Είδαμε το Μπαρίσνικοφ στο “Γράμμα σ’ έναν άντρα”

Ανοίγει η αυλαία. Ένας άντρας με ζουρλομανδύα κάθεται σε μια καρέκλα. Μοιάζει με κλόουν με το κατάλευκο πρόσωπό του. Και πίσω του ένα λευκό σκηνικό, που θυμίζει εντόνως δωμάτιο σε πτέρυγα ψυχιατρείου.Μπαρίσνικοφ

«Ξέρω από πόλεμο γιατί ήμουν σε πόλεμο με την πεθερά μου» είναι η πρώτη φράση που ακούμε. Άλλοτε στα ρωσικά, άλλοτε στα αγγλικά και κάποιες φορές στα γαλλικά- τακτική που ακολουθείται καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης.

Γεννημένος στο Κίεβο αλλά με ρίζες από την Πολωνία ο Βάσλαβ Νιζίνσκι σπούδασε χορό στην αυτοκρατορική σχολή χορού στην Αγία Πετρούπολη. Η γνωριμία του με τον Ντιαγκίλεφ, διευθυντή των αυτοκρατορικών μπαλέτων της Αγίας Πετρούπολης, ήταν αυτή που απογείωσε την καριέρα του. Γι’ αυτή τη σχέση μιλά και στην παράσταση. Για τον άνθρωπο που τον μύησε, όπως λέει, στη βρωμιά. Μιλά όμως και για τη ζωή του στο Παρίσι, τότε που κυνηγούσε πόρνες. Ένα παρελθόν που προσπαθεί να αποτάξει – πλέον θέλει μια ήρεμη ζωή. Κι είναι ο ίδιος άνθρωπος που λίγο αργότερα εύχεται το κακό των άλλων.

«Ο αδελφός μου πέθανε μέσα σ’ ένα άσυλο τρελών, όπου νοσηλευόταν από τότε που ήμουν δεκαοκτώ χρονών». Ήταν 1919 όταν ο Νιζίνσκι ασθένησε από σχιζοφρένεια. Και κάπως έτσι -άδοξα-  έληξε η κατά γενική ομολογία πολλά υποσχόμενη σταδιοδρομία του. Τα υπόλοιπα 30 χρόνια της ζωής του ο Νιζίνσκι θα μπαινοβγαίνει σε ψυχιατρικές κλινικές.

«Δεν είμαι ο Χριστός. Είμαι ο Νιζίνσκι».  Η τρέλα του Νιζίνσκι τον έκανε να πιστεύει πως ήταν ο Θεός. Μάλιστα υπέγραφε και ως «θεός Νιζίνσκι». Η ύβρις αυτή ίσως να οδήγησε στη νέμεσή του – τον εγκλεισμό του. Βαθιά θρησκόληπτος άνθρωπος, σχεδόν εμμονικός. Άλλωστε συχνά πυκνά στην παράσταση γίνονται αναφορές στα Θεία.

Φως και σκοτάδι εναλλάσσονται συνεχώς στη σκηνή. Όπως (μάλλον) συνέβαινε και στο μυαλό του Νιζίνσκι. Άλλοτε σε πλήρη διαύγεια κι άλλοτε στα σκοτεινά, κρυπτικά μονοπάτια της αβύσσου του έγραφε ο Νιζίνσκι τα ημερολόγιά του. Το «Γράμμα σ’ έναν άντρα» του Μπομπ Γουίλσον είναι μια παράσταση που αποτίνει φόρο τιμής στη διαταραγμένη αυτή προσωπικότητα. Με έμμεση αναφορά στο Νταγκίλεφ στον τίτλο, ο σκηνοθέτης προσπαθεί να ανασυντάξει τη ζωή του Νιζίνσκι. Πάντα όπως θα μπορούσε να μας την αφηγηθεί ο ίδιος. Ταραγμένα, με χρονικά κενά, μα και με εμμονική έμφαση σε κάποια γεγονότα.

Αν και χορευτής, στην παράσταση ο Μπαρίσνικοφ δε μας δείχνει και μεγάλο δείγμα των ικανοτήτων του.  Αυτό όμως που κάνει είναι να ερμηνεύσει το συναισθηματικό φάσμα του ήρωα. Η νηφαλιότητα κι η λογική δίνουν γρήγορα τη θέση τους στην τρέλα, την ασέβεια και τον εγωκεντρισμό και τούμπαλιν. Φιλοσοφεί ασταμάτητα. Θεός, οικογένεια, έρωτας, πόλεμος – όλα τα σχολιάζει. Κι όλο αυτό χωρίς να μιλά – εκτός από ελάχιστες στιγμές. Η σωματικότητα γίνεται όχημα σε ένα ταξίδι γνωριμίας του θεατή με τη σχιζοφρένεια.

Μπαρίσνικοφ

Παράσταση – οδοιπορικό μέσα στο ταραγμένο μυαλό του θρυλικού Ρώσου χορευτή. Ένα μεταφυσικό ποίημα.