Σαρωτές εγκεφάλου επιτρέπουν στους επιστήμονες να «διαβάσουν» το μυαλό σας.

Μήπως λέτε ψέματα;  Για να μάθουμε τι σκέφτεστε ή τι νιώθετε το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σας πιστέψουμε. Τα ερωτηματολόγια αλλά και όλες οι υπόλοιπες μέθοδοι που υπάρχουν για να “ανακαλύψουμε” τι υπάρχει στο μυαλό σας σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύονται λανθασμένες. Αυτό συμβαίνει διότι μπορεί πολύ απλά να διαλέξατε να κρύψετε τις ιδεολογίες σας ή να μην είστε καν ενήμεροι για αυτές. Αυτό ανήκει στο παρελθόν καθώς πια υπάρχει τεχνολογία που μπορεί να “διαβάσει” το μυαλό σας με ακρίβεια που συνεχώς αυξάνεται. Η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) μετρά την εγκεφαλική δραστηριότητα έμμεσα καταγράφοντας αλλαγές στην ροή του αίματος. Αυτό καθιστά δυνατό στους νευροεπιστήμονες να παρατηρήσουν τον εγκέφαλο σας σε δράση.

Επειδή αυτή η τεχνολογία είναι ασφαλής και αποτελεσματική το fMRI έχει φέρει επανάσταση στην κατανόηση του ανθρώπινου εγκεφάλου. Έχει ρίξει φως σε τομείς που είναι σημαντικοί για την ομιλία, την κίνηση, την μνήμη και πολλές άλλες διαδικασίες. Πιο πρόσφατα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν fMRI για πιο περίπλοκους σκοπούς. Μία από τις πιο αξιόλογες μελέτες προέρχεται από το εργαστήριο του Jack Gallant στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Η ομάδα του έδειξε τρέιλερ ταινιών σε εθελοντές  και μετά κατάφεραν να ανασυνθέσουν αυτά τα βίντεο κλιπ με βάση την εγκεφαλική δραστηριότητα των υποκειμένων χρησιμοποιώντας έναν αλγόριθμο μηχανικής μάθησης (machine learning).

Στην προσέγγιση αυτή, ο υπολογιστής ανέπτυξε ένα μοντέλο που βασίζεται στην δραστηριότητα του εγκεφάλου του ατόμου. Το μοντέλο βελτιώθηκε με την πρακτική και αφού δημιουργήθηκαν αρκετά δεδομένα, ήταν σε θέση να αποκωδικοποιήσουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Τα ανακατασκευασμένα κλιπ ήταν θολά και το πείραμα χρειάστηκε πάρα πολλές  παρατεταμένες συνεδρίες με τους εθελοντές. Αλλά για πρώτη φορά, υπήρξε η δυνατότητα να αποκωδικοποιηθεί η εγκεφαλική δραστηριότητα αρκετά καλά για να ανακατασκευαστεί ένα τόσο πολύπλοκο ερέθισμα με εντυπωσιακή λεπτομέρεια.

Τεράστιες προοπτικές

Τελικά τι θα μπορούσε να κάνει το fMRI; Ένας ενδιαφέρον τομέας θα ήταν η ανίχνευση τους ψεύδους. Οι αρχικές μελέτες είχαν χρησιμοποιηθεί για να ανακαλύψουν τις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το ψέμα. Σε μια πιο πρόσφατη έρευνα χρησιμοποιήθηκε σαν ένας ολοκληρωμένος ανιχνευτής ψεύδους. Οι εθελοντές που πήραν μέρος σε αυτήν την έρευνα αρχικά απαντούσαν σε κάποιες ερωτήσεις που θα ήταν αληθείς ή όχι. Αντίστοιχα ανάλογες περιοχές του εγκεφάλου ήταν ενεργές όταν ο εθελοντής έλεγε ψέματα ή όχι. Μετά από αυτήν την σειρά των ερωτήσεων ο εθελοντής έπρεπε να αποκαλύψει ποιες από τις απαντήσεις του ήταν αληθείς και ποίες όχι. Η ακρίβεια αυτής της μεθόδου ήταν γύρω στο 90% . Αυτό σημαίνει ότι ο υπολογιστής ήταν σε θέση να μαντέψει τις απαντήσεις στις 9 από τις 10 φορές σε αντίθεση με τους κλασσικούς πολυγράφους που η ακρίβεια τους βρίσκεται γύρω στο 70%.

Ο επόμενος στόχος τους είναι στο να χρησιμοποιηθεί στο δικαστήριο. Αν και έχουν προσπαθήσει αρκετές φορές οι δικαστές έχουν αποφασίσει ότι δεν είναι δυνατό να βασίσουν την απόφαση τους πάνω σε μια τεχνολογία που δεν είναι 100% ακριβής. Αν και το ποσοστό της τάξης του 90% ακούγεται εντυπωσιακό στην ανίχνευση ψεύδους δεν μπορούμε να στείλουμε κάποιον στην φυλακή έστω και αν υπάρχει μια μικρή πιθανότητα αθωότητας. Συγκεκριμένα ένα πολύ προβληματικό σημείο είναι οι ψεύτικες αναμνήσεις. Η σάρωση μπορεί να ανταποκριθεί στις ιδεολογίες σας και όχι πάντα αντικειμενικά στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα εάν λανθασμένα έχουμε την εντύπωση πως διαπράξαμε ένα έγκλημα, η σάρωση του fMRI μπορεί να έρθει μόνο και να το επιβεβαιώσει.

Από την άλλη μεριά

Αυτό δημιουργεί διάφορες ερωτήσεις επάνω στην πιθανότητα να ενσωματωθούν οι σαρωτές εγκεφάλου με το στυλ μιας “big brother” παρακολούθησης. Οι πιο βαθιές σκέψεις μας θα μπορούσαν να παρακολουθούνταν. Για παράδειγμα θα μπορούσες περπατώντας από ένα σκάνερ του αεροδρομίου να κατέληγες σε μια αίθουσα ανακρίσεων μόνο και μόνο επειδή οι σκέψεις σου φάνηκαν περίεργες από το fMRI.

Χαρτογραφώντας τον ανθρώπινο εγκέφαλο με τόση λεπτομέρεια μας βοηθάει να καταλάβουμε τις πιο εξεζητημένες λειτουργίες του. Οι ερευνητές είναι σε θέση να αναλύσουν καλύτερα τα εγκεφαλικά κυκλώματα που χρησιμοποιούνται για τον αυτοέλεγχο αλλά και για την ηθική. Το fMRI έχει ακόμα δρόμο μέχρι να μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για να απολύσουμε κάποιον ή για να τον φυλακίσουμε. Η νευροεπιστήμη είναι ένας ταχέως εξελισσόμενος τομέας. Με τις προόδους στις λεπτομερείς αναλύσεις όπως η μηχανική μάθηση το fMRI μπορεί να είναι έτοιμο για αυτές τις φουτουριστικές εφαρμογές πιο γρήγορα από ότι νομίζουμε.