Προμνησία: Μεταφυσικό ή νευροφυσιολογικό φαινόμενο;

Ορισμός

Προμνησία ή αλλιώς déjà vu (=ήδη ιδωμένο) ονομάζεται η αίσθηση που έχει κάποιος ότι μία κατάσταση που βιώνει στο παρόν έχει επαναληφθεί στο παρελθόν με τον ίδιο, ακριβώς, τρόπο. Σίγουρα πρόκειται για ένα παράξενο και ανεξήγητο φαινόμενο που, όμως, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε.

Επίσημες έρευνες αναφέρουν ότι πάνω από το 70% των ανθρώπων το έχουν βιώσει, τουλάχιστον, μία φορά στη ζωή τους. Εντούτοις, δεν είναι νέο φαινόμενο. Υπάρχουν αναφορές ακόμα και σε λογοτεχνικά κείμενα παλαιότερων εποχών.

Επιστημονική εξήγηση

Η προμνησία έχει ερευνηθεί από νευροφυσιολογική, αλλά και ψυχολογική σκοπιά. Οι περισσότεροι συμφωνούν στο ότι πρόκειται για μία ανωμαλία ή αλλιώς δυσλειτουργία της μνήμης. Πιο αναλυτικά, ο εγκέφαλος εσφαλμένα σηματοδοτεί ότι έχει καταγεγραμμένη μία εμπειρία, αφού δεν είναι σε θέση να ανακαλέσει ούτε τη χρονική στιγμή, ούτε τις συνθήκες ή άλλες λεπτομέρειες.

Παλαιότερα, οι επιστήμονες απέδιδαν το εν λόγω φαινόμενο στην οπτική καθυστέρηση. Συγκεκριμένα, υπάρχει διαφορά δευτερολέπτων στη μεταφορά του οπτικού ερεθίσματος από το ένα μάτι στον εγκέφαλο, συγκριτικά, με το άλλο μάτι. Το αποτέλεσμα είναι ότι το ίδιο μήνυμα πηγαίνει στον εγκέφαλο δύο φορές. Κάποιοι το απέδιδαν και στην κούραση. Η θεωρία, όμως, αυτή απορρίφθηκε όταν σημειώθηκαν εμπειρίες προμνησίας και από τυφλούς ανθρώπους.

Τέλος, έρευνες έχουν συσχετίσει την προμνησία με διαταραχές, όπως η επιληψία και η σχιζοφρένεια. Συνεπώς, πρόκειται για μία απλή νευρολογική διαταραχή στα ηλεκτρικά φορτία του εγκεφάλου. Εφόσον, όμως, είναι συνηθισμένη, ακόμα και καθημερινότητα για πολλούς υγιείς ανθρώπους δεν είναι σοβαρή, απαραιτήτως.

Η προμνησία ως μεταφυσική εμπειρία

Δεν μπορούν, όμως, όλα τα περιστατικά να εξηγηθούν με επιστημονικό τόπο. Για παράδειγμα, πολλά άτομα ισχυρίζονται ότι είχαν προφητέψει την εμπειρία που βίωσαν μέσω ενός ονείρου ή μιας τυχαίας συζήτησης που είχαν κάνει στο παρελθόν ασυναίσθητα, οραματιζόμενοι το μέλλον. Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται εξωαισθητηριακή αντίληψη.

Μια άλλη περίπτωση είναι η πιθανότητα μετενσάρκωσης, όπου η αίσθηση της ανάμνησης που έχει το άτομο αναφέρεται σε παρόμοια εμπειρία που είχε σε προηγούμενη ζωή.

Τα είδη της προμνησίας

Υπάρχουν τέσσερα κύρια ήδη προμνησίας:

• το déjà vécu που σημαίνει «αυτό το έχω ξαναζήσει» που είναι η πιο συνηθισμένη μορφή προμνησίας

• το déjà senti που σημαίνει «αυτό το έχω ξανανιώσει» και είναι μια καθαρά συναισθηματική κατάσταση

• το déjà visité που σημαίνει «αυτό το έχω ξανά επισκεφθεί» και είναι αίσθηση με συγκεκριμένες χωρικές και γεωγραφικές διαστάσεις

• το déjà rencontré που σημαίνει «αυτό το έχω ξανασυναντήσει» και είναι η αίσθηση ότι έχουμε ξαναγνωρίσει ένα συγκεκριμένο καινούριο άτομο

Υπάρχουν κι άλλα είδη déjà vu, αλλά όλα περιστρέφονται γύρω από αυτούς του τέσσερις βασικούς άξονες.

Eσείς ποια από τα παραπάνω έχετε βιώσει;

Πηγές: el.wikipedia.org, www.therapia.gr