Νεύρωση vs Νευρωτισμός: Πρέπει να συγχέονται;

Ορισμός

Ο Αμερικανός ψυχολόγος Benjamin B. Lahey του Πανεπιστημίου του Σικάγο, αναφέρεται στη νεύρωση ως πρόδρομο πολλών και διαφορετικών πνευματικών και σωματικών διαταραχών, που επωάζονται ως επί το πλείστον συνδυαστικά με άλλες ασθένειες. Τον όρο «νεύρωση» διατύπωσε για πρώτη φορά το 1769 ο William Kullen στη Σκωτία.

Στην επιστημονική βιβλιογραφία, η νεύρωση αποσαφηνίζεται ως διαταραχή που συγκαλύπτει την εμμονή σε ιδεολογικές νόρμες και καταστάσεις που οξυγονώνουν το άγχος. Επομένως, η ανάλυσή μας επικεντρώνεται στο βαθμό που η συναισθηματική αστάθεια, όπως αυτή εκδηλώνεται στις αντιδράσεις ενός νευρωτικού ατόμου, εξελίσσεται σε πραγματική πάθηση του νευρικού συστήματος.

Ο Αυστριακός Sigmund Freud, εξίσου ουσιωδώς, ορίζει τη νεύρωση υπό το πρίσμα μιας στρατηγικής ώστε να αντιμετωπιστεί η ανάδυση στην επιφάνεια εμπειριών και συναισθημάτων καταναγκασμένων να παραμείνουν κρυφά. Η αποτυχημένη προσπάθεια λήθης και πιθανόν ολοκληρωτικής διαγραφής τέτοιου περιεχομένου ενδότερων σκέψεων φανερώνει την τραυματική επίδρασή τους στην ψυχοσύνθεση των νοσούντων. Τα τραύματα του παρελθόντος, λοιπόν, συγκρούονται με την κατάσταση που βιώνουμε στο παρόν και επιφέρουν έντονη δυσφορία.

Μια αξιοσημείωτη προσέγγιση του δυσνόητου και ελλείψει επαρκούς ερμηνείας φαινομένου, αποτελεί επίσης και η διατύπωση του Ελβετού Carl Gustav Jung, ο οποίος κάνει λόγο για πάλη μεταξύ συνειδητών και ασυνείδητων ψυχικών γεγονότων.

Συμπτώματα της νεύρωσης

Με αφετηρία τη σκέψη ότι ένα άτομο που πάσχει από κάποιας μορφής νεύρωση έχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος, συνιστά επακόλουθο συμπέρασμα πως δεν πρόκειται για μια βαριά και χωρίς προηγούμενο συνθήκη. Στην κατηγορία των νευρώσεων ανήκουν κατά κανόνα οι ψυχοσωματικές ανωμαλίες, ενώ διαχωρίζεται από τις αντίστοιχες κατηγορίες των ψυχώσεων και των διαταραχών προσωπικότητας ή συμπεριφοράς.

Συχνά, η παρουσία της νεύρωσης φέρει ευθύνη στο φραγμό των αισθήσεων ενός ανθρώπινου οργανισμού, ακόμη και στη μειωμένη ευρύτητα των κινήσεων παρόλο που δεν παρακωλύει την ορθολογικότητα. Ο θεμελιωτής της έννοιας, μάλιστα, δε διστάζει να τη συνδέσει με την πτώση σε κώμα και τις επιληπτικές κρίσεις.

Η αγχώδης νεύρωση περιλαμβάνει συμπτώματα έντονου φόβου, εφίδρωσης και ανησυχίας για την προβολή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Από την άλλη πλευρά, η καταθλιπτική νεύρωση συντίθεται από την απόλυτη αδιαφορία για ευχαρίστηση, και συμπληρώνεται από την ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση, μια ρουτίνα ακόρεστης επανάληψης τοξικών πρακτικών και σεναρίων που προκαλούν καθηλωτικά συναισθήματα. Επιπροσθέτως, υπάρχει και η μετατραυματική νεύρωση, αλλιώς η δυσλειτουργία που προκαλείται μετά το πέρας ενός πολέμου, μιας μάχης, μιας μηχανικής και βεβιασμένης καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα άτομα δεν αποπροσωποποιούνται, όσο κι αν υποφέρουν εσωτερικά και εξωτερικά. Αυτό που συμβαίνει, είναι ότι ακολουθείται μια διαδικασία συννοσηρότητας, που διακρίνεται από συμπτώματα αϋπνίας, δύσπνοιας, υπερκόπωσης και εξ ολοκλήρου σωματοποίησης του πόνου που νιώθουμε.

Διαφορές νευρωτισμού και νεύρωσης

Η νεύρωση του 18ου αιώνα εξυπηρετούσε την ερμηνεία ποικίλων ψυχικών διαταραχών οι οποίες δεν εμφάνιζαν επαρκώς προσδιορισμένες παθολογικές αιτίες προκειμένου να χαρακτηριστούν και να λάβουν σχετική ονομασία. Ωστόσο, ήδη κατέστη ξεκάθαρη η ίδια η φύση της νεύρωσης ως διαταραχή. Δεν είναι λίγες οι φορές που συγχέεται το νόημά της με εκείνο του νευρωτισμού, αλλά ο δεύτερος επικρατεί ευρέως ως ακριβώς μέρος της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Εμβαθύνοντας, η νεύρωση μέχρι πρότινος χαρακτηριζόταν ως τρόπος διάγνωσης, ως μια διαπιστωμένη ιατρικά ψυχολογική αλλοίωση που κατέλυε την ποιότητα ζωής των νευρωτικών ανθρώπων χωρίς να τους δημιουργεί ψευδείς απεικονίσεις του τι διαδραματίζεται στο χώρο που τους περιβάλλει. Από το 1980 και έπειτα, με γνώμονα δημοσίευση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχιατρικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ο όρος έχει πάψει να χρησιμοποιείται δόκιμα και εξειδικεύτηκε σε καταθλιπτικές ή αγχωτικές διαταραχές.

Καταλήγοντας:

Ένα άτομο που αντιμετωπίζει νευρωτική διαταραχή γνωρίζει ότι είναι ασθενής και επικαλείται εγκαίρως βοήθεια. Η επαφή του με την πραγματικότητα δεν παρακωλύεται, αλλά αντιθέτως, μαθαίνει σταδιακά να προσαρμόζεται και να καταπολεμά συναισθήματα που βλάπτουν την ύπαρξή του.

Η νεύρωση και ο νευρωτισμός δεν πρέπει να συγχέονται. Η νεύρωση αφορά μια αυθόρμητη απόπειρα διαχείρισης μιας συντριπτικής εμβέλειας καταβολή άγχους, άρα επαφίεται στους αμυντικούς πυλώνες του οργανισμού. Τέλος, όπως συγκλίνουν οι απόψεις των Karen Horney και Marie-Louise von Franz, η νευρωτική διαταραχή οδηγεί τους ανθρώπους να περιχαρακώνουν τους εαυτούς τους, και περισσότερο, να τάσσονται εναντίον τους. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αμφιβολία για τις ικανότητές μας, η απαίτηση επιβεβαίωσης από τρίτα πρόσωπα, η τελειομανία είναι μόνο μερικά προειδοποιητικά στοιχεία ότι η εξάντληση και η ατέρμονη πίεση που μας ασκούμε προϋποθέτουν ένα κριτικό όριο.

Πηγές

1. Βαρσαμοπούλου, Α. (2022, Αύγουστος 19). Η αόρατη θύελλα του Νευρωτικού Νου. Brain Net So(U)Lutions: Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας & Εκπαίδευσης. https://anastasiavarsamopoulou.gr/new/%CE%B7-%CE%B1%CF%8C%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CF%8D%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BD%CE%B5%CF%85%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D-%CE%BD%CE%BF%CF%85/ (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).
2. Νεύρωση: Τι είναι και πόσο την επιβαρύνει το άγχος; iatronet.gr. (2014, Απρίλιος 30). https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/26630/nevrwsi-ti-einai-kai-poso-tin-epivarynei-to-agxos.html (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).
3. Τι είναι η νεύρωση; Therapia.gr. (2022, Αύγουστος 15). https://www.therapia.gr/neurosi/ (τελευταία πρόσβαση 13.11.2022).