Ψυχολογία | Νευρώσεις & Νευρωτική κοινωνία

Ζούμε σε κοινωνίες μαζί με άλλους ανθρώπους και είμαστε υποχρεωμένοι να προσαρμοζόμαστε με τους κανόνες και τις συνήθειες που μας επιβάλλει ο πολιτισμός της εκάστοτε κοινωνίας. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Sigmund Freud στο βιβλίο του ”O Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας” κάποιες φορές αισθανόμαστε έντονη δυσφορία μέσα στον πολιτισμό , που προκύπτει από το γεγονός ότι αναγκαζόμαστε να περιορίσουμε τον εαυτό μας. Συντελείται μία σύγκρουση μεταξύ της επιθυμίας του ανθρώπου για αναζήτηση της ελευθερίας και της αντίθετης απαίτησης του πολιτισμού για κομφορμισμό και καταπάτησης των ενστίκτων. Πολλά από τα πρωτόγονα ένστικτα των ανθρώπων, όπως η επιθυμία για δολοφονία και η σεξουαλική επιθυμία, έχουν αρνητικές επιπτώσεις για τη ζωή σε μια κοινότητα. Ως αποτέλεσμα, ο πολιτισμός δημιουργεί νόμους που απαγορεύει τις δολοφονίες, τις εξωσυζυγικές σχέσεις και το βιασμό και έχει βαρύτατες συνέπειες για όσους δεν υπακούν σε αυτούς τους νόμους.

Αυτή η θεωρία του Freud, βασίζεται στην ιδέα του ότι ο ανθρώπινος ψυχισμός έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που δεν αλλάζουν. Αυτά τα χαρακτηριστικά, εδράζονται στο μέρος της ψυχής που ονομάζονται Εκείνο, που αντιπροσωπεύει τα κίνητρα, τα ένστικτα και τις βιολογικές ανάγκες του ατόμου και κατά συνέπεια είναι έμφυτο και λειτουργεί με την αρχή της ευχαρίστησης, με απώτερο σκοπό την απομάκρυνση του πόνου και την άμεση εκπλήρωση των ενστίκτων.

ΝΕΥΡΩΣΕΙΣ

Οι νευρώσεις (οι βαριές ψυχικές παθήσεις, που δεν αφορούν την ψυχανάλυση αλλά την ψυχιατρική λέγονται ψυχώσεις) που είναι ψυχικές διαταραχές της συμπεριφοράς , προέρχονται από ψυχικές συγκρούσεις και έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία του παιδιού. Η απώθηση των ενορμήσεων δημιουργεί νεύρωση, καθώς ο άνθρωπος από τη μία πλευρά κινούμενος από την επιθυμία της άμεσης ικανοποίησης των ενστίκτων του συγκρούεται με τις απαγορεύσεις της κοινωνίας για ματαίωση της ικανοποίησης του. Όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί, μέσω των μηχανισμών άμυνας, να προστατευθεί από τις εντάσεις και τα άγχη και να αφομοιώνει σταδιακά αντίθετες παρορμήσεις, ώστε να προσαρμόζεται στο περιβάλλον, τότε γίνεται αιτία ύπαρξης νευρώσεων.

Η πιο διαδεδομένη και η πιο σημαντική νεύρωση είναι η υστερία. Την γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί και την ονόμασαν έτσι (υστερία) από την υστέρα, λέξη συνώνυμη της μήτρας, γιατί πίστευαν πως η υστερία εδράζεται στα γεννητικά όργανα της γυναίκας. Η ψυχανάλυση θα αποδείξει πως οι νευρώσεις έχουν σχέση με τα γεννητικά όργανα όχι όμως αποκλειστικά της γυναικάς. Ωστόσο, η εμφάνιση αυτής της περίεργης αρρώστιας στις γυναίκες είναι πιο συχνή. Η υστερία έχει οργανικά συμπτώματα όπως η κώφωση, η τύφλωση και η παράλυση. Επίσης, η υστερική συμπεριφορά χαρακτηρίζεται ως δυσανάλογη συμπεριφορά του ασθενή: σου δίνω ένα χαστούκι και μου δίνεις μια μαχαιριά, σε χαϊδεύω πισώπλατα στο δρόμο και αντιδράς σαν να σε χτύπησα. Αυτές οι διογκωμένες συμπεριφορές και άλλες πολλές είναι ενδεικτικές της ύπαρξης υστερίας.

Εκτός από την υστερία, άλλες κύριες νευρώσεις είναι οι έμμονες ιδέες (οι ψυχαναγκασμοί, η έντονη επιμονή σε κάτι χωρίς λόγο), οι φοβίες (οι μικροί, πολλοί, επίμονοι, ”διάχυτοι” και αναίτιοι φόβοι) και οι αδικαιολόγητες απέχθειες (για πράγματα που συνήθως δεν τα αποστρέφονται ομαλοί άνθρωποι , ας πούμε η αποστροφή για το γάλα ή τις μπάμιες) .

ΝΕΥΡΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ λέει κάπου ότι ο άνθρωπος γεννιέται νευρωτικός. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Ο άνθρωπος δεν γεννιέται νευρωτικός, γεννιέται όμως σε μία νευρωτική κοινωνία. Και αργά ή γρήγορα η γύρω του κοινωνία τον οδηγεί στη νεύρωση. Ο άνθρωπος γεννιέται φυσιολογικός, φυσικός κι αυθεντικός. Από τη στιγμή όμως που το νεογέννητο γίνεται μέρος της κοινωνίας, αρχίζει να λειτουργεί η νεύρωση. Έτσι όπως είμαστε, είμαστε νευρωτικοί. Και η ουσία της νεύρωσης είναι ο διχασμός – ένας βαθύς διχασμός. Η βασική νεύρωση είναι ότι το συναίσθημά σου και η σκέψη σου έχουν γίνει δύο διαφορετικά πράγματα. Το κομμάτι του εαυτού σου που σκέφτεται και το κομμάτι του εαυτού σου που αισθάνεται, έχουν γίνει δύο κι εσύ είσαι κατά βάση ταυτισμένος με το κομμάτι σου που σκέφτεται, όχι μ’ εκείνο που αισθάνεται. Το συναίσθημα είναι πιο φυσικό από τη σκέψη. Είσαι ένα ον που γεννήθηκες με μια καρδιά για να αισθάνεται, ενώ η σκέψη σου έχει καλλιεργηθεί από την κοινωνία. Έχεις καταπιέσει τα συναισθήματα σου, καθώς η κοινωνία σου έχει μάθει προτού ενεργήσεις αυθόρμητα να στο απαγορεύει.

Από μικρά μας μαθαίνουν να καταπιέζουμε τα συναισθήματα μας για λόγους καθωσπρεπισμού, θέλαμε να κλάψουμε αλλά οι γονείς μας δεν μας άφηναν επειδή δεν το εγκρίνουν , όπως λένε “οι άντρες δεν κλαίνε”. Αυτό το νοητικό σχήμα φέρνει τη σκέψη ότι αν εκφραστεί συγκινησιακά μία παρόρμηση οι γύρω μας θα το επικρίνουν και ο άνθρωπος θα πάψει να αγαπιέται και να συνυπολογίζεται στο κοινωνικό σύνολο. Άρα, δεν είναι αποδεκτός όπως είναι , οπότε πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά, συμπεριφερόμενος με πρότυπα συμπεριφοράς που του θέτει η κοινωνία.

Ένας άνθρωπος που συμπεριφέρεται όπως ”πρέπει” και όχι όπως τον προστάζει η φύση του θα οδηγηθεί σταδιακά πρώτα στο διχασμό και έπειτα στη νεύρωση. Όταν αμελείς την πραγματική σου φύση και υιοθετείς ”προσωπεία” αφύσικα θα επέλθει ο διχασμός του εαυτού σου. Χάνεται το αληθινό-φυσικό σου πρόσωπο συμπεριφοράς, ταυτιζόμενος με ”ιδεώδη πρότυπα” που σου επιβάλει η κοινωνία και τελικά αρνείσαι να αισθανθείς το πρωταρχικό της φύσης (τις συγκινήσεις , τα συναισθήματα) και έτσι οδηγείσαι στην νεύρωση. Σε αυτή τη νευρωτική κατάσταση δεν ξέρεις ποιες είναι οι αληθινές σου ανάγκες. Αυτό που πρέπει να κάνεις άνθρωπε , αν θέλεις να λέγεσαι έτσι είναι: ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΟΥ, ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΕΡΩΤΑ ΜΕ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΟΥ, ΝΑ ΖΕΙΣ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ και να ΕΚΦΡΑΖΕΙΣ ΚΑΘΕ ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΠΟΥ ΝΙΩΘΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΤΥΨΕΙΣ.

Όπως ανέφερε ο Wilhelm Reich στο βίβλιο του ”ΑΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΑΚΟ” :

”Ανθρωπάκο θέλω τα παιδιά και οι νέοι να απολαμβάνουν το σωματικό έρωτα δίχως αναστολές.

Δε θεωρώ ότι για να είναι κανείς θρήσκος, με την καλύτερη, αυθεντικότερη έννοια, πρέπει να καταστρέψει την ερωτική του ζωή και να μουμιοποιηθεί, στην ψυχή και το σώμα.

Γνωρίζω πως εκείνο που αποκαλείς «Θεός» υπάρχει πραγματικά, αλλά όχι με τη μορφή που φαντάζεσαι. Ο Θεός είναι η πρωταρχική κοσμική ενέργεια, ο έρωτας στο κορμί σου, η ακεραιότητα του χαρακτήρα σου και το αίσθημα της φύσης, μέσα σου και γύρω σου.”

Βιβλιογραφία :

”Ο Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας” Sigmund Freud , Εκδοτικός Οίκος Δαμιανός.

”Άκου Ανθρωπάκο” Wilhelm Reich , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ.