαπιστώνεται στο έργο νεότερων ποιητών της Γενιάς του 1930 και της Πρώτης και Δεύτερης Μεταπολεμικής Γενιάς, ενώ στη συνέχεια συνδέθηκε με τη μυθοποίηση του προσώπου του Καρυωτάκη από νεότερους ποιητές και κριτικούς.

Απόσπασμα από το σημείωμα αυτοκτονίας του:

Υ.Γ. Και για ν’ αλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν διά θαλάσσης. Όλη νύχτα απόψε επί δέκα ώρες, εδερνόμουν με τα κύματα. Ήπια άφθονο νερό, αλλά κάθε τόσο, χωρίς να καταλάβω πώς, το στόμα μου ανέβαινε στην επιφάνεια. Ωρισμένως, κάποτε, όταν μου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου».

Advertising

Ιωάννης Συκουτρής 

Ο Ιωάννης Συκουτρής αυτοκτόνησε στην Κόρινθο στις 21 Σεπτεμβρίου του 1937. Μετά τη μετάφραση και έκδοση του «Συμποσίου», ο Συκουτρής έγινε στόχος των λιβελλογράφων, που τον κατηγόρησαν για αθεΐα και προσβολή της ηθικής.

Βιρτζίνια Γουλφ

28 Μαρτίου του 1941 Η Βιρτζίνια Γουλφ βυθίζεται στον ποταμό Ουζ του Σάσεξ έχοντας βάλει πέτρες στις τσέπες της. Έχοντας βιώσει σεξουαλική κακοποίηση αλλά και ψυχική κατάρρευση από πολλούς θανάτους αγαπημένων της προσώπων, δεν έχασε ποτέ τις συγγραφικές τις ικανότητες. 

Απόσπασμα από το σημείωμα που άφησε στον άντρα της:

Αγαπημένε. Έχω τη βεβαιότητα πως παραφρονώ ξανά.. Και δεν θα γιατρευτώ αυτή τη φορά. Αρχίζω να ακούω φωνές και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ…

Πηνελόπη Δέλτα 

Η Πηνελόπη Μπενάκη γυναίκα του Στέφανου Δέλτα άφησε την τελευταία της πνοή 2 Μαϊου του 1941. Tην ημέρα που μπήκαν στην Ελλάδα τα γερμανικά στρατεύματα αποφασίζει να πάρει δηλητήριο όπου την οδήγησε αργά και βασανιστικά στον θάνατο μετά από πέντε ημέρες. Η ασθένεια της αλλά και ο ανεκπλήρωτος ερωτάς της με τον Ίωνα Δραγούμη την οδήγησαν στην αυτοκτονία.

Ναπολέων Λαπαθιώτης

Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-19440 ήταν ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Αυτοκτόνησε στο σπίτι του με το πιστόλι του πατέρα του, στρατιωτικού, ο οποίος πέθανε στις αρχές της γερμανικής Κατοχής.

Περικλής Γιαννόπουλος

Το 1910 και σε ηλικία 41 ετών ο Περικλής Γιαννόπουλος μπαίνει στην θάλασσα του Σκαραμαγκά με το άλογο του και αυτοπυρπολείται. Οι εφημερίδες έγραψαν τότε ότι ο σπουδαίος λογοτέχνης, μεταφραστής και δοκιμιογράφος αυτοκτόνησε γιατί δεν μπόρεσαν τα έργα του να έχουν την αναγνώριση που επιζητούσε. Μια άλλη πλευρά υποστηρίζει πως ο Γιαννόπουλος αυτοκτόνησε διότι δεν μπορούσε να έχει κοντά του την αγαπημένη του Σοφία Λασκαρίδου. Η Σοφία Λασκαρίδου ήταν η πρώτη γυναίκα που μπήκε στην σχολή καλών τεχνών και τελειώνοντας την το 1907 εξασφάλισε και μια υποτροφία για τρία χρόνια στο εξωτερικό. Ο Π. Γιαννόπουλος αρνήθηκε να την ακολουθήσει καθώς δεν μπορούσε να αποχωριστεί την χώρα του και την απίστευτη θέα της Ακρόπολης. Πριν αυτοκτονήσει ο Π. Γιαννόπουλος έγραψε ένα αποχαιρετιστήριο λακωνικό γράμμα στη αγαπημένη του η οποία μόλις το έλαβε ταξίδεψε γρήγορα στην Ελλάδα για να τον συναντήσει. όταν έφτασε ήταν ήδη πολύ αργά καθώς ο Π. Γιαννόπουλος ήταν αγνοούμενος και όταν βρέθηκε το πτώμα μου είχαν περάσει ήδη 13 μέρες στην θάλασσα παραμορφώνοντας όλα τα όμορφα χαρακτηριστικά του.

Έρνεστ Χέμινγουεϊ 

Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20 ου αιώνα. Είχε τιμηθεί με το Νόμπελ λογοτεχνίας το 1954. Αυτοπυρπολήθηκε στο κεφάλι το 1961,με τον ίδιο τρόπο είχε αυτοκτονήσει κα ο πατέρας του. Ερωτικές αποτυχίες,4 αποτυχημένοι γάμοι, αεροπορικά ατυχήματα, κλονισμένος ψυχισμός και θεραπείες με ηλεκτροσόκ τον οδηγούν στην πρώτη αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας την άνοιξη του 1961.

Σύλβια Πλαθ

Ήταν μια από τις σημαντικότερες ποιήτριες του 20ου αιώνα η οποία είχε καταθλιπτικές τάσεις και βεβαρημένη ψυχολογική κατάρρευση. Οι αποτυχημένες θεραπείες την οδήγησαν στην αυτοκτονία στην κουζίνα του σπιτιού της έχοντας το γκάζι ανοιχτό και το κεφάλι ης μέσα στον φούρνο. Πριν οδηγηθεί στην αυτοκτονία είχε φροντίσει να αφήσει φαγητό στα παιδιά της και να γράψει ένα σημείωμα βοήθειας.

Πηγές:

• https://www.sansimera.gr/biographies/204 Κώστας Καρυωτάκης
• https://www.lifo.gr/arxeio/o-adiexodos-erotas-kai-i-aytoktonia-toy-perikli-giannopoyloy Ο αδιέξοδος έρωτας και η αυτοκτονία του Περικλή Γιαννόπουλου Ένα δραματοποιημένο ρεπορτάζ του Φρέντυ Γερμανού από το 1961
• http://www.pragmatikotita.gr/article/1217-oi-idanikoi-aytoheires-tis-logotehnias Οι ιδανικοί αυτόχειρες της λογοτεχνίας
• Και με τον ήχον των για μια στιγμή επιστρέφουν…Η ελληνική ποίηση στον εικοστό αιώνα: Επίτομη ανθολογία
  Ανθολόγηση-πρόλογος Δώρα Μέντη Εισαγωγικά σημειώματα Ευριπίδης Γαραντούδης ,εκδόσεις Gutenberg