Ο μύθος για την ωκυτοκίνη – την ορμόνη της αγάπης

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχεις παρατηρηθεί η επέκταση της άποψης πως τα νευροπεπτίδια είναι σημαντικά στη λειτουργική ακεραιότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος.  Η ωκυτοκίνη (oxytocin-OXT) που για πολύ καιρό θεωρούταν πως εμπλέκεται μόνο με το μητρικό γάλα είναι ένα νευροπεπτίδιο με ισχυρές συμπεριφορικές επιδράσεις. Από την αρχική της ανακάλυψη από τον Sterba (1974), ένας μεγάλος αριθμός μορφολογικών (for reviews, see Buijs 1983; Swanson and Sawchenko 1983; Sofroniew 1983; Palkovits and Brownstein 1983; Kozlowski et al. 1983) και βιοχημικών (Dogterom et al. 1978; Mens et al. 1983; Kovacs et al. 1985 d; Hawthorn et al. 1984) αποτελεσμάτων υποδεικνύουν πως η βιολογικά ενεργή ΟΧΤ είναι παρούσα σε διάφορες εξώ-υποθαλαμικές εγκεφαλικές περιοχές.

Στοιχεία υποστηρίζουν πως η ΟΧΤ εξασθενεί τη διαδικασία της μάθησης και της μνήμης, ρυθμίζει την προσαρμοστική αντίδραση στα αναλγητικά φάρμακα και μεταβάλει την αποτελεσματικότητα των εθιστικών ναρκωτικών. Σε μεγάλες δόσεις η κεντρική θεραπεία με ΟΧΤ προκαλεί συμπεριφορικό ερεθισμό με τοξικά συμπτώματα (Kruse et al. 1977; Meisenberg 1981). Κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του νευροπεπτιδίου με ντοπαμινεργικά, νοραδρενεργικά και σεροτονινεργικά μονοπάτια διαβιβαστών στον εγκέφαλο (for reviews, see Telegdy and Kovacs 1979a, b; Kovacs and Telegdy 1982; Versteeg 1983). Η ΟΧΤ απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος σαν ορμόνη με το τέντωμα του τραχήλου της μήτρας  και με τον ερεθισμό των θηλών στο θηλασμό.

ΩΚΥΤΟΚΙΝΗ – ΕΘΙΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Η ΟΧΤ δεν επεμβαίνει με τις έντονες επιδράσεις των αναλγητικών ναρκωτικών, αλλά τροποποιεί την προσαρμοστική αντίδραση του οργανισμού που κανονικά θα ανέπτυσσε σε συστηματική έκθεση στην ουσία (Kovacs et al. 1984a, 1985b; Kovacs and Telegdy 1985).  Το φαινόμενο που λέγεται “ανεκτικότητα” εκδηλώνεται με την ελαττωμένη αντίδραση σε μια ουσία έπειτα από προηγούμενη έκθεση. Αφού η προσαρμογή και η μάθηση πιθανόν συνδέονται με τα κυτταρικά συμβάντα που οδηγούν στην ανεκτικότητα (Himmelsbach 1943; Siegel 1975, 1976, 1978; Wikler 1980) και η ΟΧΤ εξασθενεί αυτές τις λειτουργίες, η ερώτηση που τέθηκε είναι εάν η ΟΧΤ  μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη έντονης και χρόνιας “ανεκτικότητας”. Σε αντίθεση με τις υποκατάστατες ουσίες στην αποτοξίνωση, η ΟΧΤ ελαττώνει κι άλλα συμπτώματα από το σύνδρομο στέρησης (τρέμουλο, σάλιωμα, ρίγος).

ΩΚΥΤΟΚΙΝΗ – ΔΙΑΘΕΣΗ & ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΦΥΛΟΥ

Η ΟΧΤ παράγει αντικαταθλιπτικές επιδράσεις  και η έλλειψη της μπορεί να συνδέεται με την παθοφυσιολογία της κατάθλιψης στους ανθρώπους. Σε διάφορα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ενδέχεται να εμπεριέχεται η συγκεκριμένη ορμόνη.

Όσον αφορά τη διαφορά φύλου, έχει βρεθεί πως η ωκυτοκίνη επηρεάζει τους άνδρες και τις γυναίκες. Γυναίκες στις οποίες έχει χορηγηθεί ΟΧΤ αντιδρούν γρηγορότερα σε κοινωνικά ερεθίσματα συγκριτικά με άνδρες στους οποίους έχει χορηγηθεί η ίδια ορμόνη. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες έδειξαν αυξημένη δραστηριότητα στην περιοχή της αμυγδαλής όταν βρίσκονταν σε απειλητικές καταστάσεις, κάτι το οποίο δεν παρατηρήθηκε στους άνδρες.

Τέλος, η ΟΧΤ είναι γνωστή ως “ορμόνη της αγάπης”. Θεωρητικά, οι άνθρωποι εκκρίνουν ΟΧΤ τόσο κατά τη διάρκεια του σεξ όσο και όταν νιώθουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη με κάποιον. Λέγεται πως μέρος της αγάπης της μητέρας προς το παιδί οφείλεται σε αυτήν, η οποία μεταφέρεται μέσω του θηλασμού, όπως και μέρος της ερωτικής αγάπης μεταξύ συντρόφων, η οποία εκκρίνεται μέσω των σωματικών υγρών κατά τη σεξουαλική επαφή.

Πηγή:

R. Ivell (auth.), Dr. Detlev Ganten M.D., Ph.D., Dr. Donald Pfaff Ph.D. (eds.) (1986). Neurobiology of Oxytocin.