Νικολό Μακιαβέλι. Κυνικό κτήνος ή πατέρας της πολιτικής επιστήμης;

Νικολό Μακιαβέλι, από πολλούς θεωρείται πατέρας της πολιτικής επιστήμης, για άλλους είναι ένα κυνικό κτήνος που ταυτίζει το όνομα του με τη διαφθορά και τον αυταρχισμό.

Γεννιέται το 1469 σε μια Ιταλία διαιρεμένη, χωρισμένη σε ανταγωνιζόμενες πόλεις-κράτη. Οι επεμβάσεις των ισχυρότερων της Ευρώπης ήταν κάτι το σύνηθες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, βλέποντας αυτή τη κατάσταση να κυριαρχεί ο Μακιαβέλι ερωτεύτηκε νωρίς τη πολιτική και παρακολουθούσε από κοντά κάθε κίνηση του τότε δικτάτορα της Φλωρεντίας Τζιρολάμο Σαβοναρόλα.

Έτσι, ο νεαρός Μακιαβέλι κατόρθωσε να ανελιχθεί στη πολιτική σκηνή και να αναλάβει ιδιαίτερα σημαντικά αξιώματα. Ταξείδεψε, διαπραγματεύτηκε και έθεσε σαν στόχο την ένωση της Ιταλίας με πρωταγωνιστρια τη Φλωρεντία.Με τον ερχομό των Μέδικων στην εξουσία, ο Μακιαβέλι απολύεται, βασανίζεται και φυλακίζεται για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Ύστερα, αποσύρεται και δίνεται με όλο του το πάθος στη κλασσική λογοτεχνία και την ιστορία.

Ξεκινά να συνθέτει δικά του βιβλία, όχι για να εκφράσει τις σκέψεις του μα ούτε για να ικανοποιήσει τη προσωπική του ματαιοδοξία αλλά για να καταφέρει να επανέλθει στη πολιτική σκηνή της Φλωρεντίας.Έγραψε κάμποσα βιβλία. Ένα από αυτά έμελλε να μείνει στην ιστορία. Προφανώς, αναφέρομαι στον «Ηγεμόνα» το βιβλίο που ξεσήκωσε τα πλήθη, που αν και γράφτηκε τον 16^ο αιώνα θεωρείται ακόμη και σήμερα το πλέον επαναστατικό σύγγραμμα.

Τι πραγματεύεται το εν λόγω έργο;

Πραγματεύεται την σύσταση του ιδανικού ηγεμόνα. Πιο συγκεκριμένα, κατα τον Νικολό Μακιαβέλι επιτυχημένος ηγεμόνας είναι ο προικισμένος με αρετή (virtu), αυτός που ξέρει να εκμεταλλεύεται όλες τις ευκαιριές που του προσφέρει η τύχη, αυτός που διαμορφώνει τη πορεία των γεγονότων σύμφωνα με τα σχέδια του.

Μήπως πρόκειται όντως για κυνισμό; Είναι σωστό να πατά κάποιος επί πτωμάτων για να πετύχει αυτό που θέλει; Η ηθική, τι θέση έχει σε ένα κόσμο που οι ηγεμόνες αδράζουν τις ευκαιρίες χωρίς δεύτερη σκέψη; Θερμοί θαυμαστές αυτου του βιβλίου ήταν μεταξύ άλλων ο Ερρίκος Η’, ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ο Μουσολίνι αλλά και ο ίδιος ο Χίτλερ-Υποθέτω πως αυτό λέει πολλά…

Ας μην ξεχνάμε πως ο Μακιαβέλι ήταν αυτός που διατύπωσε τη διάσημη φράση: «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», ένα απόφθεγμα που δε χρησιμοποιείται για θετικά κατορθώματα και επέσυρε όπως και το βιβλίο άλλωστε σφοδρές επικρίσεις για κυνισμό, καιροσκοπισμό και πανουργία. Οι γάλλοι μάλιστα βγάλανε και έναν όρο επηρεασμένοι από την κοσμοθεωρία του Μακιαβέλι, που στη γλώσσα μας είναι γνωστός ως «μακιαβελισμός». Με τη λέξη αυτή χαρκτηρίζεται η συμπεριφορά του ατόμου που δεν παρουσιάζει ηθικούς φραγμούς προκειμένου να πάρει αυτο που θέλει.

Κυνικός λοιπόν ή σοφός, αυτός ήταν ο Νικόλο Μακιαβέλι ο οποίος στιγμάτισε τη πολιτική και τη λογοτεχνία της εποχής του. Ο Ηγεμόνας είναι ένα βιβλίο που προτείνω στον καθένα να διαβάσει καθώς είναι ένα σύγγραμμα ωμό συνάμα κορυφαία πηγή προβληματισμού. Καλή ανάγνωση!