Σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο πολωμένος, η «μια πλευρά» προσπαθεί, συνήθως μάταια, να πείσει την «άλλη πλευρά» να δει τα πράγματα από μία διαφορετική οπτική γωνία. Στον κλάδο της ψυχολογίας έχει γίνει σημαντική έρευνα που περιγράφει ορισμένους από τους λόγους τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μεγάλα κίνητρα να προστατεύουν τις υπάρχουσες απόψεις τους.
Ωστόσο, ένα πρόβλημα που προκύπτει από αυτές τις έρευνες είναι το γεγονός ότι σπανίως μπορούν να συγκεντρωθούν αντιφατικά επιχειρήματα ίσης εγκυρότητας βασισμένα στην πραγματική ζωής, προκειμένου να γίνει μια δίκαιη σύγκριση με επιχειρήματα των ανθρώπων που συμφωνούν ή διαφωνούν.
Για να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, αυτό το πρόβλημα, μια νέα έρευνα στο περιοδικό Cognitive Psychology έχει δοκιμάσει την ικανότητα των ανθρώπων να εκτιμούν την λογική τυπικών επιχειρημάτων (συλλογισμούς) δομημένα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, τα οποία είτε επιβεβαίωναν ή απέρριπταν τις υπάρχουσες αντιλήψεις των συμμετεχόντων σχετικά με την άμβλωση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι είναι πολύ πιθανό η δύναμη της λογικής μας να «καταστραφεί» από προηγούμενες συμπεριφορές μας.
Η Vladimíra Čavojová και οι συνεργάτες της στην σλοβακική ακαδημία επιστήμων συγκέντρωσαν 387 συμμετέχοντες στην Σλοβακία και στην Πολωνία, κυρίως φοιτητές. Οι ερευνητές αξιολόγησαν αρχικά τις απόψεις των φοιτητών σχετικά με την άμβλωση (ένα ιδιαίτερα επίκαιρο και αμφισβητούμενο ζήτημα και στις δυο χώρες) και στην συνέχεια τους παρουσίασαν 36 συλλογισμούς -πρόκειται για επίσημα λογικά επιχειρήματα που έρχονται σε μορφή τριών δηλώσεων-.
Η δοκιμασία που έπρεπε να κάνουν οι συμμετέχοντες ήταν να καθορίσουν εάν η τρίτη δήλωση του κάθε συλλογισμού πρόκυπτε από μια λογική σειρά από τις δυο πρώτες, υποθέτοντας πάντα ότι οι δυο πρώτες ήταν αληθείς. Αυτή ήταν μια δοκιμή καθαρού λογικού συλλογισμού – για να επιτύχει κανείς την δοκιμασία, χρειάζεται μόνο να εκτιμήσει τη λογική, να βάλει στην άκρη προηγούμενες γνώσεις ή πεποιθήσεις (για να ενισχυθεί ότι αυτό ήταν ένα τεστ λογικής, οι συμμετέχοντες είχαν λάβει την εντολή να αντιμετωπίζουν πάντα τις πρώτες δυο δηλώσεις του συλλογισμού ως αληθείς).
Η Čavojová και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι οι υπάρχουσες απόψεις των συμμετεχόντων στην άμβλωση παρεμπόδισαν την λογική σκέψη- το μέγεθος αυτού του αποτελέσματος ήταν μέτριο αλλά ήταν στατιστικά σημαντικό.
Κυρίως οι συμμετέχοντες δυσκολεύονταν να αποδεχτούν ως λογικούς αυτούς τους έγκυρους συλλογισμούς που έρχονταν σε αντίθεση με τις δικές τους υπάρχουσες πεποιθήσεις και παρόλα αυτά δυσκολεύονταν να απορρίψουν ως παράλογους αυτούς τους μη έγκυρους συλλογισμούς που συμφωνούσαν με τις πεποιθήσεις τους. Αυτό φάνηκε να ισχύει ιδιαίτερα για τους συμμετέχοντες που έχουν περισσότερες προηγούμενες συμπεριφορές σχετικές με το θέμα. Επιπλέον, αυτού του είδους «μεροληψία» (my-side bias) ήταν στην πραγματικότητα εντονότερη μεταξύ των συμμετεχόντων με προηγουμένη εμπειρία ή κατάρτιση στην λογική (οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι γιατί, αλλά ίσως η προηγούμενη κατάρτιση στη λογική έδωσε στους συμμετέχοντες ακόμη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη να δεχτούν συλλογισμούς που υποστηρίζουν τις τρέχουσες απόψεις τους- οποίος και αν είναι ο λόγος, δείχνει ξανά ποια είναι η πρόκληση για τους ανθρώπους ώστε να σκέφτονται αντικειμενικά).
«Τα αποτελέσματά μας δείχνουν γιατί οι συζητήσεις για αμφιλεγόμενα θέματα συχνά φαίνονται τόσο μάταιες», ανέφεραν οι ερευνητές. «Οι αξίες μας μπορούν να μας τυφλώσουν για να αναγνωρίσουμε την ίδια λογική στα επιχειρήματα αντίθετων απόψεων αν οι αξίες που υποστηρίζουν αυτά τα επιχειρήματα προσβάλλουν την δική μας λογική».
Παρόμοια άρθρα που μπορεί να σ’ενδιαφέρουν:
- Επιστημονικός σκεπτικισμός ή επιστημονική άγνοια;
- Η δυσκολία αλλαγής πεποιθήσεων
- Εποικοδομισμός: παιδαγωγική μέθοδος με κοινωνικές προεκτάσεις
- Αυτός ο άλλος που πάντα φταίει
- Μπορεί να εξηγήσει η Κβαντική Θεωρία γιατί κάτι είναι αστείο;
