Συχνά τείνουμε να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε προκειμένου να εξηγήσουμε τη σχέση που επιθυμούμε να διατηρήσουμε μαζί τους. Αυτή η διαδικασία κατά κανόνα συνοδεύεται από ερωτήματα όπως «Με εμπνέει ο χαρακτήρας του;» ή «Ταιριάζουμε ως προσωπικότητες;». Ακόμη και στην περίπτωση μιας συνέντευξης για πρόσληψη σε εργασία, το ενδιαφέρον του εργοδότη επικεντρώνεται στη φράση «Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, τα δυνατά και αδύνατα σημεία σας.». Ωστόσο, γιατί γίνεται διάκριση μεταξύ των εννοιών «προσωπικότητα» και «χαρακτήρας»; Είναι μήπως υποτυπώδης; Κι αν όχι, ποιά είναι η σημασία της;
Περιληπτικός ορισμός
Η προσωπικότητα, αναφέρεται πρωταρχικά στις τεχνικές και γνωστικές ικανότητες του ατόμου. Περιλαμβάνει ενδιαφέροντα, πεποιθήσεις, ιδεολογίες και εμπειρίες, δηλαδή συνιστά το συγκερασμό στάσεων, προσωπικών και σωματικών ιδιοτήτων, καθώς επίσης και εξωτερικών συμπεριφορών ενός υποκειμένου.
Απεναντίας, ο χαρακτήρας αναδεικνύεται μέσω των ηθικών και ψυχικών αξιών που συνθέτουν μια προσωπικότητα. Πρόκειται για τη φυσική συμπεριφορά του ατόμου, τον τρόπο αντίληψης του εσωτερικού του κόσμου και τις διαθέσεις του προς το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο εδράζει τις δραστηριότητές του.
Συμπληρωματικά, η έννοια της ιδιοσυγκρασίας, σύμφωνα με τον κλάδο της ψυχολογίας, προέρχεται από βιολογικές ρίζες, διαμορφώνεται κατά τη γέννηση και μεταφράζεται ως η δυναμική υιοθέτησης ορισμένων συμπεριφορών και αντιδράσεων. Γνωρίσματά της αποτελούν η ενέργεια, η προσαρμογή, η περιέργεια και η αποτροπή.
Advertising
Ανάλυση διαφοροποιητικών στοιχείων προσωπικότητας και χαρακτήρα
Έχοντας υπόψη τις παραπάνω κατευθυντήριες γραμμές, είναι ασφαλές να προσεγγίσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα στη βάση σχεδιασμένων μοτίβων σκέψης και δράσης, τα οποία εστιάζουν στο «φαίνεσθαι» και κατ’ επέκταση στην εντύπωση που προξενείται για εμάς στα μάτια όσων μας παρατηρούν. Ο χαρακτήρας λοιπόν, αντιπροσωπεύει την πλευρά του «είναι», το σκοπό, την αντικειμενική παρουσίαση του εαυτού μας.
Υπό το πρίσμα αυτό, η προσωπικότητά μας πλάθει τη δική της εμφάνιση, μια υποκειμενική εικόνα, μια κατάσταση που καθορίζει σε ικανοποιητικό βαθμό τις κοινωνικές μας σχέσεις, τις επικοινωνιακές μας δεξιότητες και τη διαχείριση περίπλοκων ζητημάτων. Βέβαια, παρότι ο χαρακτήρας παραπέμπει σε έναν περισσότερο αφηρημένο δείκτη, εφόσον είναι δύσκολα ανιχνεύσιμος στην επιφάνεια, φέρει απόλυτη ευθύνη για την ύπαρξη και τήρηση προσωπικών ορίων και την έκφραση συναισθημάτων που δεν επιβάλλονται από το μυαλό, αλλά κρύβονται βαθιά μέσα μας.
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας και χαρακτήρα
Τόσο ο όρος «προσωπικότητα» όσο και ο όρος «χαρακτήρας» επιδέχονται περαιτέρω προσδιορισμούς. Παραδείγματος χάρη, η εξωστρέφεια, η σχολαστικότητα, η ηγεσία, η ανεξαρτησία απαντούν από τι συντίθεται η προσωπικότητα του ατόμου. Δεν είναι εγγενής η προσωπικότητά μας, συνεπώς δεν απαιτεί την έγκριση της κοινωνίας αντίθετα με ό,τι ισχύει για το χαρακτήρα. Ο τελευταίος συνδέεται άμεσα και στενά με τις συνήθειες που αναπτύσσουμε προς τους άλλους και κυρίως προς τον εαυτό μας και αφορά μια σειρά αρχών, της ειλικρίνειας, της εμπιστοσύνης, της γενναιοδωρίας, της φιλοδοξίας, της ακεραιότητας. Άλλωστε, συστηματικά περιγράφουμε κάποιον συμπονετικό, θαρραλέο, δίκαιο, τίμιο ή υπομονετικό.
Εμβαθύνοντας στο συλλογισμό μας, η ανθρώπινη προσωπικότητα μοιάζει να είναι το περίβλημα, η πιστοποιημένη μας ταυτότητα, η μάσκα που φοράμε. Δεν είναι εξ ολοκλήρου διαπιστωμένη ούτε δεδομένη και πιθανόν να αλλάζει, συναρτήσει και των βιωμάτων που αποκτούμε στην πάροδο της ζωής μας, ενώ ο χαρακτήρας διαθέτει μια περισσότερο μόνιμη φύση. Μια τέτοια φύση πάλι, δεν αποκλείεται να παραβιαστεί, αν μεταβληθούν οι πεποιθήσεις μας, όπου και χτίζουμε συγχρόνως μια νέα προσωπικότητα.
Ανακεφαλαιώνοντας
Είτε όμως πρόκειται για την προσωπικότητα είτε για το χαρακτήρα, είμαστε υπόλογοι πρωτίστως σε εμάς τους ίδιους. Η προσωπικότητα συγχωνεύει όλες εκείνες τις ανθρώπινες ιδιότητες που συνθέτουν από κοινού και το χαρακτήρα, με τον δεύτερο να επαφίεται σε μια κατά κάποιο τρόπο μαθημένη συμπεριφορά.
Η μοναδικότητα των ανθρώπων περιπλέκεται γύρω και μάλιστα εξαρτάται από τις εξίσου σημαντικές παραμέτρους της προσωπικότητας και του χαρακτήρα. Και οι δύο έννοιες συνεισφέρουν στη συνολική υγεία του ατόμου, με το χαρακτήρα να εμφανίζεται ως πτυχή της προσωπικότητας, η ουσία της, που στη συνέχεια εκφράζεται από την προσωπικότητα και ερμηνεύεται με τις κρίσιμες αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε καθημερινά. Τέλος, όπως αποσαφηνίστηκε ήδη, η διαμόρφωση της προσωπικότητας ωθεί στην πρόκληση της προσοχής και την έλξη των γύρω παραγόντων και η διάπλαση του χαρακτήρα στο έμπρακτο αποτέλεσμα της συγκεκριμένης ώθησης.
Πηγές
- Davenport, B. (2022). What Is The Difference Between Personality And Character?. Live Bold & Bloom. https://liveboldandbloom.com/09/personality-types/character-vs-personality (τελευταία πρόσβαση 30.10.2022)
- Gillette, H. (2022). What Is the Main Difference Between Character and Personality?. PsychCentral. https://psychcentral.com/health/character-vs-personality (τελευταία πρόσβαση 30.10.2022)
- Hasa. (2015). Difference Between Character and Personality. PEDIAA. https://pediaa.com/difference-between-character-and-personality/ (τελευταία πρόσβαση 30.10.2022)
Advertising
