Ραχήλ Μαρτίδου “Χαλκιδική, ο τόπος μου ένα ποίημα”

Η Ραχήλ Μαρτίδου, σχολική σύμβουλος, παιδαγωγός και συγγραφέας συστήνεται αυτή τη φορά στο αναγνωστικό κοινό με την ποιητική της συλλογή “Χαλκιδική, ο τόπος μου ένα ποίημα”, από τις εκδόσεις Αρμός. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της, συνομιλούμε μαζί της για να τη γνωρίσουμε καλύτερα.

Κυρία Μαρτίδου μιλήστε μας για την πορεία ζωής που ακολουθήσατε και σε ποιο σημείο της συναντηθήκατε με τη συγγραφή;

Γεννήθηκα στη Δράμα. Πάντα ονειρευόμουν να σπουδάσω. Στα δεκαοχτώ μου αρχίζει ο κύκλος αυτός. Απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Α.Π.Θ με ανήσυχο πνεύμα, κάνω μετεκπαίδευση στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Αθηνών από όπου παίρνω πτυχίο. Ολοκληρώνω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στις Επιστήμες Αγωγής στην κατεύθυνση “Προγραμματισμός και Εκπαίδευση στην πρώτη παιδική ηλικία” από το ΤΕΠΑΕ του Α.Π.Θ. Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα επικεντρώνονται σε ζητήματα διδακτικής μεθοδολογίας στην τάξη. Έχω πιστοποιηθεί ως επιμορφώτρια νηπιαγωγών από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και έχω πραγματοποιήσει μουσικές σπουδές στο πιάνο και στην αρμονία. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιώ πολλές επιμορφώσεις στον τομέα “Εκπαίδευση Ενηλίκων” από τη θέση της Σχολικής Συμβούλου.

Λατρεύω τα παιδιά, τους φίλους μου, τα βιβλία , τα μολύβια, τα χρώματα, τη μουσική, τα κολάζ, τα καράβια, τη θάλασσα και το βουνό. Δεν θα μπορούσα να μη συναντηθώ με τη συγγραφή. Όταν είναι κάτι να συμβεί, γίνεται. Ανέκαθεν έγραφα και γέμιζα με χαρτάκια το συρτάρι, πριν οι υπολογιστές κατακλύσουν τα γραφεία μας. Σκέψεις σκόρπιες και ακατέργαστες, αποτελούν μικρά διαλείμματα στην καθημερινότητά μου ως ανάγκη και εκφόρτιση συναισθηματική. Με το πέρασμα των χρόνων, μεγάλη έμπνευση αποτέλεσαν τα καθημερινά ερεθίσματα ως μικρές “στιγμές” , οι άνθρωποι και φυσικά τα βιβλία.

Η αγάπη σας για τη Χαλκιδική είναι διάχυτη στο βιβλίο σας “Χαλκιδική, ο τόπος μου ένα ποίημα”. Αφιερώνετε στην κάθε περιοχή της και διαφορετικούς στίχους. Ποιοι ήταν οι εσωτερικοί δρόμοι που διανύσατε από την αρχή του ποιητικού οδοιπορικού σας μέχρι τον τελικό σταθμό, την έκδοση της συλλογής;

” Χαλκιδική: Ο τόπος μου είναι ένα ποίημα” αποτελεί μία απόπειρα της δικής μου ματιάς στα όμορφα μέρη της Χαλκιδικής. Μιας ματιάς μεστής από όμορφα βιώματα και συναισθήματα. Αφορμή στάθηκε η τοποθέτησή μου σε αυτήν, ως σχολική σύμβουλος επί επτά συνεχή έτη. Οι ατέλειωτες όμορφες διαδρομές, όλες τις εποχές του χρόνου, όλες τις ώρες της ημέρας με τα χρώματα τους αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για να γραφεί τούτο το ποιητικό οδοιπορικό.

Αφιερώνετε την ποιητική σας συλλογή στα παιδιά αλλά και στους εκπαιδευτικούς. Πιστεύετε ότι η ποίηση, το παραμύθι και κάθε μορφή λογοτεχνικής έκφρασης μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους και ποιος είναι ο ρόλος του επαγγελματία παιδαγωγού σε αυτό; 

Ναι, είναι μια ποιητική συλλογή αφιερωμένη στους εκπαιδευτικούς της Χαλκιδικής, που εμπνέουν με το παράδειγμά τους και στα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτό τον ευλογημένο τόπο. Η αξιοποίηση της παιδικής λογοτεχνίας, πέρα από την τέρψη, την αισθητική συγκίνηση και τη μύηση του παιδιού σε αξίες, συμβάλλει και στη γλωσσική ανάπτυξη(ανάγνωση- γραφή). Άρα και στη σκέψη του, αφού ως γνωστό η γλώσσα συνδέεται με τη σκέψη.

Το να δημιουργούμε υποστηρικτικά περιβάλλοντα εγγραμματισμού ευχάριστα, δημιουργικά και αβίαστα με όχημα την παιδική λογοτεχνία είναι μία ενδεδειγμένη πρακτική και βασική ανάγκη των παιδιών. Με τέτοιου είδους πρακτικές δίνουμε στα παιδιά ευκαιρίες να αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και να επικοινωνούν με τον κόσμο, να εμπλουτίζουν τα συναισθήματά τους και να διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους.

Σήμερα αναμφισβήτητα αυξάνονται οι απαιτήσεις της κοινωνίας για το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο επαγγελματίας παιδαγωγός, στην κοινωνικοποίηση των παιδιών, στον εγγραμματισμό καθώς και στη συνολική τους ανάπτυξη. Ο στόχος του παιδαγωγού προσανατολίζεται στο να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον και τη σκέψη του παιδιού χωρίς να πιέζεται για να τον κατακτήσει. Γι αυτό πρέπει να τα εισάγει στον θαυμαστό κόσμο του γραπτού λόγου. Και το καλύτερο μέσο αποτελεί η παιδική λογοτεχνία, γιατί συντελείται αβίαστα με ευχάριστες και δημιουργικές δραστηριότητες που δυναμώνουν την προσωπικότητα των παιδιών.

Η ποιητική σας συλλογή “Χαλκιδική, ο τόπος μου ένα ποίημα” έχει ντυθεί με όμορφες εικόνες που προσωποποιούν αυτό το ταξίδι. Εικόνες παιγνιδιού, ξεγνοιασιάς αλλά και νοσταλγίας. Πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση σε ένα λογοτεχνικό έργο;

Πράγματι έχει ντυθεί με πολύ όμορφες εικόνες και ευχαριστώ πολύ την εικονογράφο και γραφίστρια Χριστίνα Λυκοπούλου για το αποτέλεσμα αυτό. Η Χριστίνα Λυκοπούλου καταφέρνει να συνεργάζεται με τις λέξεις, να συνυπάρχει με αυτές έτσι ώστε γραπτό και εικονιστικό υλικό να λειτουργεί ισότιμα. Τούτο το ποιητικό οδοιπορικό, καταφέρνει να μας ταξιδέψει και να μας παρακινήσει να γνωρίσουμε αυτό τον τόπο, τη Χαλκιδική, που είναι ένα “ποίημα” όπως την αποκαλώ.

Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης: Ένα καλό εικονογραφημένο βιβλίο έχει πολλαπλά οφέλη για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Επειδή είναι μικρά, κατανοούν καλύτερα το κείμενο και το περιεχόμενο με τη βοήθεια της εικόνας. Επεξεργάζονται με μεγαλύτερη ευκολία θέματα που αναδεικνύονται, όπως για παράδειγμα η φιλία, η ζήλια, η αγάπη κ.α. Επομένως η πρώτη επαφή του παιδιού με το μαγικό κόσμο ενός εικονογραφημένου βιβλίου είναι σημαντική. Παράλληλα μεγάλη σημασία έχουν τα συναισθήματα. Όταν δημιουργούνται όμορφα συναισθήματα στα παιδιά μέσα από ελκυστικά εικονογραφημένα βιβλία, καταγράφονται στη μνήμη τους ως ωραίες αναμνήσεις που επιστρέφουν σε αυτές, καθώς μεγαλώνουν.

Επίσης η εικονογράφηση σε ένα παιδικό βιβλίο εισάγει το παιδί στο μαγικό κόσμο της ζωγραφικής. Δίνει στο παιδί τη δυνατότητα να κατανοήσει τον κόσμο μέσα σε αυτόν, αλλά και να εκφράσει τον δικό του.

Εν κατακλείδι, μέσα από ένα εικονογραφημένο βιβλίο, θέλουμε τόσο την αισθητική όσο και τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Θέλουμε το παιδί να απελευθερώνει τη φαντασία του και να συνδεθεί με το άμεσο περιβάλλον, να πλουτίσει τον εσωτερικό του κόσμο, και τη δημιουργική του έκφραση.

προσωπικό αρχείοΈχετε συγγράψει και το παραμύθι “Ένας μαρκαδόρος μια φορά, βγήκε από το κουτί του και είπε γειά” από τις εκδόσεις Οσελότος. Ποιο είδος γραφής είναι πιο δύσκολο κατά τη γνώμη σας; Πιστεύετε ότι τα παιδιά είναι πιο απαιτητικό κοινό από τους ενήλικες;

Το “Ένας μαρκαδόρος μια φορά βγήκε από το κουτί του και είπε Γειά”, είναι ένα παραμύθι που αγαπήθηκε πολύ και είναι συνύπαρξη τριών τεχνών. Του λόγου, της ζωγραφικής τέχνης και της μουσικής. Η ιδέα ο μαρκαδόρος να αποκτήσει ζωή με συνάρπασε!!! Ε! όσο για τα υπόλοιπα δεν ήταν πια παρά μόνο ο καρπός αυτής της ιδέας, ο μαρκαδόρος να ζωντανέψει και να αποκτήσει φωνή μέσα στο σχολείο.

Ως προς το ποιο είδος γραφής είναι δύσκολο, έχω να πω τα εξής :Όλα τα είδη γραφής έχουν ένα κοινό παρονομαστή, να κερδίσουν τον αναγνώστη. Πιστεύω πως και τα δύο αναγνωστικά κοινά είναι απαιτητικά, απλώς είναι διαφορετική η προσέγγιση των δύο ηλικιών. Ο ενήλικας επιλέγει με κάποια υποκειμενικά κριτήρια βιβλία, σε αντίθεση με τα μικρά παιδιά. Επομένως, η επιλογή των βιβλίων για τα μικρά παιδιά είναι το ζητούμενο και έχει μεγάλη σημασία. Το μικρό παιδί αν δε χαρεί και αν δεν απολαύσει ένα βιβλίο θα απογοητευθεί και θα ατονήσει το ενδιαφέρον του προς αυτό. Αυτή είναι η δυσκολία σε σχέση με τους ενήλικες. Υπό αυτή την έννοια ο παιδικός κόσμος είναι πιο απαιτητικός. Ευχής έργον, οι συγγραφείς και οι εικονογράφοι παιδικών βιβλίων, να δημιουργούν βιβλία ελκυστικά για τα παιδιά ώστε η ενασχόλησή τους με αυτά να τους γοητεύει και να μην τους απογοητεύει.

Ένας συγγραφέας γεννιέται ή γίνεται; Ποιες είναι οι συμβουλές σας για τους νέους συγγραφείς;

Συγγραφέας μπορείς να είσαι και χωρίς να το ξέρεις. Νομίζω πως ένας συγγραφέας γίνεται. Χρειάζεται γνώση, συνειδητή δουλειά, πειθαρχία και συνεχώς να βελτιώνει τις τεχνικές. Κι αν αγαπάς κάτι που το θέλεις πολύ, το επιτυγχάνεις. Δεν νομίζω ότι έχω να συμβουλέψω κάτι τους νέους συγγραφείς. Νομίζω πως κάθε ένας μόνος του βρίσκει το μονοπάτι του και αυτό απαιτεί πολύ χρόνο και πολλή δουλειά.

Ποια είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σας σχέδια;

Μου αρέσουν πολύ τα αναγνωστικά και συγγραφικά ταξίδια. Η συγγραφή για μένα δεν είναι αυτοσκοπός. Αν ωριμάσει μία ιδέα και είναι έτοιμη να βγει , θα βγει.

Ευχόμαστε ολόψυχα καλή επιτυχία στην κυκλοφορία της ποιητικής σας συλλογής “Χαλκιδική, ο τόπος μου ένα ποίημα” και δημιουργική συνέχεια στη λογοτεχνική σας πορεία. 

Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία και εύχομαι να έχουμε μία όμορφη, δημιουργική χρονιά από κάθε άποψη! Να γράφουμε, να διαβάζουμε και να ανταμώνουμε άφοβα, μακριά από ιούς.

Βιογραφικό της συγγραφέως 

Η Ραχήλ Μαρτίδου είναι παιδαγωγός με μεταπτυχιακές σπουδές στις Επιστήμες Αγωγής από το ΤΕΠΑΕ του Α.Π.Θ. Υπηρέτησε ως νηπιαγωγός και στη συνέχεια ως Σχολική Σύμβουλος στους νομούς Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. Είναι συγγραφέας των βιβλίων Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις στην Προσχολική και Πρωτοσχολική ηλικία, Εκδόσεις Δίσιγμα. Επίσης Το ολοήμερο νηπιαγωγείο, Προβληματισμοί- Προοπτικές, εκδόσεις Δίσιγμα. Ένας μαρκαδόρος μια φορά βγήκε από το κουτί του κι είπε γειά, εκδόσεις Οσελότος. Έχει δημοσιεύσεις σε ξένα και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά, σε βιβλία καθώς και συμμετοχές με εισηγήσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια.