Η Πολυπλοκότητα και οι Δομές του Μεταιχμιακού Συστήματος

Οι δομές του μεταιχμιακού συστήματος ρυθμίζουν την ομοιόσταση, την όσφρηση, τη μνήμη, τις κινήσεις και τα συναισθήματα. Το μεταιχμιακό σύστημα περιλαμβάνει διάφορες φλοιώδεις και υποφλοιώδεις δομές τοποθετημένες κυρίως στις μεσαίες και κοιλιακές περιοχές των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, και απαρτίζουν μεγάλο μέρος του προσθεγκεφάλου σε πολλά είδη. Μόνο στα ανώτερα θηλαστικά ο μεγαλύτερος νεοφλοιώδης μανδύας ξεπερνά το μεταιχμιακό σύστημα σε μέγεθος. Οι λειτουργίες του μεταιχμιακού συστήματος είναι, μάλιστα, αρχαίες και κατέχουν εξέχοντα ρόλο στην επιβίωση εντός του βασιλείου των ζώων. Μια σύντομε λέξη για τη μνημόνευση των λειτουργιών του είναι η εξής: H.O.M.E (H-omeostasis, O-lfaction, M-emory, E-motion). Οι υπεύθυνες για την κάθε λειτουργία δομές του εγκεφάλου είναι οι παρακάτω:

Όσφρηση: Οσφρητικός φλοιός
Μνήμη: Ιππόκαμπος
Συναισθήματα & Κινήσεις: Αμυγδαλή
Ομοιόσταση: Υποθάλαμος

Οσφρητικό Σύστημα

Αν και το οσφρητικός σύστημα καταλαμβάνει μεγάλο μέρος των ημισφαιρίων στα κατώτερα σπονδυλωτά, στον άνθρωπο είναι σχετικά μικρό. Ο όρος ρινεγκέφαλος, που σημαίνει κυριολεκτικά “εγκέφαλος της μύτης”, προηγουμένως χρησιμοποιείτο για ποικίλες μεταιχμιακές δομές, μα τώρα χρησιμοποιείται συγκεκριμένα για ορισμένες δομές σχετιζόμενες αποκλειστικά με την όσφρηση.

Αμυγδαλή

Η αμυγδαλή είναι ένα σύνολο πυρήνων τοποθετημένο στο προσθιο-μέσο κροταφικό λοβό και κοιλιακά στο πρόσθιο μέρος του ιπποκάμπου και του κροταφικού κέρατος. Είναι σημαντική στην απόδοση συναισθηματικής σημασίας σε διάφορα ερεθίσματα συλληφθέντων από το συσχετισιακό φλοιό. Όταν η αμυγδαλή έχει υποστεί τομή, τότε η συμπεριφορά τείνει να είναι πολύ ήρεμη. Η έλλειψη επιθετικότητας σε συνδυασμό με άλλες συμπεριφορικές αλλαγές απαρτίζουν το σύνδρομο Klüver–Bucy, το οποίο μελετήθηκε στις μαϊμούδες με αμφίπλευρη κάκωση στην αμυγδαλή και στις γειτονικές κροταφικές δομές. Επιληπτικές κρίσεις που περιλαμβάνουν την αμυγδαλή και το γειτονικό φλοιό μπορούν να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα φόβου και πανικού.

Ιππόκαμπος

Μια από τις συναρπαστικότερες και σημαντικότερες λειτουργίες του εγκεφάλου είναι η ικανότητα του να σχηματίζει αναμνήσεις. Οι περιοχές του εγκεφάλου που φαίνεται να`ναι κρίσιμες στο σχηματισμό αναμνήσεων είναι: οι μνημονικές περιοχές στο μέσο κροταφικό λοβό (ιππόκαμπος) και του μέσου διεγκεφάλου (περιοχές του θαλάμου).

Σύνδρομο Wernicke–Korsakoff : Προκαλείται από έλλειψη θειαμίνης που συναντάται συχνότερα σε αλκοολικούς, μα και σε ασθενείς με χρόνια παρεντερική διατροφή. Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη θειαμίνης προκαλεί μια τριάδα αταξίας: ανώμαλες οφθαλμικές κινήσεις, νυσταγμό και οφθαλμοπληγία. Σε κρίσιμες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή ακόμη και σε θάνατο. Ασθενείς που επιβιώνουν υποφέρουν από προδρομική ή οπισθοδρομική αμνησία. Επιπροσθέτως, οι ασθενείς με το συγκεκριμένο σύνδρομο συνήθως έχουν νευροψυχολογικές ελλείψεις που σημαίνουν δυσλειτουργία του μετωπιαίου λοβού. Αυτές περιλαμβάνουν βλάβες που αφορούν την κρίση, την πρωτοβουλία, τον έλεγχο παρορμήσεων και τις αλληλουχίες πράξεων. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου οι ασθενείς δεν έχουν επίγνωση της μνημονικής ελλείψεως τους, καθώς, μάλιστα, τείνουν να κουβεντιάζουν και να δίνουν πλαστές απαντήσεις αντί να δηλώσουν την άγνοια τους. Τέλος, οι ασθενείς χάνουν σημαντικά τον έλεγχο της ισορροπίας τους.