Όταν η κλασική λογοτεχνία μεταφέρεται στη μικρή οθόνη – Μέρος 4ο (ελληνικό)

Λάτρεις της νεότερης ελληνικής κλασικής λογοτεχνίας, καλώς ήλθατε! Σ’ αυτό το αφιέρωμα το οποίο θα αποτελείται από 2 μέρη, θα κάνουμε μια σύντομη περιδιάβαση στην εποχή που η ελληνική κλασική λογοτεχνία μεταφερόταν στην τηλεόραση. Στις μακρινές για εμάς δεκαετίες του ’70 και του ’80, αλλά και μετά το 2000. Για εσάς και μόνο, εδώ στο MaxMag συγκεντρώσαμε σειρές που βασίζονται σε βιβλία κυρίως κλασικά. Και με τον όρο «κλασικά» εννοούμε έργα και συγγραφείς που ανήκουν στον νεοελληνικό λογοτεχνικό κανόνα. Από τον Καζαντζάκη και τον Κοσμά Πολίτη, έως τον Καραγάτση και τον Τσίρκα.

Βρισκόμαστε λοιπόν στο τέταρτο και τελευταίο μέρος αυτού του αφιερώματος (το πρώτο και το δεύτερο αναφέρθηκαν σε ξένη λογοτεχνία). Επιλέχθηκε χρονολογική κατάταξη των σειρών, ανάλογα δηλαδή με τη χρονολογία μεταφοράς στην τηλεόραση, οπότε στο προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για τις εξής σειρές: Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται, Γαλήνη, Γιούγκερμαν, Για την τιμή και το χρήμα, Ακυβέρνητες Πολιτείες. Σ’ αυτό θα αναφέρουμε βιβλία που έγιναν σειρές μετά το 1990· σειρές που μας είναι περισσότερο γνωστές λόγω της πρόσφατης μεταφοράς τους. Ίσως και περισσότερο αγαπητές; Αυτό θα το κρίνετε εσείς!

Το Τρίτο Στεφάνι | Συγγραφέας: Κώστας Ταχτσής | ANT1, 1995

Είμαστε πλέον στις αρχές του ’60 όταν ο Ταχτσής δημοσιεύει το έργο. Νεωτερική γραφή με θεωρητικά μπερδεμένες αφηγήσεις (και Το Κιβώτιο μόλις γέλασε…), προχωρημένα για την εποχή θέματα με «επικίνδυνες» ιδεολογίες. Ε, δεν ήθελε και πολύ: οι εκδότες έκριναν Το Τρίτο Στεφάνι ακατάλληλο! Κούνια που σας κούναγε όμως, γιατί το 1972 γνώρισε την επιτυχία. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις ιστορίες δύο γυναικών: της Νίνας (Νένα Μεντή) και της Εκάβης (Λήδα Πρωτοψάλτη). Η σειρά αποδείχθηκε πολύ αξιόλογη και οι ηθοποιοί ανέδειξαν τα βασικά νοήματα του μυθιστορήματος: τις διάφορες όψεις του Οιδιπόδειου συμπλέγματος, την παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας, την οικογένεια που θεωρείται πεδίο μάχης, τη δέσμευση και την καταπίεση των γυναικών.

Σενάριο: Γιάννης Δαλιανίδης | Σκηνοθεσία: Γιάννης Δαλιανίδης | Προβολή: 2 Οκτωβρίου 1995 – ?? 1996

Η αίθουσα του θρόνου | Συγγραφέας: Τάσος Αθανασιάδης | MEGA, 1998

Πρόκειται για την Αίθουσα του θρόνου, το βραβευμένο βιβλίο του οποίου η μεταφορά στη μικρή οθόνη θεωρείται μια από τις ακριβότερες παραγωγές. Τη δεκαετία του ’60 επιστρέφει μετά από χρόνια αφιέρωσης του στο Θεό σ’ ένα όμορφο νησί των Κυκλάδων ο Λουκάς Δελόγγης (Άρης Λεμπεσόπουλος). Με εκείνον και την ποιήτρια Γλαύκη Αρχοντίδη (Μαρία Ναυπλιώτη) θα προκύψει ένας αμοιβαίος έρωτας. Στη σειρά συμμετείχαν και δύο υπέροχοι βετεράνοι ηθοποιοί. Φυσικά, μιλώ για τους αείμνηστους Αλέκο Αλεξανδράκη και Νίκο Ρίζο· για το γιατρό που έψαχνε να βρει τη θεραπεία για τον καρκίνο και το δήμαρχο του νησιού, αντίστοιχα. Η σειρά απέσπασε τις καλύτερες κριτικές, αλλά ελάχιστες φορές έχει προβληθεί σε επανάληψη. Όπως γνωρίζουμε, το τελευταίο επεισόδιο δικαιωματικά αφιερώθηκε στο Νίκο Ρίζο, καθώς εκείνη τη μέρα που προβλήθηκε ο ηθοποιός απεβίωσε.

Σενάριο: Ντόρα Φασσέα | Σκηνοθεσία: Πηγή Δημητρακοπούλου | Προβολή: 6 Οκτωβρίου 1998 – 20 Απριλίου 1999

Eroica | Συγγραφέας: Κοσμάς Πολίτης (Πάρις Ταβελούδης) | ΕΤ1, 1999

Η Eroica θεωρείται αριστούργημα της νεοελληνικής πεζογραφίας, αλλά ο μέσος αναγνώστης μάλλον δεν θα συμμεριστεί την άποψη των κριτικών. Γενικά, είναι λίγο ακατανόητο λόγω της επιτηδευμένης διανοητικής σκοτεινότητας, αλλά εδώ έρχεται η σειρά και βάζει μία τάξη. Η υπόθεση αφορά μία παρέα αγοριών οι οποίοι μέσα από διάφορες καταστάσεις θα μπουν στην εφηβεία. Κάποιοι θα μεγαλώσουν απότομα εξαιτίας ενός άσχημου συμβάντος και κάποιοι θα ερωτευτούν.

Σενάριο: Μαρία Νικολακοπούλου | Σκηνοθεσία: Πάνος Κοκκινόπουλος | Προβολή:  5 Οκτωβρίου 1999 – ? ? 1999

Το 10 | Συγγραφέας: Μ. Καραγάτσης | Alpha, 2007

Έργο του Καραγάτση, ένα αριστούργημα που μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη και περιγράφει την ιδιαιτερότητα της νεοελληνικής κοινωνίας στη δεκαετία του ’50. Στη λαϊκή πολυκατοικία του Πειραιά, το 10, κατοικούν κάθε λογής προσωπικότητες: από τον Καλογερά (Δημήτρης Καταλειφός) που είναι ο ιδιοκτήτης του κτιρίου μέχρι την Ελενάρα (Ρένη Πιττακή) τη γνωστή σε όλους τους Έλληνες κουτσομπόλα της (κάθε) πολυκατοικίας· από τον ιδιοφυή Φουντούκο (Βασίλης Χαραλαμπόπουλος) μέχρι την πόρνη Μαρία Μακρή (Μαρίσα Τριανταφυλλίδου). Όλοι λοιπόν θα βρεθούν σε σύγχυση όταν ο Καλογεράς πεθαίνει και μένει μετέωρο το ζήτημα της κληρονομιάς του κτιρίου. Αν και το έργο έμεινε ημιτελές λόγω του θανάτου του συγγραφέα, οι σεναριογράφοι συμπλήρωσαν το τέλος όπως εκείνοι έκριναν το πώς θα τελείωνε.

Σενάριο: Μαίρη Ζαφειροπούλου, Σταύρος Καλαφατίδης, Γιώργος Κρητικός | Σκηνοθεσία: Πηγή Δημητρακοπούλου | Προβολή: 27 Σεπτεμβρίου 2007 – 6 Μαρτίου 2008

Ματωμένα χώματα | Συγγραφέας: Διδώ Σωτηρίου | Alpha, 2008

Άλλο ένα βιβλίο που μιλά για την προσφυγιά και τη Μικρασιατική καταστροφή και μεταφέρθηκε στις τηλεοράσεις μας το 2008. Κεντρικός ήρωας είναι ο Μανώλης Αξιώτης (Γιώργος Καραμίχος) ο οποίος είχε υπηρετήσει πρώτα στα Αμελέ Ταμπουρού και μετά στον ελληνικό στρατό. Η ζωή του υπήρξε δύσκολη και μέσα από αυτή αναδεικνύεται κι η ζωή των Ελλήνων Μικρασιατών και η τραγωδία που πέρασαν μετά την καταστροφή της πατρίδας τους.

Σενάριο: Νίκος Απειρανθίτης, Λεία Βιτάλη | Σκηνοθεσία: Κώστας Κουτσομύτης | Προβολή: 10 Οκτωβρίου 2008 – 2 Απριλίου 2009

Μιας και ολοκληρώσαμε αυτό το μίνι αφιέρωμα, ίσως ήρθε η ώρα και για μερικές παρατηρήσεις. Αλήθεια, δε σας προκαλούν εντύπωση οι χρονολογίες της μεταφοράς στην τηλεόραση σε σχέση με τα επιλεγμένα έργα; Τι εννοώ; Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω τις σκέψεις μου. Για παράδειγμα, Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται του Καζαντζάκη έγινε σειρά το 1975. Να είναι άραγε τυχαίο το έτος; Βρισκόμαστε στη μεταπολίτευση και ίσως (λέμε ίσως) πρέπει να αναδειχθούν οι δυσκολίες που πέρασαν οι… καλοί. Ένα άλλο αξιοπερίεργο παράδειγμα είναι το Τρίτο στεφάνι που μεταφέρθηκε το 1995, σε μια δεκαετία που οι γυναίκες διασφαλίζουν όλο και περισσότερα δικαιώματα και καταξιώνονται σε πολλούς τομείς. Από την άλλη, ο Γιούγκερμαν είχε μεγαλύτερη επιτυχία το 1976 σχέση με την πιο πρόσφατη μεταφορά του 2007. Να έχουν άραγε σχέση οι ηθοποιοί ή μήπως το ανδρικό πρότυπο του Γιούγκερμαν να είχε περισσότερους θαυμαστές στη δεκαετία του ’70; Τέλος, το 10 όντας πιο τολμηρό έργο το είδαμε στα 2007, που ίσως είναι η εποχή που πλέον τίποτα δε σοκάρει το τηλεοπτικό κοινό…