Πέτρος Παπαζήσης: «Ο θάνατος είναι θάνατος, αλλά δεν είναι το τέλος…»

Ο Πέτρος Παπαζήσης, σκηνοθέτης και ηθοποιός, απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, μας συστήνει τη νέα του παράσταση «Rose is a rose is a rose» και μας εκμυστηρεύεται τις σκέψεις αλλά και τα μελλοντικά του σχέδια. Ας ανοίξει λοιπόν η αυλαία…

• Είστε από τους νεοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες στη σκηνή της πόλης. Τι σας παρακίνησε να φέρετε το συγκεκριμένο έργο στο θεατρικό σανίδι;

Η παράσταση αυτή ξεκίνησε αρχικά ως πτυχιακή εργασία των 2 ηθοποιών στο Τμήμα Θεάτρου του Α.Π.Θ. Η αναζήτηση έργου ή ιστορίας ξεκίνησε από μια έρευνα της ομάδας για υπαρκτά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, αναζητούσαμε «ντουέτα» γυναικών στην ιστορία που έγιναν διάσημες ή είχαν πολυτάραχες ζωές. Έτσι βρήκαμε την συγγραφέα Γερτρούδη Στάιν και την σύντροφο της, Άλις Τόκλας. Φαινομενικά, αυτές οι δυο γυναίκες είναι διάσημες για το έργο τους αλλά στην πραγματικότητα δεν ξέραμε τίποτα γι’ αυτές. Οπότε μελετήσαμε τις ζωές τους και εστιάσαμε στη σχέση τους.

• Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση και τι, ακριβώς, πραγματεύεται;

Η παράσταση μας αφηγείται τη ζωή της συγγραφέα Γερτρούδης Στάιν και της συντρόφου της, Άλις Τόκλας. Γνωρίζονται το 1907 και έκτοτε δεν χωρίζονται ποτέ, ούτε ακόμα και μετα το θάνατο της Γερτρούδης. Μιλάνε για τη γνωριμία τους , για τους ανθρώπους που συναντούν και μας μεταφέρουν στο διάσημο λογοτεχνικό σαλόνι τους. Η Γερτρούδη γράφει και εκδίδει γιατί υπάρχει πάντα δίπλα της η Άλις. Οι δύο κυρίες μας αφηγούνται, αλληλεπιδρούν και δημιουργούν μια ιδιαίτερη οικειότητα μεταξύ τους, μια σχέση πραγματική.

• Οι γνώσεις υποκριτικής και η εμπειρία σας ως ηθοποιός σας βοήθησαν ώστε να προσεγγίσετε το έργο δραματουργικά;

Φυσικά. Η δουλειά μου και οι προτάσεις μου πάνω στην τέχνη που ασχολούμαστε είναι πρώτα το σώμα , η φωνή και το μυαλό του ηθοποιού. Μετά έρχεται η ιδέα ή η δραματουργία. Η πρώτη σκέψη μου είναι πάντα οι ηθοποιοί, μάλλον λόγω και της δικής μου εμπειρίας. Πρώτα βάζουμε στόχους για τον κάθε ρόλο και την κάθε σκηνή. Μετά γίνεται η πρόβα και μέσα στην διαδικασία προσπαθούμε να μεταφέρουμε τη σκέψη μας στους ηθοποιούς. Τέλος, αφού βγει ένα αποτέλεσμα, κρίνουμε το κατά πόσο είμαστε κοντά στους στόχους μας σε σχέση με τη δραματουργία και την οπτική που επιλέγουμε. Υπάρχει επίσης και αρκετό υλικό από τους ηθοποιούς που πάντα το λαμβάνουμε υπόψιν.

• Πώς θα ψυχογραφούσατε τη Γερτρούδη; Ήταν πράγματι ιδιότροπη;

Αρχικά την ιδιοτροπία της την διακρίνουμε στον τρόπο γραφής της. Στα κείμενά της δεν χρησιμοποιεί γραμμική αφήγηση και προσπαθεί να δημιουργήσει έναν δικό της τρόπο, που πολλοί, ακόμα και διαννοούμενοι, δεν καταλαβαίνουν. Εγώ θα την χαρακτήριζα δυναμική και ιδιαίτερη. Το να μιλήσουμε βέβαια μόνο για τη Γερτρούδη και την προσωπικότητά της είναι περίεργο, γιατί συνήθως περιγράφουν τις δύο γυναίκες μαζί κι όχι χωριστά. Είναι δυναμική και ιδιαίτερη γιατί υπάρχει και η Άλις. Είναι πεισματάρα και εκκεντρική γιατί και η Άλις πιθανόν να είναι πεισματάρα και εκκεντρική. Για εμάς είναι μια ολοκληρωμένη σχέση με τέτοιο τρόπο που ούτε κι ο θάνατος δεν μπορεί να την νικήσει…

• Πίσω από την Άλις Μπ. Τόκλας κρύβεται η Γερτρούδη;

Εγώ θα επέλεγα το αντίθετο. Πίσω απ’ αυτό που είναι η Γερτρούδη κρυβεται η Άλις, μια γυναίκα που αναλαμβάνει τα πάντα: εκδόσεις, διαλέξεις, συνεντεύξεις της. Οι δυο γυναίκες μοιράστηκαν τη συζυγική ζωή τους για 40 περίπου χρόνια, κάνοντας πολλούς να μιλούν για το «φαινόμενο» Γερτρούδη Στάιν, που περιλάμβανε και τις δύο γυναίκες.

• Μέσα από την παράσταση επιδιώκετε να παρουσιάσετε τη σχέση των δύο γυναικών μέσα από τα μάτια της κοινωνίας, τα δικά τους, ή τα δικά σας;

Από τη στιγμή που το θέατρο είναι μια σύμπτυξη τεχνών και σκέψεων και τα πάντα στο θέατρο είναι επιλογές, έτσι και η οπτική συμβαίνει σύμφωνα με τα δικά μας μάτια. Δεδομένου ότι μιλάμε για τις ζωές τους, τις βλέπουμε σε σχέση με την κοινωνία και την εποχή τους. Έπειτα σκεφτόμαστε και προσπαθούμε να προσεγγίσουμε το πως βλέπουν η μία την άλλη. Η οπτική μας καθορίζεται απ’ όλα.

• Πώς η απουσία της Γερτρούδης επηρεάζει το έργο; Kαθίσταται δυσκολότερη η ερμηνεία, μεταστρέφεται ο αμοιβαίος διάλογος σε παθητικό μονόλογο;

Το θετικό , αρχικά, είναι πως από την αρχή της παράστασης μαθαίνουμε πως η Γερτρούδη Στάιν έχει πεθάνει, και η Άλις ζωντανή μένει μόνη της. Ως θεατές αποδεχόμαστε γρήγορα αυτό το παιχνίδι ζωής και θανάτου και μετά σχεδόν το ξεχνάμε, γιατί εστιάζουμε στη σχέση τους , σε αυτά που θυμούνται κι έτσι δημιουργούν τέτοιες θερμοκρασίες που δεν χρειάζεται καθόλου να απαντήσουμε σε ερωτήσεις για το ποιος έχει πεθάνει και πως μπορεί να ερμηνευτεί αυτό.

• Συμβιβασμός ή αποδοχή του θανάτου;

Επειδή νιώθω πως και τα δύο εέναι το ίδιο, απαντώ με φράσεις των δυο κυριών: Η Άλις λέει στην Γερτρούδη: «Παρ’όλο που δεν είναι εδώ (οι πίνακες), εδώ είναι! Εδώ είναι, όπως εδώ είσαι κι εσύ, όπως εδώ είμαι κι εγώ. Μπορούμε να τους δούμε με τα μάτια της φαντασίας μας!» Και η Γερτρούδη λέει: «Ο θάνατος είναι θάνατος. Αυτό έγραψα. Ο θάνατος είναι θάνατος. Και είναι. Αλλά δεν είναι το τέλος… Δεν είναι.»

• Ως σκηνοθέτης φαντάζομαι ότι οραματίζεστε πολύ πριν την τον τρόπο που θα αποδοθεί το έργο επάνω στη σκήνη. Από το αρχικό στήσιμο λοιπόν μέχρι και την τελική εκτέλεση γίνονται αλλαγές; Λαμβάνεται υπόψιν και προτάσεις που μπορεί να σας γίνουν από τους ηθοποιούς;

Το έναυσμά μου για να σκηνοθετήσω είναι κυρίως το υλικό που προτείνει ο ηθοποιός. Μετά έρχεται το όραμα ή η σύλληψη. Αρχικό «στήσιμο» στη δουλειά μου δεν υπάρχει, παρά μόνο ένα αρχικό πλάνο με σκοπό να δημιουργηθούν οι κατάλληλες βάσεις για την διαδικασία των προβών. Το υλικό και ο στόχος μεταλλάσσεται καθημερινά ανάλογα με τις ανάγκες και τα μυαλά όλων των συντελεστών.

• Μέχρι πού θα φτάνατε για την τέλεια σκηνή;

Ως εκεί που αντέχει η ηλικία μου και η αισθητική μου. Με άξονα την ομαδική διαδικασία.

• Έχετε αναφέρει σε προηγούμενη σας συνέντευξη πως «Αυτό που με εξιτάρει σαν σκηνοθέτη είναι το να βάζω εμπόδια και δυσκολίες στους ηθοποιούς». Η δυσκολία αποτελεί τελικά κινητήριο δύναμη ή τροχοπέδη για την εξέλιξη ενός καλλιτέχνη;

Σίγουρα. Πάντοτε ξεκινάς με δυσκολίες σε όλες τις δουλειές, πόσο μάλλον σε αυτό το επάγγελμα που τα στατιστικά της ανεργίας είναι υψηλά. Σε καλλιτεχνικό επίπεδο όμως , πιστεύω πως αν δεν βρεις εμπόδια για να ξεπεράσεις , είτε σαν σκηνοθέτης είτε σαν ηθοποιός, δεν έχει ενδιαφέρον. Όταν μιλώ για εμπόδια εννοώ πράγματα που απαιτούν σκηνική ευφυΐα και αντίληψη για τον καλλιτέχνη. Ένα τέτοιο άτομο είναι σχεδόν απαράδεκτο να παίρνει έτοιμη «τροφή» και να την τρώει. Αντίθετα πρέπει να ενώσει τα υλικά του και το μυαλό του για να προτείνει τη πιο σωστή συνταγή.

• Η Γερτρούδη Στάιν είχε πει «Ένα ακροατήριο σου δίνει πάντα ζεστασιά, αλλά δεν πρέπει να είναι απαραίτητο στη δουλειά σου». Ποια είναι η άποψή σας;

Εξαρτάται για ποια δουλειά μιλάμε. Η δική μας , ας πούμε, χρειάζεται το ακροατήριο για να συνεχίσει να υπάρχει. Δεν κάνουμε όμως θέατρο μόνο για τον άλλον. Πρώτα έρχεται η προσωπική σου κατάθεση κι έπειτα βρίσκεις τις ενώσεις με το κοινό. Γι’ αυτό και ο σκηνοθέτης οφείλει να βρίσκεται σε μια θέση πολυδιάστατη: ως σκηνοθέτης, ως θεατής, ως συντονιστής κ.ά.

• Κλείνοντας, ποιες οι φιλοδοξίες για την μετέπειτα πορεία σας στο χώρο του θεάτρου;

Να κάνω παραστάσεις και δράσεις με ανθρώπους και συνεργάτες που καλλιτεχνικώς εκτιμώ. Και, όσο γίνεται, το θέατρο που κάνω να μ’ αφορά, για να μπορώ έτσι να το «κοινωνήσω».

[punica-divider]

Rose is a rose is a rose

Θέατρο Άνετον

Συντελεστές παράστασης:

Σκηνοθεσία: Πέτρος Παπαζήσης

Κείμενο: Αλκυόνη Θηλυκού, Κατερίνα Λιάτσου, Πέτρος Παπαζήσης, Στεργιάνα Τζέγκα

Δραματουργική επεξεργασία: Κατερίνα Λιάτσου

Σκηνογραφία-ενδυματολογία: Φανή Σκουλικίδη-Μπουκουβάλα, Ελένη Τσιμίδου

Φωτιστικός σχεδιασμός: Ελένη Χούμου

Φωτογραφίες: Ελένη Χούμου, Tάσος Θώμογλου & Rejected.gr

Βίντεο:  Φανή Σκουλικίδη-Μπουκουβάλα, Ελένη Τσιμίδου

Οργάνωση παραγωγής-επικοινωνία: Νικος Μαυράκης

Ηθοποιοί: Αλκυόνη Θηλυκού, Στεργιάνα Τζέγκα

Παραγωγή: Ομάζ | αστική μη κερδοσκοπική εταιρία