Προδιαβήτης, είναι μία ιατρική ορολογία που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία παθολογική κατάσταση που προηγείται του Σακχαρώδη Διαβήτη, όπου τα επίπεδα γλυκόζης αίματος να είναι αρκετά αυξημένα, αλλά όχι τόσο ώστε να θεωρείται ότι το άτομο πάσχει από Διαβήτη. Όμως, η ύπαρξη του προδιαβήτη σηματοδοτεί και τη πυροδότηση άλλων παθήσεων όπως καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συνήθως δεν ακολουθείται από συμπτώματα και γίνεται αντιληπτό μέσα από εξέταση της γλυκόζης αίματος. Σε κάποιες περιπτώσεις, συμπτώματα που εμφανίζονται στο Σακχαρώδη Διαβήτη, πολυδιψία, πολυουρία, κόπωση και αίσθημα πείνας υποδηλώνουν την ύπαρξη προδιαβήτη.
Παθοφυσιολογία:
Στον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, αυξάνεται η αντίσταση των κυττάρων στην ινσουλίνη, με το πάγκρεας να μην μπορεί να ανταπεξέλθει στη παραγωγή αρκετής ινσουλίνης για να ξεπεράσει την αντίσταση. Έτσι, αυξάνεται η γλυκόζη του αίματος. Αυξημένα επίπεδα γλυκόζης υποδηλώνουν την ύπαρξη προδιαβήτη, ενώ όταν ξεπερνούν τα 126mg/dl, κάνουμε λόγο πλέον για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2.
Αν και φυσιολογικά τα β-κύτταρα του παγκρέατος εκκρίνουν επαρκή για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού ινσουλίνη, στο προδιαβήτη μειώνεται αυτή η εκκριτική ικανότητα.
Ο προδιαβήτης χαρακτηρίζεται από τη παρουσία παθολογικής ανοχής στη γλυκόζη (impaired glucose tolerance- IGT) και διαταραχής γλυκόζης νηστείας ( impaired fasting glucose- IFG). Τα άτομα με IGT έχουν κυρίως αντίσταση μυϊκών κυττάρων, ενώ τα άτομα με IFG έχουν αντίσταση ηπατικών κυττάρων στην ινσουλίνη.
Ανάλογα με το αν τα άτομα έχουν IGT ή IFG προκύπτει και διαφορετικός επιπολασμός. Το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει IGT, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το 2030 τα άτομα με προδιαβήτη θα ξεπερνούν τα 472 εκατομμύρια.
Διάγνωση:
Βασικό κριτήριο διάγνωσης είναι τα επίπεδα γλυκόζης πλάσματος νηστείας για τουλάχιστον 8 ώρες νηστείας. Τα επίπεδα μεταξύ 110-125 mg/dl δείχνουν την ύπαρξη προδιαβήτη.
Η εξέταση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, χρησιμοποιείται για να ελέγξουν πόσο καλά ρυθμισμένο είναι το σάκχαρο τους τελευταίους τρεις μήνες. Ποσοστό μεταξύ 5,7-6,4% οδηγεί στη διαπίστωση του προδιαβήτη.
Τέλος, άλλη μία εξέταση είναι η καμπύλη γλυκόζης μετά από 8ωρη νηστεία που μετράει την ικανότητα του σώματος να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη με θεμιτά αποτελέσματα κάτω των 140mg/dl. Προδιαβήτης θα υπάρξει όταν τα αποτελέσματα είναι μεταξύ 140-199mg/dl.
Παράγοντες κινδύνου:
Ο προδιαβήτης αποτελεί απόρροια διαφόρων παραγόντων κινδύνου όπως:
- Ηλικία: άνω των 45 ετών άτομα θα πρέπει να επισκέπτονται τακτικά τον γιατρό τους για τις καθορισμένες εξετάσεις
- Βάρος: Οι παχύσαρκοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης προδιαβήτη και τελικά Διαβήτη λόγω αυξημένης αντίστασης των ιστών σε ινσουλίνη.
- Διατροφή: Επεξεργασμένα τρόφιμα, κόκκινο κρέας και γλυκά σχετίζονται άμεσα με την εμφάνιση προδιαβήτη.
- Άσκηση: Η αδράνεια και η καθιστική ζωή αποτελούν επιβαρυντικούς δείκτες για την υγεία.
- Οικογενειακό ιστορικό: Αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης προδιαβήτη σε άτομα που έχουν συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομα που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη.
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Κάπνισμα: Αυξάνεται η αντίσταση σε ινσουλίνη στους καπνιστές.
- Ύπνος: Υπνική άπνοια, διαταραχή ύπνου σχετίζονται με την εμφάνιση προδιαβήτη.
- Διαβήτης κύησης ή απόκτηση μωρού άνω των 4 κιλών.
- Χαμηλή HDL χοληστερόλη.
- Αυξημένα Τριγλυκερίδια.
- Αυξημένη συστολική πίεση.
Οι τρείς τελευταίοι παράγοντες αν συνοδεύονται από παχυσαρκία, τότε οφείλονται σε αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη.
Πρόληψη:
Αποφυγή εμφάνισης προδιαβήτη επιτυγχάνεται κυρίως μέσω αλλαγής του τρόπου ζωής. Όσο πιο μεγάλο χρονικό διάστημα το άτομο έχει προδιαβήτη χωρίς να ακολουθεί τις προβλεπόμενες συστάσεις για αντιμετώπιση του, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος να εμφανιστεί όχι μόνο Διαβήτης, αλλά και ανεξάρτητα αυτού, έμφραγμα και καταστροφή νεφρών.
Ορισμένες ενδεδειγμένες συστάσεις:
- Συστηματική άσκηση: 3 φορές την εβδομάδα αρκούν για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους
- Απώλεια περιττών κιλών: η οποία συντελεί στην ελάττωση των επιπέδων χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
- Τακτικός έλεγχος chol, TGs, HDL, LDL, GLU
- Σωστή και υγιεινή διατροφή.
Είναι θεμιτό να επιλέγουμε τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για το προσδιορισμό του πώς ένα τρόφιμο μπορεί να επηρεάσει τη γλυκόζη αίματος.
- Προϊόντα ολικής άλεσης ( ζυμαρικά, ψωμί, ρύζι)
- Βρώμη
- Όσπρια ( φασόλια, αρακάς κ.α.)
- Τα περισσότερα φρούτα ( κεράσια, γκρέιπφρουτ κ.α.)
- Γλυκοπατάτα
- Γιαούρτι χαμηλών λιπαρών, γάλα σόγιας
Βέβαια, πολύ σημαντικό εκτός από την ένταξη υγιεινών επιλογών στο διατροφολόγιο, είναι ο σωστός έλεγχος των μερίδων που καταναλώνουμε. Αποφύγετε την αυξημένη κατανάλωση και την μεγάλη απόκλιση μεταξύ των γευμάτων, καθώς αυξάνεται η ινσουλινοαντίσταση.
Οι τρόποι αποφυγής του προδιαβήτη είναι οι ίδιοι για την αντιμετώπιση του.
Επιλογικά, ο προδιαβήτης είναι μία παθολογική κατάσταση που στο μεγαλύτερο ποσοστό του η εμφάνιση του οφείλεται στο τρόπο ζωής που ακολουθεί κανείς. Η αντιμετώπιση του αν και επιζητά την μετάβαση σε ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, δύσκολα επιτυγχάνεται πλήρως. Χρειάζεται προσπάθεια και επίγνωση πως η διαδικασία αλλαγής και βελτίωσης των καθημερινών συνηθειών είναι ανάγκη για τη προστασία του οργανισμού μας. Η δίαιτα και η άσκηση, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να υιοθετηθούν από ένα άτομο με προδιαβήτη, και για αυτό υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες που μπορούν να συνδράμουν σε αυτή τη διαδικασία. Η έγκαιρη πρόληψη σώζει ζωές.
ΠΗΓΕΣ:
Dr. Mohans (2019). Risks and causes of prediabetes.
δKristeen Cherney (2019). The Right Diet for Prediabetes. (Available at: healthline.com Last update: 15/1/2021).
Mayo Clinic (2020). Prediabetes. (Διαθέσιμο στο mayoclinic.org. Τελευταία πρόσβαση στις: 3/1/2020).
Family doctor(2018). What is prediabetes?
Πέτρος Λ. Θωμάκος, Χρήστος Σπ. Ζούπας (2015). Διερεύνηση προδιαβητικών καταστάσεων: ενδείξεις – μεθοδολογία ( Διαθέσιμο στο: Hygeia.gr Τελευταία πρόσβαση:15/1/2021).
