Για χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι ο πλούσιος σε χοληστερίνη κρόκος του αυγού είναι μία τροφή που πρέπει να αποφεύγουμε. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αυτή την άποψη ο κρόκος αυξάνει τα επίπεδα χοληστερίνης του αίματος και κατά συνέπεια τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια συχνά ακούμε ότι ο κρόκος του αυγού δεν επηρεάζει ή ακόμα και μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης του αίματος. Τι ισχύει τελικά;
Αυγά
Ένα αυγό αποτελείται από δυο τμήματα. Από τη μία πλευρά, το ασπράδι είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη και από την άλλη πλευρά ο κρόκος είναι πλούσιος σε λίπος. Τα αυγά είναι μία τροφή που πολλοί καταναλώνουν καθημερινά. Είναι οικονομικά, εύκολο να τα μαγειρέψει κάποιος και καλή πηγή πρωτεΐνης. Παράλληλα, προσφέρουν ποικίλα οφέλη στον οργανισμό. Συγκεκριμένα, είναι πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, όπως χολίνη, σελήνιο, βιταμίνη D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, αλλά και αντιοξειδωτικά, τα οποία προστατεύουν τον οργανισμό από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που συμβάλλουν στην ανάπτυξη χρόνιων ασθενειών, όπως οι καρδιαγγειακές νόσοι και ο καρκίνος. Τέλος, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε πρωτεΐνη επάγουν το αίσθημα του κορεσμού πιο γρήγορα από άλλες τροφές που περιέχουν κυρίως υδατάνθρακες και έτσι μπορούν να συμβάλλουν στην απώλεια βάρους.
Χοληστερίνη
Η χοληστερόλη ή χοληστερίνη είναι ένα είδος λίπους που αποτελεί συστατικό όλων των κυττάρων του σώματος. Είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό ορισμένων ορμονών, της βιταμίνης D αλλά και ουσιών που συμβάλλουν στην πέψη των τροφίμων. Ο οργανισμός μπορεί να παράξει όλη την απαραίτητη ποσότητα χοληστερόλης, αλλά ταυτόχρονα λαμβάνουμε μία ποσότητα από τη διατροφή. Μόνο οι ζωικές τροφές, όπως ο κρόκος των αυγών, το κρέας και το τυρί, περιέχουν χοληστερόλη. Συγκεκριμένα, ένα αυγό περιέχει 200mg χοληστερίνης. Η υψηλή κατανάλωση κορεσμένου λίπους μέσω της διατροφής, ο καθιστικός τρόπος ζωής και το κάπνισμα είναι οι βασικοί παράγοντες που αυξάνουν τη χοληστερόλη του αίματος. Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα οδηγούν σε στον σχηματισμό αθηρωματικών πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών. Η συσσώρευση αθηρωματικών πλακών οδηγεί σε μία κατάσταση γνωστή ως αθηρωμάτωση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε στεφανιαία νόσο.
Η χοληστερόλη κυκλοφορεί στο αίμα ως τμήμα συσσωματωμάτων λίπους και πρωτεΐνης, γνωστών και ως λιποπρωτεϊνών. Υπάρχουν τρία (3) είδη λιπορωτεϊνών, η HDL, LDL και η VLDL. Η HDL είναι η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη και συχνά την θεωρούμε ως την “καλή” χοληστερίνη καθώς μεταφέρει την χοληστερίνη από τα διάφορα μέρη σου σώματος στο ήπαρ από όπου αποβάλλεται. Αντίθετα, η LDL είναι η χαμηλής πυκνότητας ή αλλιώς “κακή” λιποπρωτεΐνη η οποία ευνοεί τη συσσώρευση αθηρωματικών πλακών. Αντίστοιχη με τη LDL είναι και η VLDL, η πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη.
Τα αυγά αυξάνουν τελικά τη χοληστερίνη του αίματος;
Οι πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο κρόκος των αυγών δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και τους παράγοντες κινδύνου της, όπως τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος, τη φλεγμονή και την αθηροσκλήρωση. Μάλιστα, κάποιες μελέτες έδειξαν ότι η κατανάλωση 6-12 αυγών την εβδομάδα αυξάνουν την HDL χοληστερόλη χωρίς να έχουν κάποια επίδραση στην ολική χοληστερόλη. Παράλληλα, σύμφωνα με άλλες μελέτες, η κατανάλωση πρωινών που περιέχουν αυγό, σε σχέση με άλλες που δεν περιέχουν, αυξάνει την ολική χοληστερίνη αλλά όχι τον λόγο της LDL προς την HDL, ο οποίος αποτελεί δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν και μελέτες που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση αυγών αυξάνει τη χοληστερίνη και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Βέβαια, μερικοί αποδίδουν αυτή την αύξηση κυρίως στην κατανάλωση άλλων τροφίμων υψηλών σε χοληστερίνη σε συνδυασμό με τα αυγά. Τέτοια τρόφιμα είναι το τυρί, το επεξεργασμένο κρέας και τα τηγανητά τρόφιμα. Επομένως, τα δεδομένα σχετικά την επίδραση του αυγού και ειδικότερα του κρόκου στην χοληστερίνη του αίματος είναι αμφιλεγόμενα. Έτσι, οι ειδικοί επισημαίνουν την ανάγκη πραγματοποίησης επιπλέον μελετών, ώστε να εξαχθεί ένα σχετικό συμπέρασμα.
Όσο μελετάμε τη σχέση του κινδύνου κατανάλωσης αυγών με τα επίπεδα χοληστερίνης του αίματος και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, τόσο καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αυτή διαφέρει από άτομο σε άτομο. Συγκεκριμένα, παράγοντες όπως τα γονίδια, ο τρόπος ανατροφής, ο τρόπος μαγειρέματος του αυγού και η συνολική δίαιτα παίζουν ρόλο. Για υγιή άτομα με φυσιολογικά επίπεδα χοληστερίνης αίματος και χωρίς παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα 1-2 αυγά την ημέρα είναι μία ασφαλής ποσότητα που δεν αυξάνει τη χοληστερόλη του αίματος. Αντίθετα, όσοι έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερίνης αίματος ή άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. οικογενειακό ιστορικό, παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης) είναι καλύτερο να καταναλώνουν 4-5 αυγά την εβδομάδα.
Βιβλιογραφία
Dehghan, M., Mente, A., Rangarajan, S., Mohan, V., Lear, S., Swaminathan, S., Wielgosz, A., Seron, P., Avezum, A., Lopez-Jaramillo, P., Turbide, G., Chifamba, J., AlHabib, K. F., Mohammadifard, N., Szuba, A., Khatib, R., Altuntas, Y., Liu, X., Iqbal, R., Rosengren, A., … Yusuf, S. (2020). Association of egg intake with blood lipids, cardiovascular disease, and mortality in 177,000 people in 50 countries. The American journal of clinical nutrition, 111(4), 795–803. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqz348
Leong, W. Y. A., Ngiam, J. N., Tan, R. S., Lim, S. L., & Poh, K. K. (2021). Controversies and discrepancies in the effect of dietary fat and cholesterol on cardiovascular risk. Singapore medical journal, 62(2), 56–62. https://doi.org/10.11622/smedj.2020065
National Library of Medicine. (n.d.). Cholesterol. MedlinePlus. https://medlineplus.gov/cholesterol.html
Park, S. J., Jung, J. H., Choi, S. W., & Lee, H. J. (2018). Association between Egg Consumption and Metabolic Disease. Korean journal for food science of animal resources, 38(2), 209–223. https://doi.org/10.5851/kosfa.2018.38.2.209
Zhang, X., Lv, M., Luo, X., Estill, J., Wang, L., Ren, M., Liu, Y., Feng, Z., Wang, J., Wang, X., & Chen, Y. (2020). Egg consumption and health outcomes: a global evidence mapping based on an overview of systematic reviews. Annals of translational medicine, 8(21), 1343. https://doi.org/10.21037/atm-20-4243
