Κετογονική δίαιτα και σωματική σύσταση

Κατά καιρούς, έρχονται στην επιφάνεια νέες και πολλά υποσχόμενες δίαιτες για τη μείωση του σωματικού βάρους. Μία αρκετά διφορούμενη δίαιτα, αποτελεί η κετογονική, που είναι πλούσια σε λιπαρά, είναι αρκετά αποτελεσματική στη μείωση του σωματικού βάρους και των παραγόντων κινδύνου για διάφορες χρόνιες ασθένειες.

Σκεπτόμενοι το τελευταίο πλεονέκτημα, οι επιστήμονες, εστίασαν ακόμη περισσότερο στο κομμάτι αξιοποίησης της κετο, ως δίαιτα για την αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων.

Η κετογονική δίαιτα, δεν είναι καθόλου πρόσφατη, καθώς, εμφανίστηκε αρχικά το 1920. Σε αυτή τη δίαιτα, η αναλογία λίπους προς υδατάνθρακες είναι 5:1. Υπήρξε σημαντική μείωση στο βάρος των παχύσαρκων ασθενών που ακολουθούσαν κετογονική δίαιτα, ενώ, το αντίστροφο συνέβη όταν η δίαιτα άλλαξε σε δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΚΕΤΟΓΟΝΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ

Η κέτωση εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της αλλαγής του ‘’καυσίμου’’ του σώματος από υδατάνθρακες σε λίπος. Η ατελής οξείδωση των λιπαρών οξέων από το ήπαρ έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση κετονικών σωμάτων στο σώμα. Μια κετογονική δίαιτα διατηρεί το σώμα σε κατάσταση κέτωσης. Η ήπια κέτωση είναι ένα φυσικό φαινόμενο που εμφανίζεται στον άνθρωπο κατά τη διάρκεια της νηστείας και της γαλουχίας.

Η κέτωση μετά την άσκηση είναι ένα πολύ γνωστό φαινόμενο στα θηλαστικά. Αν και οι περισσότερες από τις αλλαγές στις φυσιολογικές παραμέτρους που προκαλούνται μετά την άσκηση επανέρχονται γρήγορα στις κανονικές τους τιμές, το επίπεδο των κυκλοφορούντων κετονικών σωμάτων αυξάνεται για λίγες ώρες μετά τη διακοπή της μυϊκής δραστηριότητας. Έχει βρεθεί ότι σε εκπαιδευμένα άτομα, ένα χαμηλό επίπεδο κετονών στο αίμα προστατεύει από την ανάπτυξη υπογλυκαιμίας κατά τη διάρκεια παρατεταμένης διαλείπουσας άσκησης.

Επιπλέον, η κέτωση έχει σημαντική επίδραση στην καταστολή της πείνας. Έτσι, μια κετογονική δίαιτα είναι ένας καλός ρυθμιστής της πρόσληψης θερμίδων του σώματος και μιμείται την επίδραση της ασιτίας στον οργανισμό.

Γενικά πιστεύεται ότι, δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη παχυσαρκίας και αρκετών άλλων ασθενειών όπως η στεφανιαία νόσος, ο διαβήτης και ο καρκίνος. Αυτή η άποψη, ωστόσο, βασίζεται σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ζώα στα οποία δόθηκε δίαιτα πλούσια σε λιπαρά οξέα. Αντίθετα, μελέτη, έδειξε πρόσφατα ότι μια κετογονική δίαιτα τροποποίησε τους παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις σε παχύσαρκους ασθενείς.

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Στο πλαίσιο της σωματικής απόδοσης, μπορεί να υποτεθεί ότι η κετογονική δίαιτα, δε παράγει καλύτερα αποτελέσματα από τις δίαιτες πλούσιες σε υδατάνθρακες, αν και θα μπορούσε να έχει περιορισμένα οφέλη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Έτσι, μια κετογονική δίαιτα, μπορεί να είναι πιθανώς μια εύλογη διατροφική στρατηγική σε συγκεκριμένα σενάρια, όπως:

1. κατά τη διάρκεια παρατεταμένων συμβάντων χαμηλής έντασης που βασίζονται κυρίως στην οξείδωση του λίπους για την άσκηση καυσίμου.
2. ii) κατά τη φάση περιορισμού υδατανθράκων πριν από τον αγώνα πριν από τους αγώνες bodybuilding ή/και σωματικής διάπλασης, όταν είναι επιθυμητό να περιοριστεί η πρόσληψη υδατανθράκων.
3. iii) για άτομα που προτιμούν δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων.

Σε σύγκριση με την προπόνηση αντοχής, λίγες μελέτες έχουν διερευνήσει ειδικά τις επιδράσεις μιας κετογονικής δίαιτας στη σύσταση του σώματος και τα επίπεδα δύναμης σε άτομα που προπονούνται με αντίσταση που αναλαμβάνουν πρόγραμμα προπόνησης με αντίσταση. Έχει αναφερθεί ότι ένα πρόγραμμα αντίστασης οκτώ εβδομάδων,οδήγησε σε μειωμένη λιπώδη μάζα (FM/ fat mass) και αύξηση της ολικής τεστοστερόνης. 

Ο συνδυασμός δίαιτας περιορισμένης σε υδατάνθρακες με άσκηση με αντίσταση οδήγησε σε μεγαλύτερη μείωση της μάζας του σωματικού λίπους και του σωματικού βάρους σε σύγκριση με την κανονική δίαιτα με παρόμοια άσκηση με αντίσταση.

Ωστόσο, η κετο μπορεί να μην λειτουργεί για κάποιον που θέλει να κερδίσει σωματικό βάρος αυξάνοντας τη άλιπη μάζα σώματος ή για ανταγωνιστικούς αθλητές. Για να αναπτύξει το LBM (άλιπη μάζα σώματος), το σώμα χρειάζεται μεγάλα αποθέματα γλυκογόνου για να τροφοδοτήσει τους μύες και συχνά απαιτεί ένα πλεόνασμα θερμίδων.

Τα χαμηλότερα επίπεδα ινσουλίνης και η χαμηλότερη ενεργειακή πρόσληψη μπορεί εν μέρει να είναι ο λόγος πίσω από τη χαμηλότερη αύξηση της άλιπης μάζας σώματος στην ομάδα που ακολουθεί κέτο δίαιτα και πρόγραμμα με αντιστάσεις.

Θεωρητικά, ο σχηματισμός TAG, γλυκογόνου και πρωτεϊνών στις αναβολικές διεργασίες διεγείρεται από τα υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης που προκαλούνται από την υψηλότερη κατανάλωση υδατανθράκων. Μια άλλη πιθανή εξήγηση για τη μη σημαντική αύξηση της LBM, μπορεί να είναι η χρήση πρωτεΐνης σκελετικών μυών ως καύσιμο. Τα αμινοξέα μπορεί να γίνουν μέρος της παραγωγής γλυκόζης μέσω της γλυκονεογένεσης σε κέτωση που προκαλείται από τη διατροφή όταν καταναλώνονται υπερβολικές ποσότητες πρωτεΐνης (πάνω από το συνιστώμενο 25% έως 30% μιας δίαιτας περίπου 2.000 kcal). Η συσχέτιση μεταξύ της μείωσης του LBM και της χαμηλής κατανάλωσης πρωτεΐνης έχει βρεθεί σε δίαιτες χαμηλών θερμίδων.

Η δίαιτα κετο έχει επίσης οφέλη για τους καρκινοπαθείς. Μια μελέτη σε άτομα που υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία αποκάλυψε ότι μια αυτο-χορηγούμενη κετογονική δίαιτα βοήθησε στη διατήρηση της μυϊκής μάζας παρά την απώλεια βάρους.

ΕΙΝΑΙ Η ΚΕΤΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ?

Παρά τα πολλαπλά οφέλη της, η κετο μπορεί να μην συνιστάται για:

• Διαβητικοί τύπου 1. Μπορεί να εμφανίσουν διαβητική κετοξέωση (δεν πρέπει να συγχέεται με κέτωση) λόγω αυξημένων επιπέδων κετονών στο σώμα

• Άτομα που έχουν προβλήματα με το μεταβολισμό του λίπους και παρόμοιες μεταβολικές διαταραχές

• Γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες

• Τα παιδιά γιατί εξακολουθούν να χρειάζονται υδατάνθρακες για την ανάπτυξη τους

• Επαγγελματίες αθλητές συγκεκριμένων αγωνισμάτων

Αν και έχει αποδειχθεί ότι οι κετογονικές δίαιτες μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, τα άτομα με προβλήματα λιπιδικού προφίλ στο αίμα μπορεί να χρειαστεί να συμβουλευτούν πρώτα τους γιατρούς τους .

ΠΗΓΕΣ:

Dashti, H.M., Bo-Abbas, Y.Y., Asfar, S.K., Mathew, T.C., Hussein, T., Behbahani, A., Khoursheed, M.A., Al-Sayer, H.M. and Al-Zaid, N.S. (2003). Ketogenic diet modifies the risk factors of heart disease in obese patients. Nutrition, 19(10), pp.901–902.

Dashti, H.M., Al-Zaid, N.S., Mathew, T.C., Al-Mousawi, M., Talib, H., Asfar, S.K. and Behbahani, A.I. (2006). Long Term Effects of Ketogenic Diet in Obese Subjects with High Cholesterol Level. Molecular and Cellular Biochemistry, 286(1-2), pp.1–9.

Hadizadeh, M., Gan, W.Y., Mohafez, H. and Sugajima, Y. (2020). Impact of Ketogenic Diet on Body Composition during Resistance Training among Untrained Individuals. The Open Sports Sciences Journal, 13(1), pp.114–119.

USA, I. (2018). How to Use the Ketogenic Diet to Improve Body Composition. [online] InBody USA. Available at: inbodyusa.com [Accessed 12 May 2022].

Vargas-Molina, S., Petro, J.L., Romance, R., Kreider, R.B., Schoenfeld, B.J., Bonilla, D.A. and Benítez-Porres, J. (2020). Effects of a ketogenic diet on body composition and strength in trained women. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 17(1).

Winder, W.W., Baldwin, K.M. and Holloszy, J.O. (1975). Exercise-Induced Increase in the Capacity of Rat Skeletal Muscle to Oxidize Ketones. Canadian Journal of Physiology and Pharmacology, 53(1), pp.86–91.