Η ψυχολογία της κρίσης

Πώς το έλεγε ο Νίτσε; Α ναι… «Ό, τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό».

Πόσο ανθεκτικός ψυχολογικά μπορεί να είναι ένας άνθρωπος όταν τα πάντα στη ζωή του αλλάζουν άρδην προς το χειρότερο; Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα από το 2008, έχει επηρεάσει όλα τα επίπεδα ζωής των ατόμων, με δυσμενείς καταστάσεις και ψυχολογικές δυσκολίες  να ταλανίζουν την καθημερινότητά τους.

Τα επίπεδα του άγχους και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων αυξάνονται καθημερινά  και οι αυτοκτονίες για οικονομικούς λόγους αποτελούν πλέον – δυστυχώς – συχνό  φαινόμενο. Επίσης, η χρήση του αλκοόλ και των ναρκωτικών ουσιών ως έσχατα μέσα, για μερικούς, διαφυγής από την πραγματικότητα έχει αυξηθεί κατά κόρον. Καθώς ο κόσμος βιώνει όλο και πιο έντονα την ανασφάλεια και το φόβο σε μια δυσοίωνη οικονομική περίοδο, παρουσιάζονται σημαντικές επιπτώσεις στη ψυχική διάθεση,  νευρώσεις, καταθλίψεις, κρίσεις πανικού, φοβίες αλλά και επιπτώσεις οργανικές και σωματοποιήσεις (πονοκέφαλοι, έλκος κ.λπ.). Όταν ο άνθρωπος νιώθει πως δεν μπορεί να αντιδράσει σε καταστάσεις που είναι εκτός του ελέγχου του, η μάχη για επιβίωση σταδιακά εξασθενεί οδηγώντας τον σε παθητικότητα, απόγνωση, αίσθηση ματαιότητας και ανικανότητας. Η απόσυρση φαντάζει η μόνη λύση. Όλα αυτά καταδεικνύουν τη σοβαρότητα των προβλημάτων που έχει επιφέρει η οικονομική δυσχέρεια στις ζωές μας.

Συνάμα, δεν είναι μόνο η πτώση του βιοτικού επιπέδου και η κρίση της οικονομίας που έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια, αλλά σε πολύ ευρύτερο επίπεδο παρατηρούμε κρίση ηθικών αξιών, σχέσεων, συναισθημάτων.  Ο θυμός, η σκληρότητα, η έλλειψη ανθρωπιάς και προσαρμοστικότητας κυριαρχούν γύρω μας. Τα δύο άκρα είναι σαφή. Από τη μια βρίσκονται οι άνθρωποι που δεν αντέχουν τις ραγδαίες αλλαγές και τις άθλιες συνθήκες, πέφτουν σε κατάθλιψη, ψάχνουν τη λύση στα χάπια, και στη χειρότερη των περιπτώσεων αυτοκτονούν. Από την άλλη πλευρά, είναι εκείνοι οι άνθρωποι που προσαρμόζονται, που μέσα από τις δυσκολίες προσπαθούν να βρίσκουν την ελπίδα, που δημιουργούν με όσα έχουν και όπως μπορούν, που διαπραγματεύονται την κατάσταση προκειμένου να ορθοποδήσουν. Είναι οι αγωνιστές. Το κακό είναι πως όσο και αν προσπαθήσεις, ό, τι και αν θυσιάσεις δεν είναι ποτέ εγγυημένο για κανέναν πως θα καταφέρει να βάλει τα πράγματα στο δρόμο που επιθυμεί. Όμως η παραίτηση δεν είναι η λύση γιατί τότε μπορεί να στερήσουμε οι ίδιοι την ευκαιρία στον εαυτό μας να ζήσει τα όνειρά του, να βελτιώσει τη ζωή του, να τα καταφέρει.

Η οικονομική κρίση είναι σίγουρα μια δοκιμασία του «εγώ» μας, της αυτοεκτίμησής μας. Το άγχος έχει την δυνατότητα να επηρεάζει τη λογική σκέψη και να την παραλύει. Η ανεργία, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, οι κίβδηλες σχέσεις, οι καταβαραθρωμένες ηθικές αξίες αποτελούν μεγάλες δοκιμασίες για τον καθένα. Όμως, είναι προτιμότερο να εστιάσουμε σε όλο αυτό σαν να είναι μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε πόσο δυνατοί είμαστε, να επανεκτιμήσουμε τις σχέσεις μας, να ξεσκαρτάρουμε ποιες από αυτές είναι βασισμένες στο συμφέρον και ποιοι είναι δίπλα μας αληθινά. Είναι αναμενόμενο πως στη διαδικασία αυτή έρχονται τα πάνω κάτω. Καταρρέουν δεσμοί που νομίζαμε για στήριγμα, χάνουμε την ταυτότητά μας όπως αυτή προσδιοριζόταν μέσα από τους άλλους, και εκεί χρειάζεται ψυχικό σθένος και πυγμή ώστε να μην γκρεμιστούμε ως προσωπικότητες, αλλά να ανακαλύψουμε την εσωτερική δύναμη που κρατούσαμε κρυμμένη. Εξάλλου σε ό, τι αφορά τη ζωή πρόκειται για έναν συνεχή αγώνα που όλο το νόημά του μπορεί να βρίσκεται σε μερικές στιγμές της διαδρομής.

Πώς το έλεγε ο Νίτσε; Α ναι… «Ό, τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό».