Οδύσσεια: Ένα παραμυθένιο ταξίδι στο ηρωικό ελληνικό παρελθόν

Πόσες φορές έχουμε άραγε παρακολουθήσει την Οδύσσεια στην τηλεόραση; Όσοι από εμάς αγαπούν αυτό το τόσο δημοφιλές μέσο πάντως, σίγουρα έχουμε πετύχει την «Οδύσσεια» του 1997 με πρωταγωνιστή τον Armand Assante. Λίγοι από εμάς γνωρίζουν όμως ότι το 1968 είχε γυριστεί και μεταδοθεί άλλη μία «Οδύσσεια», με λιγότερο εντυπωσιακά εφέ αλλά περισσότερο βάθος και πίστη στο έπος του Ομήρου.

Οδύσσεια: Ένα συμβολικό ταξίδι χιλιάδων χρόνων

Η υπόθεση της Οδύσσειας, του δεύτερου έπους του Ομήρου μετά την Ιλιάδα, είναι λίγο-πολύ γνωστή. Μετά την άλωση της πολυπόθητης Τροίας από τους Αχαιούς, ξεκινά το ταξίδι της επιστροφής στην πατρίδα για όσους απέμειναν μετά από 10 χρόνια πολιορκίας. Ωστόσο, οι ιεροσυλίες που διεπράχθησαν κατά την άλωση της πόλης επιφέρουν τη μήνιν των θεών. Ο Ατρείδης Αγαμέμνονας τιμωρείται γρήγορα όταν μετά την επιστροφή του στις Μυκήνες δολοφονείται από τη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Περισσότερα είναι όμως τα πάθη του βασιλιά της Ιθάκης, του πολυμήχανου Οδυσσέα. Η αλαζονεία, η απερισκεψία αλλά και η ατυχία γίνονται η αιτία να προκαλέσει την οργή του Ποσειδώνα, με αποτέλεσμα να θαλασσοδέρνεται για 10 χρόνια με μόνο του σκοπό την επιστροφή στην πατρίδα.

Οδύσσεια: Μια επική συμπαραγωγή με Ελληνίδα πρωταγωνίστρια

Τις περιπέτειες του πολύπαθου Οδυσσέα μετέφερε στη μικρή οθόνη το ιταλικό κανάλι RAI το 1968. Πρόκειται για μία συμπαραγωγή της Ιταλίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, με σκηνοθέτη της σειράς τον Franco Rossi. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους βλέπουμε τον Bekim Fehmiu ως τον πολύτροπο Οδυσσέα, την μοναδική Ειρήνη Παππά ως καρτερική Πηνελόπη και την αέρινη Barbara Bach ως Ναυσικά (μεταξύ άλλων).

Τα εξωτερικά γυρίσματα που θυμίζουν ελληνικό τοπίο πραγματοποιήθηκαν στην Κροατία και το Μαυροβούνιο, με τη σειρά εντέλει να προβάλλεται στην Ευρώπη μεταξύ 1968 και 1970. Μονάχα στην Ιταλία την είδαν πάνω από 16 εκατομμύρια τηλεθεατές. Όταν μάλιστα μεταγλωττίστηκε στα αγγλικά, προβλήθηκε αρκετές φορές στο TVO του Καναδά και στις ΗΠΑ από το CBS. Έκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές άλλες μεταγλωττίσεις της, όπως είναι αυτή στη γαλλική γλώσσα.

Μια παραγωγή πιστή στο αθάνατο έπος

Κύριο χαρακτηριστικό της Οδύσσειας του 1968 αποτελεί η λεπτομερής απόδοση του έπους. Ωστόσο, η επιμονή αυτή και η πίστη στο έπος του Ομήρου έτσι όπως καταγράφηκε μέσα στους αιώνες όχι μόνο δεν κουράζει, αλλά τέρπει γνώστες και μη της αθάνατης περιπέτειας. Κάθε σκηνή στέκεται με σεβασμό απέναντι στην Οδύσσεια, πλούσια σε εικόνα αλλά και λόγο. Τελετουργίες όπως αυτές της θυσίας στους θεούς και της φιλοξενίας αποδίδονται θαυμάσια, μεταφέροντάς μας όχι απλώς την εικόνα αλλά και την αίσθηση που πρέπει να είχαν οι άνθρωποι της εποχής εκείνης όταν εμπλέκονταν σε αυτές.

Οι ενδυμασίες, η μουσική, τα σκηνικά, οι διάλογοι αλλά και οι ίδιοι οι ηθοποιοί με το βλέμμα, τη φωνή και το στήσιμό τους μας μεταφέρουν με μαγικό τρόπο στην ομηρική εποχή. Ίσως σε κάποια σημεία γίνεται φανερή η υπερβολή των Ιταλών παραγωγών σε θέματα μακιγιάζ, όμως ακόμη κι εκεί δε μπορούμε παρά να σκεφτούμε πως όταν απεικονίζεις θεούς δε γίνεται να τους παρουσιάσεις χωρίς μια δόση υπερβολής. Αυτός ο συνδυασμός υπερβολής και απλότητας είναι που κάνει την Οδύσσεια τόσο ξεχωριστή αλλά και οικεία, αυτό το πάντρεμα θεών και ανθρώπων είναι που μιλά στις καρδιές των ανθρώπων για πάνω από δύο χιλιετίες.

Η Ειρήνη Παπά ως Πηνελόπη

Την αρτιότητα της Οδύσσειας του 1968 ολοκληρώνει με τη φυσική ερμηνεία της και την άψογη ελληνική ομορφιά της η Ειρήνη Παππά. Υποδυόμενη την Πηνελόπη κέρδισε τις εντυπώσεις όπως και σε κάθε τηλεοπτική και κινηματογραφική της εμφάνιση. Χαρακτηριστικά, η ιταλική εφημερίδα «La Repubblica», ορμώμενη από τη βράβευση της ηθοποιού με τον Χρυσό Λέοντα της Μπιενάλε Θεάτρου της Βενετίας σημείωσε το 2009 πως: «Όλοι οι Ιταλοί συνεχίζουν να θυμούνται την Ειρήνη Παππά για την ερμηνεία της στην “Οδύσσεια”, σε σκηνοθεσία του Franco Rossi, έστω κι αν έχουν περάσει από τότε τέσσερις δεκαετίες».

Οδύσσεια: Πού θα την παρακολουθήσετε

Ο πλέον εύκολος τρόπος για παρακολουθήσετε τη σειρά είναι από το youtube, αναγράφοντας Odissea (1968). Μία από τις καλύτερες προτάσεις αποτελεί η γαλλική μεταγλώττιση με αγγλικούς υπότιτλους. Τέλος, παρότι η σειρά γυρίστηκε κανονικά σε 6 επεισόδια, ορισμένες πλατφόρμες (όπως το youtube) την έχουν σε 4.

Επίλογος

Ετοιμαστείτε λοιπόν για το πιο πολυτραγουδισμένο ταξίδι και…

«Άνδρα μοι ένεπεν μούσα πολύτροπον ως μάλα πολλά πλάγχθη, επεί Τροίης ιερόν πτολίεθρον έπερσεν, πολλών δ’ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω».

(Οδύσσεια α’ 1)