Συναισθηματική Νοημοσύνη: Ορισμός & Αξιολόγηση

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι ένας μεταγενέστερος όρος, ο οποίος εξελισσόταν στο πέρασμα των χρόνων. Ο Thorndike πίστευε σε τρεις τύπους νοημοσύνης: μηχανική, κοινωνική και αφηρημένη. Ο Spearman θεωρούσε αντιθέτως πως υπάρχει μόνο ένας γενικός παράγοντας (g), ο Thurstone δεν συμπεριέλαβε την Κοινωνική Νοημοσύνη στο μοντέλο των εννέα πρωταρχικών νοητικών ικανοτήτων, ενώ ο Wechsler δε θεώρησε πως η ΚΝ αποτελεί ξεχωριστό παράγοντα, αλλά αναπαριστά μια πτυχή της γενικής νοημοσύνης. Απεναντίας, ο Gardner διέκρινε την ενδοπροσωπική και τη διαπροσωπική νοημοσύνη, όπου η πρώτη αφορά την εσωτερική διορατικότητα στον άνθρωπο και την αυτογνωσία και η διαπροσωπική την ενσυναίσθηση και την ικανότητα αντίληψης των συναισθηματικών καταστάσεων ταν άλλων ανθρώπων. Τέλος, οι Salovey & Mayer αντιλήφθηκαν την Συναισθηματική Νοημοσύνη ως την ικανότητα του ανθρώπου να παρακολουθεί τα συναισθήματα του ίδιου και των άλλων, να διακρίνει μεταξύ αυτών και μέσω αυτής της διάκρισης να κατευθύνει τις σκέψεις και τις πράξεις του.

~MSCEIT 2.0 (Mayer-Salovey-Caruso-Emotional-Intelligence-Test, version 2.0)

Τέσσερις βασικοί άξονες:

Advertisements

α) αντίληψη, εκτίμηση και έκφραση συναισθημάτων
-> αξιολογείται με Πρόσωπα & Εικόνες
β) συναισθηματική διευκόλυνση της σκέψης
-> αξιολογείται με Αισθήσεις & Διευκολύνσεις
γ) κατανόηση και ανάλυση της συναισθηματικών νοημοσύνης: χρήση της συναισθηματικής γνώσης
-> αξιολογείται με Συνθέσεις & Αλλαγές
δ) ρύθμιση του συναισθήματος
-> αξιολογείται με Διαχείριση Προσωπικών Συναισθημάτων (& Κοινωνικών Σχέσεων)

Το συγκεκριμένο εργαλείο αξιολόγησης αποτελείται από 141 θέματα με 8 έργα.
Συνολική Βαθμολογία ΣΝ: Βιωματική ΣΝ (άξονες 1 & 2) + Στρατηγική ΣΝ (άξονες 3 & 4).
Η βαθμολογία μπορεί να είναι είτε ανεξάρτητων κριτών (βαθμοί ανάλογοι των απαντήσεων μιας ομάδας ειδικών) είτε συναίνεσης/πλειοψηφίας (βαθμοί αντίστοιχοι του ποσοστού του δείγματος που επέλεξε την ίδια απάντηση). Η θετική πλευρά στην πρώτη περίπτωση είναι πως υπάρχει κάποιος ειδικός, ο οποίος έχει μεγαλύτερη ίσως πρόσβαση στη ΣΝ, από την άλλη, όμως, πλευρά έχει ασκηθεί κριτική ως προς το αν θεωρεί ο κάθε ειδικός τη ΣΝ συναισθηματική γνώση ή ικανότητα, αλλά και το κατά πόσο είναι ικανός να προσφέρει αντικειμενική αξιολόγηση. Στη δεύτερη περίπτωση η κριτική αφορά την αστάθεια των απαντήσεων, τα πολιτισμικά ή κοινωνικά στερεότυπα και τη δυσκολία διαβάθμισης των απαντήσεων.

Η δημοτικότητα της Συναισθηματικής Νοημοσύνης αυξήθηκε χάριν στο Goleman, ο οποίος διερεύνησε το ρόλο της στην προσωπική κι επαγγελματική επιτυχία, καθώς πίστευε πως αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Συναισθηματική επάρκεια:

α) Επίγνωση Εαυτού -> συναισθηματική αυτογνωσία / ακριβής αυτοαξιολόγηση / αυτοπεποίθηση
β) Συναισθηματική Αυτοδιαχείριση -> συναισθηματικός αυτοέλεγχος /αξιοπιστία / ευσυνειδησία / προσαρμοστικότητα / πρωτοβουλία / προσανατολισμός προς την επίτευξη στόχων
γ) Κοινωνική Ενημερότητα -> ενσυναίσθηση / οργανωτική ενημερότητα / προσανατολισμός προς την εξυπηρέτηση
δ) Κοινωνικές Δεξιότητες -> ηγεσία / επικοινωνία / επιρροή / καταλύτης αλλαγών / διαχείριση συγκρούσεων / οικοδόμηση δεσμών / ομαδική εργασία

*Κριτική: έλλειψη ανεξάρτητων ερευνών & θέματα εγκυρότητας

~EQ-i (Emotional Quotient inventory)

-133 θέματα με 5-βαθμη κλίμακα για ηλικίες 18+

Συναισθηματική Νοημοσύνη:

α) Ενδοπροσωπική -> αυτοενημερότητα / θετική διεκδίκηση / αυτοσεβασμός / αυτοπραγμάτωση / ανεξαρτησία
β) Διαπροσωπική -> ενσυναίσθηση / διαπροσωπικές σχέσεις / κοινωνική υπευθυνότητα
γ) Διαχείριση Άγχους -> ανοχή / έλεγχος παρορμήσεων
δ) Προσαρμογή -> επίλυση προβλημάτων / ευελιξία/ έλεγχος της πραγματικότητας
ε) Γενική Διάθεση -> ευτυχία / αισιοδοξία

*Βαθμολόγηση: τυπικές τιμές με μέσο όρο 100 και τυπική απόκλιση 15
*Κριτική: αφορά τα στοιχεία της συναισθηματικής νοημοσύνης και το αν αποτελεί ικανότητα ή αποτέλεσμα συμπεριφοράς

Υπάρχουν διάφοροι προβληματισμοί σχετικά με την έννοια της ΣΝ:

-Είναι ανεξάρτητη έννοια;
-Αποτελεί ικανότητα ή χαρακτηριστικό της προσωπικότητας;
-Ποια η σχέση της με συμπεριφορές της καθημερινότητας;
-Σχετίζεται κάπως με το δείκτη νοημοσύνης ή την προσωπικότητα;

–Συναισθηματική Νοημοσύνη ως Χαρακτηριστικό Προσωπικότητας: σύνολο προσωπικών συναισθηματικών αντιλήψεων που εντοπίζονται στα κατώτερα επίπεδα της ιεραρχίας της προσωπικότητας
-Συναισθηματική Νοημοσύνη ως Ικανότητας: ικανότητα να παρακολουθεί , να επεξεργάζεται και να χρησιμοποιεί πληροφορίες συναισθηματικά φορτισμένες

~TEIQue – Trait Emotional Intelligence Questionnaire (Petrides, 2009)

153 θέματα, 15 υποκλίμακες, 4 παράγοντες, 1 συνολική βαθμολογία
Αξιολογεί στοιχεία της προσωπικότητας που σχετίζονται με το συναίσθημα τα οποία και καλύπτει πλήρως έχοντας παράλληλα πολύ καλές ψυχομετρικές ιδιότητες. Έχει εκδοθεί σε τρεις εκδόσεις: παιδική εφηβική, ενήλικη.

Παράγοντες:

α) Ευεξία
β) Αυτοέλεγχος
γ) Συναισθηματικές Δεξιότητες
δ) Κοινωνικότητα

*Κριτική: υπάρχει ανακρίβεια απαντήσεων (επιρρεπείς σε προκαταλήψεις ή μεροληψίες) και το ερώτημα ως προς το ποια είναι η σχέση της με τις διαστάσεις της προσωπικότητας

Πηγή:
Mellon, R. (2010). Κλινική ψυχομετρία. Αθήνα: Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ Α.Ε