Αριάν Μνουσκίν: μια ακάματη εργάτρια του θεάτρου

Η Αριάν Μνουσκίν

Ήταν 1964 όταν η 25χρονη τότε Αριάν Μνουσκίν ίδρυσε με άλλους συμφοιτητές της το Θέατρο του Ήλιου. Από τότε έχει περάσει πάνω από μισός αιώνας και η πρωτοποριακή αυτή ομάδα εξακολουθεί να μαγεύει με τις ρηξικέλευθες προτάσεις της.

Γεννημένη στις 3 Μαρτίου 1939 η Αριάν Μνουσκίν έλκει την καταγωγή της από τη Ρωσία, καθότι ο πατέρας της υπήρξε Ρώσος κινηματογραφικός παραγωγός. Σπούδασε ψυχολογία στην Αγγλία, πριν στραφεί εξ’ ολοκλήρου στο θέατρο. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Σχολή Θεάτρου του Ζακ Λεκόκ, ιδρύει το 1964 το Θέατρο του Ήλιου (Théâtre du Soleil), ένα συνονθύλευμα εκφραστών παραστατικών τεχνών (κουκλοθέατρο, χορός, θέατρο).

Η θεατρική αυτή κολεκτίβα έχει ως βασική της αρχή πως το θέατρο είναι για το λαό. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκτός της δριμείας κριτικής που μπορεί να ασκήσει μέσω του έργου της σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο, το Θέατρο του Ήλιου επιλέγει να παρουσιάζει τις δουλειές του σε ανοιχτούς χώρους. Διαφωνεί κάθετα με την ύπαρξη του περιορισμού των «τεσσάρων τοίχων», εξ’ου κι η επιλογή ανοιχτών χώρων, όπως γυμναστήρια, στάδια. Ακόμη, πολλές φορές οι θεατές καθώς εισέρχονται στο χώρο για να κάτσουν στις θέσεις τους βλέπουν τους ηθοποιούς να προετοιμάζονται μπροστά στα μάτια τους.

Η “Καρτουσερί”, ο χώρος όπου στεγάζεται το Θέατρο του Ήλιου

Στο διάστημα 1981-1984 μετέφρασε και σκηνοθέτησε ένα κύκλο παραστάσεων βασισμένο στα έργα του Σαίξπηρ «Ριχάρδος ο Β’», «Δωδέκατη νύχτα» και «Ερρίκος Δ’». Στη διετία 1990-92 οι παραστάσεις της στηρίχθηκαν σε κείμενα αρχαίας τραγωδίας («Ιφιγένεια» του Ευριπίδη, «Ορέστεια»).

Πέραν όμως της σκηνοθεσίας στο θέατρο, έχει ασχοληθεί και με τον κινηματογράφο. Η ταινία της 1789  με θέμα τη Γαλλική Επανάσταση την έκανε ευρέως γνωστή. Το 1978 έγραψε και μετέφερε στο πανί τη ζωή και το έργο του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα Μολιέρου. Για την ταινία αυτή απέσπασε ένα χρυσό αγαλματίδιο. Εκτός όμως από τον κινηματογράφο έχει ασχοληθεί και με σκηνοθεσία τηλεταινιών, με τη σύμπραξη της Ελέν Σιξού. Η Σιξού θα αποτελέσει, όμως, και μέλος του θιάσου του Θεάτρου του Ήλιου, καθώς συμμετέχει στη συγγραφή των θεατρικών κειμένων.

Ως αναγνώριση της καλλιτεχνικής της αξίας έρχεται το 1987 το Ευρωπαϊκό Βραβείο θεάτρου. Οι διακρίσεις όμως συνεχίζονται. Το 2005 το Πανεπιστήμιο της Ρώμης της απονέμει τον τίτλο επίτιμης καθηγήτριας, ενώ το 2008 και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το 2009 κέρδισε το  Διεθνές Βραβείο Ίψεν από το ομώνυμο μουσείο στο Όσλο. Την ανακοίνωση μάλιστα, έκανε μια εξίσου καταξιωμένη συνάδελφός της και μέλος του συμβουλίου του μουσείου, η Λιβ Ούλμαν. Το 2011 έλαβε ένα ακόμη βραβείο, το Μετάλλιο Γκαίτε.

Έντονα κοινωνικοποιημένη, η Μνουσκίν δε δίστασε το 1992 να κατακεραυνώσει την κατασκευή θεματικού πάρκου (EuroDisney) στη Γαλλία, αποκαλώντας το “πολιτιστικό Τσέρνομπιλ”.  Αυστηρή με τους συνεργάτες της αλλά περισσότερο με τον εαυτό της η Μνουσκίν αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες γυναίκες καλλιτέχνες. Αφοσιωμένη εξ’ ολοκλήρου στην τέχνη της, δίνει την ψύχη της σε κάθε παράσταση του θιάσου. Ένας άνθρωπος που πιστεύει στη δύναμη της τέχνης, αλλά και της ίδιας της ζωής. Όπως άλλωστε έχει η ίδια δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή της :«Πιστεύω ότι η ουτοπία είναι πραγματοποιήσιμη. Μια μέρα θα πραγματοποιηθεί. Ουτοπία δεν είναι το αδύνατον. Είναι αυτό που ευχόμαστε να πραγματοποιηθεί».

Υ.Γ.: Τελευταία φορά η Μνουσκίν επισκέφτηκε τη χώρα μας στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, όπου παρουσίασε το έργο «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας» (2010-2011).