Γιατί διαβάζουμε βιογραφίες;

Μεταξύ της καταπληκτικής μυθοπλασίας, των self-help βιβλίων, των ημι-επιστημονικών βιβλίων που μιλούν για θέματα φεμινισμού, επιστήμης, κοινωνικών φαινομένων και τέχνης, και φυσικά των αγαπημένων μας κλασικών βρίσκονται οι βιογραφίες. Συζητούνται λίγο λιγότερο από τα άλλα λογοτεχνικά βιβλία -είτε λόγω της αυταρέσκειας που θεωρούμε ότι συνάδει με τις πιο σύγχρονες αυτοβιογραφίες, είτε λόγω της εγγενούς αμφιβολίας για την αλήθεια που περιγράφεται σε κάθε βιογραφία ιστορικού προσώπου- οι βιογραφίες ξεφεύγουν λίγο από το ραντάρ ακόμη και των πιο “καλοφαγάδων” βιβλιοφάγων.

Δεν είναι το αγαπημένο λογοτεχνικό είδος κανενός.

Ίσως ούτε το δικό μου.

Αλλά η ζωή μου θα ήταν λίγο πιο άδεια, λίγο πιο άνοστη χωρίς βιογραφίες.

Και νομίζω ότι όλοι θα έπρεπε να διαβάζουμε περισσότερες βιογραφίες.

Να λοιπόν γιατί διαβάζουμε βιογραφίες:

1.Θέλουμε να μάθουμε περισσότερα για ιστορικά γεγονότα/πρόσωπα

Οι βιογραφίες είναι ο καλύτερος και ο ταχύτερος τρόπος να μάθουμε για μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, ένα κίνημα ή ένα πρόσωπο που πρωταγωνίστησε σε μια συγκεκριένη ιστορική στιγμή. Μπορούμε να δούμε την ιστορία με τα μάτια ενός από τους πρωταγωνιστή της (π.χ. των ανθρώπων που ξέφυγαν από στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί ή από πολέμους). Αν μιλάμε για τον “πρωταγωνιστή” ενός κινήματος (Ρόζα Παρκς, Μάλκολμ Χ) μαθαίνουμε τις θυσίες και τις τιμωρίες που υπέστησαν στο δρόμο για την αλλαγή, την πορεία του κινήματος και το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό εκ των έσω, με πιο γλαφυρό και αυθεντικό τρόπο από το καλύτερο βιβλίο ιστορίας εκεί έξω.

Προσωπικά, λατρεύω το βιβλίο “The Autobiography of Martin Luther King, Jr” που με δίδαξε πολλά για των αγώνα των Μαύρων στην Αμερική τον περασμένο αιώνα για βασικά δικαιώματα. Επίσης το “Mandela: The Graphic Novel” του Nelson Mandela Centre of Memory, μου έκανε μια πολύ καλή εισαγωγή στο θέμα της ανατροπής του άπαρτχαϊντ στη Νότια Αφρική, περιγράφοντάς μού παράλληλα και τη ζωή του ίδιου του Μαντέλα, με το μεταδοτικό και διασκεδαστικό τρόπο των graphic novels.

2.Ενδιαφερόμαστε για τους αγαπημένους μας celebrities

Νομίζω ότι η πιο συνηθισμένη απάντηση όταν μας ρωτάνε “Γιατί διαβάζουμε βιογραφίες;” είναι επειδή αγαπάμε τον celebrity-θέμα της βιογραφίας (συνήθως αυτοβιογραφίας, ειδικά αν μιλάμε γι σύγχρονα πρόσωπα). Οι περισσότεροι fan/stan ενός προσώπου αγαπούν το καλλιτεχνικό έργο, την προσωπικότητά, ακόμη και τα ελαττώματά του αγαπημένου του celebrity και θέλουν να διαβάσουν για όλα αυτά. Οπότε αρπάζουν το πλησιέστερο memoir και χάνονται στις σελίδες του.

Αγαπώ τη μουσική της Lily Allen αλλά δεν ήξερα αρκετά για την ίδια την καλλιτέχνιδα και εξεπλαγην ευχάριστα όταν είδα πως η αυτοβιογραφία της “My Thoughts Exactly” είναι ακριβώς σαν τη μουσική της: το πιο χαρούμενο και παιχνιδιάρικο bubblegum-pop περιτύλιγμα κρύβει τις πιο βιτριολικές αλήθειες. Από την άλλη, ως φαν της σειράς Gilmore Girls δεν θα μπορούσα να μην διαβάσω το “Talking As Fast As I Can” της αγαπημένης μας σαρκαστικής τηλε-μαμάς Lauren Graham, aka Lorelai Gilmore.

3. Ενδιαφερόμαστε για τη ζωή αγνώστων

Κάποια βιβλία μένουν στη βιτρίνα των βιβλιοπωλείων για πολύ καιρό. Ή συζητώνται καιρό στο ίντερνετ. Οπότε αν γενικά αγοράζεις βιβλία αυθόρμητα, χωρίς ενδελεχή έρευνα από πριν, την πάτησες! Συν το ότι….είμαστε κουτσομπόληδες! Όχι με την κακή έννοια απαραίτητα, απλά μας αρέσει να μαθαίνουμε για τις ζωές των άλλων, είμαστε περίεργοι, επιδεικνύουμε κοινωνικό ενδιαφέρον. Οι άνθρωποι που απολαμβάνουν βιογραφίες για αυτό το λόγο είναι αυτοί που θα κάτσουν να ακούσουν γιατί η μοδίστρα της γειτονιάς δεν κλείνει το μαγαζί ενώ αντέχει οικονομικά ή για την ιστορία του συγχωριανού που το ’50 πήγε με την οικογένειά του στην Αμερική και έκανε περιουσία (true stories). Ειδικά αν αυτοί οι άγνωστοι των βιογραφιών κάνουν κάτι που σε ενδιαφέρει ή σε αφορά έστω και ελάχιστα, πρόκειται για τελειωμένη υπόθεση. Το βιβλίο είναι ήδη δικό σου!

Το “In Order to Live: A North Korean Girl’s Journey to Freedom” της Yeonmi Park φιγουράριζε στη λίστα των best-seller όταν το πρωτοείδα. Όταν διάβασα πως μιλά για τη ζωή μιας νεαρής γυναίκας στη Νότια Κορέα, για την οποία ξέρουμε τόσο λίγα, και για το μετέπειτα ταξίδι της γεμάτο ρίσκα στο Δυτικό Κόσμο, αποφάσισα ότι θα γίνει δικό μου! Και έγινε! Αντίθετα, η Jennette McCurdy που έγραψε το “I’m Glad My Mom Died”, γεννήθηκε στις ΗΠΑ και μεγαλώνοντας,πήρε ρόλο στη νεανική σειρά iCarly. Για να είμαι ειλικρινής, αν και την έβλεπα κάποιες φορές δεν ήμουν φαν, αλλά με τράβηξε ο τολμηρός του τίτλος, οι juicy ιστορίες στα παρασκήνια της σειράς, και οι εμπειρίες της συγγραφέως ως νεαρή ηθοποιός.

4. Θέλουμε να ενημερωθουμε για ένα κοινωνικό θέμα

Όταν θέλουμε να μάθουμε περισσότερα για ένα θέμα συνήθως στρεφόμαστε σε ακαδημαϊκά κείμενα ή βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης. Όταν όμως πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο αλλά δεν μας ενδιαφέρουν τόσο οι στατιστικές και τα επιστημονικά δεδομένα, ψάχνουμε βιογραφίες ατόμων που το έχουν βιώσει τα ίδια.Φαινόμενα όπως φτώχεια, διαταραχές πρόσληψης φαγητού, ρατσισμός και ζωή σε καλτ, αποδίδονται φτωχά και απρόσωπα από επιστήμονες, για αυτό και αναζητούμε βιογραφίες ατόμων που το βίωσαν προσωπικά.

Το “Hunger” της Roxane Gay το διάβασα ακριβώς έτσι: ήθελα να δω τη διαταραχή πρόσληψης φαγητού, τα αίτια και τις συνέπειές του, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας που το βίωσε. Παρομοίως, το “Disability Visibility: First-Person Stories from the Twenty-first Century” περιέχει ιστορίες πολλών αναπήρων (αλλά και μη) που μας δείχνουν τη ζωή με αναπηρία μέσα από κείμενα της καθημερινότητά τους. Μαθαίνουμε για την μόδα και τη λειτοουργικότητα των ρούχων των αναπήρων, την αξία της ζωής μιας ακαδημαϊκού με αναπηρία που έγινε αντικείμενο debate και τις δυσκολίες των εργαζομένων με αναπηρία, μέσα από την πένα τους.

Αυτοί είναι οι δικοί μου τουλάχιστον λόγοι στο γιατί διαβάζουμε βιογραφίες.