Θεωρία προσκόλλησης: είδη δεσμού και μελλοντική ανάπτυξη

 

Θεωρία προσκόλλησης
Πηγή εικόνας: unsplash.com

Ο δεσμός είναι το συναισθηματικό δέσιμο με ξεχωριστούς ανθρώπους, με τους οποίους νιώθουμε ευχαρίστηση όταν αλληλεπιδρούμε μαζί τους. Σύμφωνα με τη θεωρία προσκόλλησης, το βρέφος έχει ανάγκη να αναπτύξει συναισθηματικό δεσμό με ένα ή δύο πρόσωπα που θα το προσέχουν. Η ποιότητα του δεσμού έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητά του να αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης στην πορεία της ζωής του. Αυτά υποστήριξε ο Βρετανός ψυχίατρος John Bowlby, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τον όρο “προσκόλληση”.

Έπειτα, η Αμερικανο-Καναδή ψυχολόγος Mary Ainsworth εισήγαγε τον όρο της “ασφαλούς βάσης”, όπου το βρέφος χρησιμοποιεί τη διαθεσιμότητα της μητέρας του για να εξερευνήσει το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται, αναπτύσσοντας έτσι νέες δεξιότητες. Η Ainsworth (1970) εξέλιξε περαιτέρω τη θεωρία προσκόλλησης διακρίνοντας διάφορα είδη δεσμού. Ανάλογα την ανταπόκριση της μητέρας στις ανάγκες του βρέφους, αυτό θα αναπτύξει και το αντίστοιχο είδος δεσμού.

Είδη δεσμού:

  1. Ασφαλής: Τα παιδιά εδώ αναπτύσσουν ένα βαθύ συναισθηματικό δέσιμο με το πρόσωπο που τα φροντίζει. Νιώθουν χαρά όταν η μητέρα είναι κοντά, ενώ ενδέχεται να κλάψουν όταν αυτή απουσιάζει. Όταν επιστρέψει, εκφράζουν την ίδια χαρά και ευχαρίστηση με προηγουμένως. Τα βρέφη αντιλαμβάνονται τη μητέρα ως αξιόπιστη, ευαίσθητη και υποστηρικτική και ως εκ τούτου νιώθουν ασφάλεια και σιγουριά να εξερευνήσουν το περιβάλλον γύρω τους. Με αυτόν τον τρόπο, αποκτούν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, θεωρώντας τον εαυτό τους ανταποδοτικό.
  2. Απορριπτικός/αποφευκτικός: Η μητέρα είναι συχνά επικριτική και απορριπτική με το παιδί και δεν του δίνει την απαραίτητη προσοχή. Το παιδί διαισθάνεται ότι μπορεί να απορριφθεί ανά πάσα στιγμή και γι΄αυτό τον λόγο προσέχει να μην εκφράζει έντονα αρνητικά συναισθήματα στη μητέρα του. Αντιθέτως, προσαρμόζει τη συμπεριφορά του, ώστε να είναι αγαπητό και αποδεκτό από τους άλλους. Όλα αυτά, όμως, το οδηγούν να εξαρτάται υπερβολικά από τον εαυτό του, χωρίς να ζητάει βοήθεια από κάποιο άλλο άτομο.
  3. Αγχώδης/αμφιθυμικός: Η μητέρα των παιδιών με αυτό τον τύπο προσκόλλησης δείχνει αδιαφορία για τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους. Η συμπεριφορά της είναι απρόβλεπτη και το παιδί, μη γνωρίζοντας αν αυτή θα ανταποκριθεί κατάλληλα, νιώθει συναισθηματικά εγκαταλελειμμένο. Επομένως, εμφανίζει επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά και γενικά ασκεί πίεση για να καλυφθούν οι ανάγκες του.
  4. Αποδιοργανωμένος/αποπροσανατολισμένος: Σύμφωνα με τη θεωρία προσκόλλησης, σε τέτοιες περιπτώσεις παρέχεται κακής ποιότητας φροντίδα στο παιδί. Συνήθως, ο γονέας είναι βίαιος ή έχει διαγνωστεί με κάποια ψυχιατρική διαταραχή. Εξαιτίας της βιαιότητάς του, σπέρνει το φόβο σε αυτό, με αποτέλεσμα το παιδί να είναι διαρκώς σε επιφυλακή για το πότε θα εμφανιστεί κάποιος κίνδυνος. Ακόμη, είναι πιθανό ο γονέας να εμφανίζει εχθρική και απειλητική συμπεριφορά, αναγκάζοντάς το με αυτόν τον τρόπο να επιδιώκει ασφάλεια και παρηγοριά σε αγνώστους. Λόγω της στάσης του γονέα του, υπάρχει η πιθανότητα να προκαλέσει βία στους άλλους, θεωρώντας ότι είναι επικίνδυνοι.
Διαβάστε επίσης  Πένθος στη παιδική ηλικία: Η κατάλληλη διαχείριση για τη ψυχολογία των παιδιών
Θεωρία προσκόλλησης
Πηγή εικόνας: zachariasandfriends.com

Πώς τα είδη προσκόλλησης επηρεάζουν τη μελλοντική ανάπτυξη:

Ανάλογα το είδος του δεσμού που θα αναπτύξει ένα βρέφος με το βασικό άτομο που το φροντίζει, διαμορφώνονται οι βάσεις για την παιδική, αλλά και την ενήλικη ανάπτυξή του.

Για παράδειγμα, τα παιδιά με ασφαλή δεσμό παρουσιάζουν ένα εύρος θετικών πτυχών ανάπτυξης, όπως:

Advertisements
Ad 14
  • ευκολότερη ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, της ανθεκτικότητας, του ελέγχου των συναισθημάτων και των κοινωνικών δεξιοτήτων
  • μεγαλύτερη αίσθηση ηθικής ευθύνης
  • ισχυρές δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων
  • υψηλότερα κίνητρα επίτευξης στο σχολείο

Τα παιδιά με απορριπτικό/αποφευκτικό και αγχώδη/αμφιθυμικό δεσμό δεν έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και χαρακτηρίζουν τους άλλους ως μη προβλέψιμους. Είναι πιθανό να επιδείξουν επιθετικότητα, προβλήματα προσαρμογής και ανεπαρκείς κοινωνικές δεξιότητες. Από την άλλη πλευρά, ο αποδιοργανωμένος/αποπροσανατολισμένος δεσμός συνδέεται στενά με δυσκολίες εσωτερίκευσης και εξωτερίκευσης στην παιδική ηλικία, δηλαδή αδυναμία έκφρασης των συναισθημάτων του παιδιού.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι κανένα είδος δεσμού δεν προδιαγράφει πάντα και την αντίστοιχη ανάπτυξη του ατόμου.

Πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στη θεωρία προσκόλλησης, όπως η ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας, η οικογενειακή ποιότητα και η κοινωνική υποστήριξη.

 

Πηγές:

  1. Berk, L. (2019). Αναπτυξιακή ψυχολογία: Η προσέγγιση της δια βίου ανάπτυξης. Κριτική
  2. Κλάδη, Β. (2016). Θεωρία προσκόλλησης και είδη δεσμού: η σχέση μητέρας – βρέφους και η σημασία της για την μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού. Ανακτήθηκε από https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/oikogeneia-kai-paidi/vrefos/2667-theoria-proskollisis-kai-eidi-desmoy-i-sxesi-miteras-vrefous-kai-i-simasia-tis-gia-tin-metepeita-anaptyksi-tou-paidioy.html (τελευταία πρόσβαση 22.05.2020)
  3. Κουτσομπού, Β. (2019). Η σημασία της πρώιμης προσκόλλησης για τη μετέπειτα ανάπτυξη… Ανακτήθηκε από https://www.psychografimata.com/ (τελευταία πρόσβαση 22.05.2020)
Διαβάστε επίσης  Θεραπεία ζεύγους: ο ρόλος του θεραπευτή

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

The Turkish Detective: Εγκλήματα με άρωμα… Κωνσταντινούπολης

Εγκλήματα στην ΠόληΗ σειρά The Turkish Detective είναι από εκείνες
Η ψυχοθεραπεία σκοτώνει τον έρωτα;

Η ψυχοθεραπεία σκοτώνει τον έρωτα;

Έρωτας και ψυχοθεραπεία – έννοιες ασύμβατεςΗ Κόλαση του Δάντη μοιάζει