Το θέατρο μετρά απώλειες από την υγειονομική κρίση. Με αυτή την πρόταση θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος την παρούσα κατάσταση.
Στο πρώτο κύμα της πανδημίας κατέστη αναγκαίο ο κόσμος να κλειστεί στο σπίτι του για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Η απαγόρευση κυκλοφορίας σήμαινε να κλείσουν επιχειρήσεις που θα προκαλούσαν εστίες μόλυνσης και εξάπλωσης του κορονοϊού. Μεταξύ αυτών των επιχειρήσεων ήταν και το θέατρο. Το αποτέλεσμα ήταν η υγειονομική κρίση να προκαλέσει σωρεία απωλειών και να αλλάξουν τα δεδομένα. Οι θεατρικές σκηνές έκλεισαν, εργαζόμενοι μπήκαν σε αναστολή εργασία και αρκετές παραγωγές ακυρώθηκαν. Από εκεί και έπειτα ένας τεράστιος προβληματισμός απλώθηκε στην ήδη ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα. Κάποιοι άνθρωποι αναρωτήθηκαν και τώρα τι θα γίνει χωρίς θέατρο; Η’ τι θα γίνει χωρίς τις τέχνες γενικότερα;
Στα παραπάνω ερωτήματα έρχεται να προστεθεί ακόμα μία ερώτηση και αυτή τη φορά θα γίνει πιο συγκεκριμένη: Υπάρχει ζωή χωρίς το θέατρο; Η απάντηση είναι Όχι. Ακόμα και αν δεν σου αρέσει πάντα θα βρίσκεις μια χαραμάδα να το παρακολουθήσεις, έστω και αν είναι επιθεώρηση ή ένα μικρό σκετς. Επομένως η υγειονομική κρίση έφερε τα πάνω κάτω τόσο σε εγχώρια όσο και σε παγκόσμια κλίμακα.
Από την οικονομική στην υγειονομική κρίση
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στην περίπτωση της Ελλάδας πριν την υγειονομική κρίση υπήρχε η οικονομική κρίση η οποία είχε κάνει δειλά την εμφάνιση της το 2009 με 2010. Εκείνη την περίοδο είχε παρατηρηθεί ένα τεράστιο κύμα εργασιακών απολύσεων, πτωχεύσεων και μεγάλης φυγής νέων προς το εξωτερικό. Μέσα από αυτές τις αντίξοες συνθήκες της τελευταίας δεκαετίας ο θεατρικός κόσμος κατάφερε να επιβιώσει.
Συγκεκριμένα την περίοδο 2017-2018 παρατηρήθηκε αυξητική τάση στη προσέλευση του κοινού στις θεατρικές αίθουσες. Οι θεατρικοί επιχειρηματίες ήταν αισιόδοξοι ότι τα πράγματα πήγαιναν από το καλό στο καλύτερο με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των παραστάσεων να έχει πληρότητα έως 100%. Η ανάγκη για θέατρο είχαν φέρει το κοινό στις αίθουσες. Η αλήθεια είναι ότι το θέατρο βοηθάει στη ψυχολογία του ατόμου διότι πάνω στη σκηνή βγαίνουν αλήθειες ενώ τις περισσότερες φορές ο θεατής ταυτίζεται με τον ήρωα. Παρατηρούμε λοιπόν ότι το θέατρο λειτουργεί ως ψυχοθεραπεία για όλους. Η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα σε θεατή και ηθοποιό είναι μία και μοναδική.
Η υγειονομική κρίση που χτύπησε και την χώρα μας έχει οξύνει αυτή την μοναδική σχέση. Κανένας δεν ήταν προετοιμασμένος για όσα συνέβησαν το δίμηνο Μαρτίου-Μαΐου. Ο κορονοϊός δημιούργησε αβεβαιότητα για το τι μέλλει γενέσθαι στη θεατρική τέχνη ενώ επέβαλλε τις δικούς του νόμους και κανόνες.
Τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν
Τα δεδομένα άλλαξαν άρδην όταν ξέσπασε η παγκόσμια υγειονομική κρίση, ονόματι COVID-19 και επήλθε η περίοδος της καραντίνας στα μέσα Μαρτίου στις περισσότερες χώρες. Σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα άρχισαν να σοβαρεύουν πολύ. Σε παγκόσμιο κλίμακα φημισμένα θέατρα όπως το Broadway και το West End ανέστειλαν την λειτουργία τους προκειμένου να διασφαλίσουν την υγεία των θεατών τους. Επίσης, ζητήθηκε η κρατική στήριξη για να διασωθούν από την οικονομική καταστροφή κάτι που είχε δηλώσει και στο ραδιόφωνο του BBC, ο θεατρικός παραγωγός Κάμερον Μάκιντος. Αν μία φωτογραφία μπορεί να μείνει από το 2020, αδιαμφισβήτητα θα ήταν εκείνη από το θέατρο Ensemble Berliner στη Γερμανία. Τα τεράστια κενά μεταξύ των καθισμάτων προκειμένου να αποφευχθεί ο συγχρωτισμός στην αίθουσα προκαλεί ανατριχίλα. Ο κανόνας επιβάλει να υπάρχουν κοινωνικές αποστάσεις λόγω του COVID-19, όμως το θέατρο πρακτικά είναι αυτό που κοινωνικοποιεί τους ανθρώπους και τους φέρνει πιο κοντά.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Στην Ελλάδα, στην πρώτη φάση της πανδημίας τα θέατρα έβαλαν μία άνω τελεία στην λειτουργία τους. Το ίδιο συνέβη και στο λεγόμενο δεύτερο κύμα του κορονοϊού. Αν και την δεύτερη φορά όλοι οι εργαζόμενοι στο χώρο του πολιτισμού ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι. Αυτό όμως φάνηκε να μην συγκινεί τους αρμόδιους. Το λέω αυτό διότι τα θέατρα έγιναν η αφορμή να μην κλείσουν ούτε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σίγουρα θα μου λέγατε ότι εκείνος ο εχθρός ήταν ορατός ενώ στη σημερινή κατάσταση που ζούμε είναι ύπουλος και αόρατος. Αυτό που θα σας απαντούσα όχι μόνο εγώ αλλά οι περισσότεροι που ασχολούνται με τον χώρο και εκτός αυτού ότι εφόσον πάρθηκαν τα ορθά μέτρα τα θέατρα δεν έπρεπε να κλείσουν.
Ειδικότερα στα θέατρα μεγάλης χωρητικότητας, άνω των 100 θεατών, υπάρχουν οι αποστάσεις του 1,5 μέτρου, η αίθουσα εξαερίζεται επαρκώς, ενώ γίνονται τακτικές απολυμάνσεις. Παρόλα αυτά οι εκκλήσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων για να ανοιχτά θέατρα δεν εισακούστηκαν.
Το κίνημα Support Art Workers
Η ανάγκη να ακουστούν τα αιτήματα των εργαζομένων στην τέχνη στην πρώτη περίοδο της πανδημίας δημιούργησε το κίνημα Support Art Workers. Ένα κίνημα που δημιουργήθηκε στις αρχές Μαΐου του 2020. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα καλλιτεχνικά δρώμενα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως σοβαροί επαγγελματίες και όχι ως ερασιτέχνες. Είναι άτομα οι οποίοι με μεράκι και αφοσίωση δημιουργούν μέσα από το επάγγελμα τους. Είναι άνθρωποι που έχουν επενδύσει στο χώρο για να ζήσουν αυτοί και οι οικογένειες τους. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα όταν ακούμε ότι κάποιος είναι καλλιτέχνης δεν τον παίρνουμε πολύ σοβαρά. Αυτό όμως στην Ελλάδα του 21ου αιώνα πρέπει να αλλάξει ριζικά.
Μέσα από την παύση κάθε καλλιτεχνικής δραστηριότητας και δη του θεάτρου δημιουργήθηκε ένα τεράστιο κοινωνικό ζήτημα. Αρκεί να σκεφτούμε μόνο πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτό. Όλα τα θεατρικά έργα εμπεριέχουν κοινωνικά μηνύματα που καταλήγουν σε ατελείωτες συζητήσεις και πλουτίζουν τη σκέψη μας. Επομένως την επόμενη φορά που θα παρακολουθήσετε μια θεατρική παράσταση σκεφτείτε πόσο άνθρωποι εργάστηκαν σκληρά και μόχθησαν για να βγει το άρτιο αποτέλεσμα που βλέπετε επί σκηνής. Δεν είναι μόνο οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης που ανεβάζουν μία παράσταση δύο ωρών. Από πίσω βρίσκονται σκηνογράφοι, ενδυματολόγοι, σεναριογράφοι, χορογράφοι, φωτογράφοι, ηχολήπτες, φωτιστές, make-up artists, κομμωτές και πολλοί ακόμα. Είναι αναγκαίο όλοι αυτοί να στηριχθούν πρωτίστως από την πολιτεία και έπειτα από τους εμάς.
Πάραυτα είμαι απολύτως σίγουρη ότι ο κόσμος που αγαπάει το θέατρο θα επιστρέψει σε αυτό. Η θεατρική τέχνη δεν θα σταματήσει να υπάρχει και να εξελίσσεται προς το καλύτερο διότι προάγει παιδεία, πολιτισμό και ήθος.
Διαδικτυακές πηγές
Σύκκα, Γ. (2020). «Το ελληνικό θέατρο σε κρίση». Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή, kathimerini.gr. (Τελευταία πρόσβαση 13/11/2020).
«Το θέατρο σε κρίση – Γουέστ Εντ και Μπρόντγουεϊ μπορεί να μείνουν κλειστά φέτος, προβλέπει γνωστός παραγωγός» (2020). Ανακτήθηκε από lifo.gr. (Τελευταία πρόσβαση 13/11/2020).
Χαραμή, Σ. (2018). «Τα θέατρα κάνουν ταμείο: Πως διαμορφώνεται η κίνηση μέχρι τώρα». Ανακτήθηκε από την monopoli.gr. (Τελευταία πρόσβαση 13/11/2020).
Κουκά, Α. (2020). «Support Art Workers: Πως γεννήθηκε το σύνθημα που πλημμύρισε το Facebook». Ανακτήθηκε από protothema.gr. (Τελευταία πρόσβαση 13/11/2020).
