Λουλούδια για τον Άλγκερνον, λουλούδια για τον άνθρωπο

Δεν είναι παρά ένα διήγημα. Ένα κείμενο που ξεκινά απ’ την ανάγκη του ανθρώπου να πειραματιστεί και να επέμβει στον ίδιο τον άνθρωπο. Μέσα από το πείραμα όλοι ίσως γίνουμε καλύτεροι ή εξάγουμε ευρύτερα αποτελέσματα. Γιατί, όμως, ένα πείραμα –μία έρευνα στη βάση αυτή– πρέπει να οριοθετείται στον άνθρωπο και στη φύση, όταν ο ίδιος ο άνθρωπος πειραματίζεται στον όμοιό του.

Ο αφηγητής μας, ο ήρωας, βρίσκει τρόπο, μέσα απ’ την ιδιαιτερότητα της ανορθόγραφης και προβληματικής σε επίπεδο στίξης απόδοσης του κειμένου, να διεισδύσει στα μύχια του δέκτη-αναγνώστη και απ’ την πρώτη κιόλας σελίδα είναι σαφής η εικόνα του. Διανοητικά καθυστερημένος, λοιπόν, ο Τσάρλυ Γκόρντον, αφήνεται στις κοροϊδίες των υπολοίπων, στην εκμετάλλευση που δέχεται στη δουλειά του και εν τέλει πείθεται (όσο απλά μπορεί να πείσει κάποιος έναν διανοητικά καθυστερημένο χαρακτήρα) να συμμετάσχει σε ένα πείραμα για την αύξηση της νοημοσύνης.

Είναι απόλυτα πετυχημένη η αφηγηματική τεχνική που επιλέγει ο συγγραφέας με την ασύντακτη και ανορθόγραφη απόδοση του κειμένου, ώστε να μεταφερθεί το ιδιαίτερο αυτό χαρακτηριστικό του ήρωα. Εξίσου σημαντικό είναι ότι ο «συμπαθής» αυτός ήρωας, με την απλότητα του λόγου του και τον αφελή τρόπο σκέψης, διαμορφώνει εκείνο το πλαίσιο που ξεφεύγει της λύπησης, διατηρώντας μια αγνή αίσθηση επικοινωνίας, και σε καθηλώνει. Τον διαβάζεις, τον επεξεργάζεσαι και στο τέλος τον ακούς – λες και ψιθυρίζει όσα γράφει στις ημερήσιες αναφορές του.

Είναι που στην εξέλιξη του κειμένου, ο συγγραφέας –σε απόλυτη συνάρτηση με την εξέλιξη του λογοτεχνικού χαρακτήρα– αλλάζει επίπεδα και με τον πιο λεπτό και ήρεμο τρόπο φέρνει εις πέρας το πείραμα με δύο τρόπους: πρώτον την εξέλιξη της σκέψης και λόγου του ήρωα και δεύτερον με την αποκατάσταση της ορθογραφίας και της συντακτικής απόδοσης του λόγου.

Ξέρω ότι πρέπει να ξεκουραστώ, αλλά κάτι μέσα μου με ωθεί και δεν μ’ αφήνει να σταματήσω. Πρέπει ν’ ανακαλύψω τον λόγο για αυτήν την παλινδρόμηση στη συμπεριφορά του Άλγκερνον. Πρέπει να ξέρω αν και πότε αυτό θα συμβεί και σε μένα.

Σημαντικό, εν τέλει, στοιχείο είναι η ταυτόχρονη σημειολογία που διαμορφώνεται στον παραλληλισμό που γίνεται στον ήρωα και στον Άλγκερνον, το ποντικάκι-πειραματόζωο. Και οι δύο τους είναι θύματα. Και οι δύο είναι το παράλληλο δείγμα πειράματος, αλλά τους συνδέει αυτή η αίσθηση της συμπάθειας και της συμπόνιας. Όσο κι αν το σύστημα τους θέτει αντιμέτωπους, από νωρίς ο ήρωάς μας εκφράζει τη συμπάθεια προς τον Άλγκερνον και διαβλέπει την ταύτιση.

Ο συγγραφέας διατηρεί τη σχέση αυτή σε ένα ευγενές όριο, αλλά η ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη για τη συνέχεια της ιστορίας, περνά μέσα και απ’ τον Άλγκερνον. Κι εκεί είναι που τελικά το «πετυχημένο» πείραμα της ανθρωπότητας, αναγνωρίζει ότι όχι μόνο ξέρει τι θα συμβεί, αλλά προετοιμάζεται και η ζωή καταλήγει όπως ξεκίνησε: ανορθόγραφη και ασύντακτη.

Υ.Υ.Γ. Αν βρητε εφκερια σας παρακαλω βαλτε λιγα λουλουδια στο ταφο του Αλγκερνον στι πισο αβλη…

Οπισθόφυλλο: Ο Τσάρλι Γκόρντον είναι διανοητικά καθυστερημένος. Μια κατάσταση την οποία είναι υποχρεωμένος να αντιπαλεύει κάθε μέρα που περνάει. Μια κατάσταση όμως που οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε ποτέ αναλογιστεί.

Τώρα, μέσα από το λόγο του Τσάρλι, ο κόσμος του μας φανερώνεται. Είναι ένας κόσμος άδικος, ένας κόσμος που δεν καταλαβαίνει και ακόμα χειρότερα, ένας κόσμος που δε νοιάζεται. Ωσπου φτάνει η μέρα που βρίσκεται κάποια θεραπεία και ο κόσμος του Τσάρλι αρχίζει ν αλλάζει.