Μελαγχολία: Η πηγή μιας ουσιαστικής ευτυχίας

Η μελαγχολία είναι ένας όρος που συχνά παρεξηγείται και αποφεύγεται από πολλούς ανθρώπους. Η κοινωνία στην οποία ζούμε μας ενθαρρύνει να επιδιώκουμε την ευτυχία και τη θετική σκέψη ανά πάσα στιγμή, ενώ οτιδήποτε αποκλίνει από αυτόν τον κανόνα θεωρείται συχνά αρνητικό ή ανεπιθύμητο. Ωστόσο, η μελαγχολία είναι ένα είδος θλίψης που δεν είναι μόνο φυσικό, αλλά και απαραίτητο για την ανάπτυξη και την εξέλιξή μας.

Η μελαγχολία προκύπτει όταν αποδεχόμαστε το γεγονός ότι η ζωή είναι εγγενώς δύσκολη και ότι ο πόνος και η απογοήτευση είναι αναπόφευκτα μέρη της ανθρώπινης εμπειρίας. Δεν είναι μια διαταραχή που πρέπει να θεραπευτεί ή να αποφευχθεί, αλλά μια κατάσταση του νου που μας επιτρέπει να αγκαλιάσουμε την πολυπλοκότητα της ζωής. Ακόμα και αν η  σύγχρονη κοινωνία δίνει έμφαση στον ενθουσιασμό και στη χαρά, στην πραγματικότητα η θλίψη και η απώλεια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης κατάστασης. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε και να αποδεχθούμε αυτό το γεγονός.

Η μελαγχολία προέρχεται από την ειλικρινής αποδοχή ότι η ευτυχισμένη ζωή δεν έχει να κάνει με το να είμαστε απρόσβλητοι από τη θλίψη, αλλά μάλλον με το πώς να χρησιμοποιούμε αυτή τη θλίψη για να συμβάλουμε στην προσωπική μας ανάπτυξη. Δε σημαίνει να είσαι ζοφερός και δυστυχισμένος, αλλά το να αποδέχεσαι τον κόσμο όπως είναι, χωρίς οργή, χωρίς πικρία. Σημαίνει κατανόηση ότι η ζωή είναι γεμάτη ανοησία και απληστία και ότι η εσωτερική ηρεμία και η ευτυχία είναι δύσκολο να επιτευχθούν. Σημαίνει αποδοχή ότι πολλοί αξιοπρεπείς άνθρωποι αδικούνται και πονάνε και ότι δεν υποφέρουμε μόνο εμείς.

Η μελαγχολική στάση προσφέρει σοφία που συχνά λείπει από τον πικραμένο και θυμωμένο άνθρωπο. Μας ενθαρρύνει να καταλάβουμε ότι η θλίψη μας δεν είναι μοναδική για εμάς, αλλά είναι μια κοινή εμπειρία που ανήκει στην ανθρωπότητα γενικά. Όταν αποδεχόμαστε αυτό το γεγονός, γινόμαστε πιο συμπονετικοί και λιγότερο εκδικητικοί. Μαθαίνουμε να συγχωρούμε τον εαυτό μας και τους άλλους και γινόμαστε καλύτεροι στο να επικεντρωθούμε σε αυτά που έχουν πραγματική αξία.

Τα μελαγχολικά γεγονότα της ζωής δεν πρέπει να μας απελπίζουν, αλλά μάλλον να μας κάνουν πιο συγχωρητικούς, πιο ευγενικούς και πιο ικανούς ώστε να  δημιουργήσουμε για εμάς μια ζωή με νόημα. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι όλοι σπαταλάμε άσκοπα το χρόνο μας, ότι όλοι κάνουμε λάθη, αλλά μόνο η θλίψη που μας δημιουργούν μας κρατάνε πίσω και όχι τα λάθη αυτά καθαυτά. Αντίθετα, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη θλίψη, ως καταλύτη για την ανάπτυξη και την εξέλιξη μας και θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις εμπειρίες αυτές για να βοηθήσουμε συνανθρώπους μας που μπορεί να αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις με εμάς.

Αυτός είναι και ο λόγος που ιστορίες με θεματολογία την τραγική κατάσταση του ανθρώπινου βίου, έχουν τόση απήχηση σε κάθε περίοδο της ιστορίας. Είναι η παρέα μας σε αυτήν την τόσο δύσκολη αποδοχή και μας απαλύνουν, έστω και λίγο, από τη μοναξιά που έχει αυτή η αντίληψη. Όταν λοιπόν ξεκινήσουμε να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους σαν άτομα που έχουν πληγωθεί, πονέσει και αδικηθεί όπως και εμείς, θα έχουμε μια επιπλέον παρέα σε αυτό το φυσικό συναίσθημα, με τις σχέσεις μας να γίνονται πιο ουσιαστικές και τη ζωή μας πιο πλούσια.

De Botton, A. (2002). The Consolations of Philosophy