Πρωταρχικό μέλημα του ανθρώπου στις οργανωμένες κοινωνίες επιβάλλεται να είναι η παιδεία. Πρόκειται για τη σκληρή και επίπονη προσπάθεια του ανθρώπου, που αρχίζει από την παιδική ηλίκια και τελειώνει με τον θάνατο του και έχει ως σκοπό την καλλιέργεια των σωματικών και των πνευματικών του ικανοτήτων, καθώς και την
ολοκλήρωση της ηθικής του προσωπικότητας. Η λέξη παιδεία είναι παράγωγο του αρχαιοελληνικού ρήματος παιδεύω και εξαρχής δήλωνε την παιδευτική διαδικασία ανατροφής του παιδιού, όπως παρέχεται από ένα εκπαιδευτικό σύστημα. Μία τέτοια προσέγγιση έχει ασφαλώς ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, καθώς η παιδεία απέχει από κάθε χρησιμοθηρία και συνδέεται με τη μόρφωση.
Δεν υπάρχει άνθρωπος στην σημερινή εποχή που να μην ασχολείται με την παιδεία και πιο συγκεκριμένα με την διαπαιδαγώγηση είτε αυτή αφορά τον ίδιο είτε τα παιδιά του. Και αυτό γιατί η παιδεία συμβάλλει στην πολύπλευρη μόρφωση του ανθρώπου και αποτελεί μια αδιάλειπτη προσπάθεια για να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα. Πράγματι, σ’ ένα πρώτο επίπεδο, η παιδεία αναπτύσσει τον προβληματισμό και τη γόνιμη αμφιβολία,
διευρύνοντας τους πνευματικούς ορίζοντες και μεταδίδοντας γνώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο συνειδητοποιεί τα προτερήματα και τα ελαττώματα του και ωθείται στην κατάκτηση της αυτογνωσίας· καλλιεργεί ηθικές αρετές, όπως η δικαιοσύνη και το μέτρο, ενώ θέτει ως κέντρο των επιδιώξεων του πάντα τον ίδιο τον άνθρωπο. Έτσι,
ενισχύεται η ευαισθησία του, γεγονός που αποτελεί καταλυτικό παράγοντα για την επίτευξης της ψυχικής και της σωματικής του ισορροπίας.
Σε δεύτερο επίπεδο, όμως, η αξία της παιδείας αντανακλάται στην κοινωνία. Η μεγάλη σημασία της παιδείας διαφαίνεται στη διαδικασία κοινωνικοποίησης, στην επαγγελματική προετοιμασία των ατόμων και στη δημιουργία δημοκρατικής συνείδησης. Πράγματι, η παιδεία ενισχύει το αίσθημα της συλλογικής ευθύνης και υποδεικνύει την ανάγκη συνεργασίας, περιορίζοντας τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Παράλληλα, πολιτικοποιεί το άτομο, τονίζοντας την αναγκαιότητας της ενεργούς συμμετοχής του στα κοινά και βοηθώντας το να προασπίσει τον διάλογο και την αξιοκρατία, αλλά και να αγωνιστεί για την εδραίωση μιας γνήσιας δημοκρατίας. Μα πάνω απ’ όλα, η παιδεία συμβάλλει στην επαγγελματική αποκατάσταση των ανθρώπων, συντελώντας έτσι στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τελικά, στην κατάκτηση μιας ποιοτικά ανώτερης ζωής. Γιατί μόνο τότε το άτομο δεν γίνεται θύμα και δούλος του χρήματος και του καταναλωτισμού, όταν μέσω τη παιδείας, καταφέρνει να ιεραρχήσει τις ανάγκες του.
Στις μέρες μας το αίτημα για καθολική παιδεία φαντάζει πιο επιτακτικό από ποτέ. Λίγο οι ταχύτατοι ρυθμοί ζωής και οι ανάγκες της εποχής μας, λίγο τα κάθε λογής προβλήματα -πολλά από αυτά πρωτόγνωρα, σημάδια των καιρών μας-, θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική ισορροπία. Η στροφή προς την παιδεία, και κυρίως την ανθρωπιστική, αποτελεί τη μόνη λύση, αν θέλουμε πραγματικά να ολοκληρωθούμε ως προσωπικότητες και να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία τις προσκλήσεις του 21 ου αιώνα.
Advertising
Advertising
