Η ξύλινη πόρτα του Κέντρου Λαϊκής Κρητικής Τέχνης κλείνει, τα φώτο σβήνουν, σκοτάδι. Μια γνώριμη χαρακτηριστική λαϊκή μελωδία και φωνή αρχίζει να αντηχεί. Η Σωτηρία Μπέλλου. Το Μινόρε της Αυγής. “Ξύπνα, μικρό μου , κι άκουσε\κάποιο μινόρε της αυγής,\δια σένανε είναι γραμμένο\από το κλάμα κάποιας ψυχής.”
Μια μορφή, ο ποιητής θα’ναι (ο Ιωάννου ή\και ο Λαπαθιώτης), με αργά βήματα και θλιμμένη, πονεμένη όψη ξεκινάει να διαβαίνει τη σκηνή. Σιωπή, το μόνο που ακούγεται σε όλη αυτήν τη διάρκεια των βημάτων είναι η Μπέλλου “ Το παραθύρι σου άνοιξε\ρίξε μου μια γλυκιά ματιά\Κι ας σβήσω πια τότε, μικρό μου, \μπροστά στο σπίτι σου σε μια γωνιά.” Ο ποιητής κοιτάει τους θεατές. Κλαίει; Έκλαιγε; Ναι, έκλαιγε. Ο γείτονάς μου ο Λαπαθιώτης έκλαιγε.
” Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης δεν υπήρξε, βέβαια, γείτονάς μου την εποχή που ζούσε. Αυτό έγινε – δηλαδή «έγινε» – πολύ αργότερα, όταν εγώ πήρα των ομματιών μου και εγκαταστάθηκα οριστικά στην Αθήνα και μάλιστα, χωρίς να το καταλάβω, πάνω σ΄ αυτά τα ίδια χώματα με τα ίχνη από τα πατήματα και τα παραπατήματά του.
Θεωρητικά, θα μπορούσαμε να είμαστε στην ίδια γειτονιά επί δεκάξι χρόνια, εφόσον τόσο ήμουν εγώ, όταν αυτός, πενηνταπεντάρης πια, αυτοκτόνησε στις 8 Ιανουαρίου 1944, μέσα σ΄ αυτό το πατρικό του σπίτι της οδού Κουντουριώτου – Κουντουριώτου και Οικονόμου – στα Εξάρχεια, απ΄ όπου περνώ πολλές φορές τη μέρα και πάντοτε τον μνημονεύω. Δεν μπορούσα, λοιπόν, να λείψω από αυτό το δημόσιο σαραντάχρονο μνημόσυνό του.
Φοβούμαι πως αν καθόμασταν από τότε κοντά, θα τον θυμόμουν τώρα μόνο στα τελευταία του, απάνω στη μεγάλη καταρράκωση και τον παρατημό του, γιατί όταν είναι κανένας πολύ μικρός, δεν ξέρει να προσέξει, ενώ όταν είναι έφηβος, ξαφνικά ανακαλύπτει τα πάντα, ιδίως τα παράξενα φαινόμενα, και εύκολα ερεθίζεται η φαντασία του. Θα τον θυμόμουν, λοιπόν, κι εγώ στα τελευταία του, όπως κυρίως τον θυμούνται ακόμη μερικοί σ΄ αυτή τη γειτονιά.
Πάντως, από αυτό το σπίτι, όπου κατοικώ τώρα, της οδού Δεληγιάννη 3, δεν θα ήταν δυνατό να γειτονεύω μαζί του, γιατί τότε βρισκόταν στο χώρο αυτό η ξακουστή ταβέρνα του Γιώργη του Μιχαλάκου του κουλού, απόπου ο Λαπαθιώτης περνούσε συχνά, για να πιει κρασί με την παρέα του ή να δεχτεί κανένα ευγενικό κέρασμα, στα τελευταία του, όταν είχε πια καταπέσει. «Για τον ποιητή!» Γιώργος Ιωάννου ,Περιοδικό «η λέξη», τεύχος 33, Μάρτιος – Απρίλιος 1984, σ. 204-216.
Ο ποιητής ανεβαίνει στο μικρόφωνο που στέκει εκεί. Πίσω του, σκηνικό με κράμα από πολύχρωμα λαμπιόνια νυχτερινών κέντρων διασκεδάσεων μιας άλλης εποχής, ίσως του 1950, και φωτογραφίες που θυμίζουν(προσωπικά) τα γυμνά του Τσαρούχη, με μια δόση πορνογραφίας. Και λουλούδια. Λουλούδια χάμω,λουλούδια στις ανδρικές γυμνές ημίγυμνες εικόνες, λουλούδια και στην τσέπη του ποιητή. Γαρύφαλλα και τριαντάφυλλα. Ίσως να βρίσκονται εκεί σε σύνδεση με τα φώτα των κέντρων διασκεδάσεων, ίσως πάλι είναι άνθη σαν και εκείνα που προσφέρουν οι άνθρωποι, οι πενθούντες στην απώλεια, σαν κάποιο φόρο τιμής σε αυτόν που έφυγε.
Προσμονή
Τις βαριές τις ώρες που είμαι μόνος,
και δεν είναι γύρω μου κανείς,
που δεν είμαι παρά μόνο πόνος,
–περιμένω, Μάνα, να φανείς!
Κι όπως ήξερα όλες σου τις πράξεις,
πριν, σα ρόδο, σπάσεις και σαπείς,
σχεδόν ξέρω πώς θα με κοιτάξεις,
και τα λόγια ακόμα, που θα πεις…
Ξέρω, ακόμα, πώς θα με χαϊδέψεις,
μ’ έναν τρόπο τόσο τρυφερό,
που θα σβήσεις όλες μου τις σκέψεις,
που με βάραιναν, τόσον καιρό…
Κι άμα νιώσεις όλο μου τον πόνο,
τι μεγάλος είναι και βαθύς,
φτάνει τη ματιά μου να δεις μόνο,
–δε θα φύγεις… θα με λυπηθείς! Ν. Λαπαθιώτης
Η γειτνίαση αυτή χαρακτηρίζεται “πλατωνική” καθώς εδράζεται στο μυαλό του Γιώργου Ιωάννου, ο οποίος στο περιοδικό “η λέξη” το 1984 δημοσιεύει ένα δοκίμιο με τίτλο “Ο γείτονάς μου ο Λαπαθιώτης”.Οι δύο μορφές των ελληνικών γραμμάτων δεν υπήρξαν ποτέ γειτόνοι. Η παράσταση δομείται και περιδιαβαίνει ανάμεσα σε ποιήματα του Λαπαθιώτη και στο παραπάνω κείμενο του Ιωάννου με τον ομώνυμο τίτλο. Στη σκηνή, ο Αντώνης Γκρίτσης, τα λαμπιόνια και οι εικόνες , η Μπέλλου που ακούγεται τακτά και ένα πονεμένο ακορντεόν με ήχο λες και έχει γεννηθεί από τους ίδιους λαπαθιωτικούς στίχους, σαν αρμονικό ταίριασμα.
Παράσταση – “Ερινύα” που τριγυρνά και σκαλίζει το νου, που την επαναφέρεις ξανά και ξανά, σε προβληματίζει θετικά. Σαν ένα βάρος που σε βάζει σε σκέψεις.Ένα, κλάμα , ένα δάκρυ που θέλει να βγεί, σαν τον ποιητή. Η ερμηνεία,αυτός ο σπαραγμός του Αντώνη Γκρίτση, ο οποίος έχει αγκαλιάσει και αγαπήσει τόσο το έργο, δημιουργούν ένα συνονθύλευμα συναισθημάτων καθ’όλα τα 50 λεπτά που διαρκεί η παράσταση. Ένα έργο ποίημα που καθηλώνει και τελικά σε λυγίζει. Από εμένα ένα μεγάλο ευχαριστώ που μπορώ να λέω ότι γνώρισα και είδα το γείτονά μου το Λαπαθιώτη.
Πικρή αλλά γνωστή πια η μοίρα του γείτονά μου Λαπαθιώτη. Η μοίρα του γείτονά του όμως άγνωστη. Ο κύριος Γιώργος! Περαστικός κι αμίλητος\κι απ’ τη ζωή φευγάτος\ή ο Θεός θα `ν’ άδικος\ή θα ‘ν’ ο κόσμος σκάρτος.
Λίγα λόγια για την ομάδα bijoux de kant(από την ιστοσελίδα της ομάδας)…
Η bijoux de kant δημιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 από τον Εικαστικό Γιάννη Σκουρλέτη, τον Μουσικό – Συνθέτη Κώστα Δαλακούρα και τον Κοινωνιολόγο Άρη Ασπρούλη. Έκτοτε στην ομάδα έχουν προστεθεί η Σκηνοθέτης – Ηθοποιός Ηλέκτρα Ελληνικιώτη, ο Επιμελητής – Εικαστικός Αλέξιος Παπαζαχαρίας, η Ποιήτρια Γλυκερία Μπασδέκη και ο Εικαστικός Κωνσταντίνος Σκουρλέτης.
Παρότι το θέατρο αποτέλεσε το εφαλτήριο για τη δημιουργία της ομάδας, η bijoux de kant επιδιώκει να ξεπεράσει τους περιορισμούς που ορίζει η έννοια της θεατρικής ομάδας και να διαμορφώσει μια ερευνητική πλατφόρμα που φέρνει σε επαφή διαφορετικά πεδία, εντός και εκτός της σφαίρας της δημιουργικής έκφρασης.
Το θέατρο και η performance, η σύγχρονη μουσική και τα νέα τεχνολογικά μέσα, η Ιστορία της Λογοτεχνίας και η Θεωρία της Τέχνης, το εικαστικό ιδίωμα και οι υποκριτικές τεχνικές είναι μερικά από τα στοιχεία, τα οποία η bijoux de kant επιχειρεί να συνδέσει έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα οικουμενικό και διαχρονικό αποτύπωμα, που απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινωνικό σώμα και ξεπερνά τα όρια της κυρίαρχης κουλτούρας, ενισχύοντας τη θέση της καλλιτεχνικής πράξης ως κριτική στάση
Η παράσταση, μετά το πέρας της στην Αθήνα, φιλοξενείται στο 2ο Φεστιβάλ Αντίβαρο, Δευτέρα 13 Μαρτίου και Τρίτη 14 Μαρτίου στις 9 μ.μ στο Κέντρο Λαϊκής Κρητικής Τέχνης, Κριτοβουλίδου 17 Ρέθυμνο| Εισιτήρια 8 και 10 ευρώ, τηλέφωνο κρατήσεων 6980149371
Συντελεστές:
Κείμενα: Γιώργος Ιωάννου, Ναπολέων Λαπαθιώτης
Σύνθεση κειμένων: Γιάννης Σκουρλέτης, Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Σκηνογραφία: Γιάννης Σκουρλέτης, Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Φωτογραφίες: Έλλη Τσάτσου
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παίζει ο: Αντώνης Γκρίτσης
