Σίγουρα πολλοί από εμάς θα έχουμε ακούσει τον όρο “comfort zone”, δηλαδή τη ζώνη άνεσης. Λίγο πολύ θα έχουμε κάποια ιδέα για το τι μπορεί να σημαίνει, χωρίς να την έχουμε εξετάσει σε μεγαλύτερο βάθος. Σήμερα, θα επιχειρήσουμε μία λεπτομερή διερεύνηση αυτής της ενδιαφέρουσας έννοιας. Η ζώνη άνεσης, λοιπόν, είναι μία ψυχολογική κατάσταση, μέσα στην οποία νιώθουμε άνετα και οικεία με αυτά που ασχολούμαστε, χωρίς να υπερισχύει το άγχος ή ο φόβος. Σε αυτό το νοητό χώρο δε ρισκάρουμε, ούτε επιδιώκουμε να αντιμετωπίσουμε διάφορες προκλήσεις, άρα και δεν εξελισσόμαστε. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι τωρινές μας συνήθειες που έχουν παγιωθεί σταδιακά, διάφορα καταστήματα, από τα οποία πάντα ψωνίζουμε ή μέρη που συνεχώς επισκεπτόμαστε. Συγκαταλέγεται, επίσης, και ο τρόπος που σχετιζόμαστε με τους άλλους, αλλά και οι τρέχουσες ιδέες και τα πιστεύω μας, τα οποία δεν έχουμε επαναξιολογήσει εδώ και καιρό.
Όλα αυτά που εμπίπτουν στη ζώνη άνεσής μας μάς προσφέρουν σιγουριά και ασφάλεια, στερώντας μας τη δυνατότητα να πράξουμε διαφορετικά, όταν απαιτείται. Έτσι, καταλήγουμε να υιοθετούμε μία παθητική στάση απέναντι στη ζωή. Χάνουμε, επομένως, το κίνητρο να ζήσουμε πραγματικά. Αυτός είναι ο λόγος που εμμένουμε στις ίδιες συνήθειες ή στους ίδιους ανθρώπους, χωρίς να εισάγουμε οτιδήποτε νέο στη ζωή μας.
Βέβαια, ας μην είμαστε άδικοι. Η έξοδος από τη ζώνη άνεσης δεν είναι κάτι εύκολο, καθώς απαιτεί ισχυρή θέληση και αποφασιστικότητα από τη μεριά μας. Επίσης, δε χρειάζεται να γίνονται μεγάλες ενέργειες, αλλά ένα βήμα τη φορά αρκεί, ανάλογα το άτομο. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί και να επισημανθεί ότι δε χρειάζεται να γίνεται συνέχεια αυτή η διαδικασία. Όποτε αισθανόμαστε ότι το άγχος ή ο φόβος κοντεύει να κορυφωθεί, μπορούμε να επιστρέφουμε στις καταστάσεις που νιώθουμε άνετα. Αυτό σαφώς δε σημαίνει πως δεν είμαστε ικανοί για κάτι τέτοιο. Απλά ότι πρέπει να ανακάμψουμε, για να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι την επόμενη φορά.
Θεωρία της ζώνης άνεσης:
Σύμφωνα με τη θεωρία της ζώνης άνεσης, όταν ξεβολευόμαστε από οικείες δραστηριότητες ανεβαίνει το επίπεδο ανησυχίας μας, χάρη στο οποίο γινόμαστε περισσότερο ευρηματικοί. Αναζητούμε, δηλαδή, τρόπους να ανταπεξέλθουμε στα νέα δεδομένα, με αποτέλεσμα να ωριμάζουμε και να αυξάνουμε τις ικανότητές μας. Τα τελευταία χρόνια οι ψυχολόγοι έχουν επεκτείνει την έννοια της ζώνης άνεσης και την έχουν αναπτύξει, ώστε να περιλαμβάνει δύο νέες ζώνες, τη ζώνη ανάπτυξης και τη ζώνη πανικού μας. Στην πρώτη περίπτωση μαθαίνουμε και εξελισσόμαστε, ενώ στη δεύτερη το επίπεδο ανησυχίας μας αυξάνεται πολύ παραπάνω από όσο χρειάζεται. Για αυτό, λοιπόν, είναι ωφέλιμο να γνωρίζουμε τα όριά μας, όταν αποφασίζουμε να τα ξεπεράσουμε, χωρίς να καταπιεζόμαστε.
Η έννοια αυτής της ζώνης εντοπίζεται σε ένα κλασικό πείραμα ψυχολογίας, το οποίο πραγματοποιήθηκε από τους ψυχολόγους Robert M. Yerkes και John D. Dodson το 1908. Αυτοί εξήγησαν ότι μια κατάσταση σχετικής άνεσης δημιουργούσε ένα σταθερό επίπεδο απόδοσης. Όμως, επεσήμαναν ότι για να βελτιωθεί αυτή η απόδοση χρειάζεται να κατακτήσουμε ένα χώρο, στο οποίο το άγχος θα αυξάνεται λίγο. Αποκάλεσαν αυτό το χώρο “βέλτιστο άγχος” και ανέφεραν ότι βρίσκεται λίγο έξω από τα όρια της ζώνης άνεσής μας. Έτσι, δημιούργησαν αυτό που είναι γνωστό ως ο “νόμος Yerkes-Dodson”.
Λόγοι για να βγούμε από τη ζώνη άνεσης:
Υπάρχουν ορισμένα βασικά επιχειρήματα για να προβούμε σε αυτή τη διαδικασία. Καταρχάς, θα είμαστε προετοιμασμένοι για πιθανές δύσκολες στιγμές στο μέλλον. Το να διαχειριζόμαστε απρόβλεπτα γεγονότα θα μας κάνει συναισθηματικά δυνατότερους. Επίσης, θα είμαστε περισσότερο παραγωγικοί. Η άνεση δε φέρνει στην επιφάνεια ούτε ένα μικρό ίχνος άγχους που συνοδεύει την επιτυχή διεκπεραίωση μιας εργασίας και την τήρηση των προθεσμιών. Αντιθέτως, μας οδηγεί στο να καταβάλλουμε την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια, οδηγώντας μας σε μέτρια αποτελέσματα. Ένας άλλος λόγος είναι ότι η δημιουργικότητά μας θα αυξηθεί. Υπάρχουν πολλές άλλες ιδέες, τις οποίες δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα, καθώς το φάσμα των γνώσεών μας είναι περιορισμένο, μπροστά σε τόσα άλλα θέματα εκεί έξω. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό επιχείρημα είναι το ότι θα αποκτήσουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση. Η αντιμετώπιση των καταστάσεων που μας φοβίζουν μάς οδηγεί στη σκέψη ότι είμαστε πολύ πιο δυνατοί από ό,τι φανταζόμασταν. Αυτό το γεγονός ενισχύσει την αυτοαντίληψή μας.
Τρόποι εξόδου από τη ζώνη άνεσης:
Είναι πολύ βοηθητικό να αναφερθούν μερικές τεχνικές που θα μας επιτρέψουν να πετύχουμε το σκοπό μας. Πρώτα από όλα, είναι υψίστης σημασίας να ξεκινήσουμε από απλά και καθημερινά πράγματα. Μία καλή αρχή θα ήταν να ασχοληθούμε με μία δραστηριότητα, την οποία για καιρό αναβάλλαμε, με τη δικαιολογία ότι δεν έχουμε χρόνο. Επίσης, οφείλουμε να αποδεχτούμε ότι συνήθως θα νιώθουμε άβολα όταν θα δοκιμάζουμε κάτι καινούριο, όσο μικρό και αν είναι. Όμως, είναι μία ευκαιρία να εμπλουτίσουμε τα ενδιαφέροντά μας. Ακόμη, είναι συνετό να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Mόνο τότε θα αναδυθούν στην επιφάνεια και άλλες πλευρές μας, για τις οποίες δεν είμαστε περήφανοι ή που προσπαθούμε να τις κρύψουμε. Τέλος, θα ήταν ωφέλιμο να σταματήσουμε να περιορίζουμε τις δυνατότητές μας με τη γνωστή δικαιολογία “έτσι είμαι”. Αυτή δίνει τη λανθασμένη εντύπωση ότι δεν είμαστε σε θέση να αλλάξουμε προς το καλύτερο, πράγμα, όμως, που ισχύει το αντίθετο ακριβώς.
Πηγές:
- 5+1 τρόποι να βγεις από τη ζώνη άνεσής σου (Comfort Zone). Ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/ (τελευταία πρόσβαση 3/11/2020 στη 01:00)
- What is the Comfort Zone – and what’s not? Ανακτήθηκε από https://psychology-spot.com/ (τελευταία πρόσβαση 3/11/2020 στη 01:00)
- Comfort Zones: An Alternative Perspective. Ανακτήθηκε από https://psychcentral.com/ (τελευταία πρόσβαση 3/11/2020 στη 01:00)
