Κοινωνική φοβία: Καταρρίπτοντας την ψυχική συστολή

Η απαρχή της Κοινωνικής φοβίας

Παιδική ηλικία

Η Γενική Κοινωνική Φοβία αφορά κυρίως στους ενήλικες ή τους εφήβους, προκύπτει μετά από κάποιο τραύμα δηλαδή ένα έντονο τραυματικό γεγονός ή εξελίσσεται χωρίς έντονα συμπτώματα ήδη από νεαρότερη ηλικία. Την ηπιότερη ή καλύτερα, την πιο συγκεκριμένη μορφή της φοβίας αυτής την συναντάμε με την ονομασία Ειδική Κοινωνική Φοβία. Η Ειδική Κοινωνική Φοβία δίνει σημάδια ακόμα και από την παιδική ηλικία. Για παράδειγμα, στη νηπιακή ηλικία ένα συνεσταλμένο νήπιο που συνήθως  αποφεύγει την παρέα, προτιμά να παίζει μόνο του και νιώθει ιδιαίτερα αμήχανα και άβολα με την παρουσία τρίτων, πιθανόν να εκδηλώνει μία ένδειξη Κοινωνικής Φοβίας.

Στην παιδική ηλικία, ένα παιδί μπορεί να αρχίσει να έχει σωματικά συμπτώματα, όπως πόνο στην κοιλιά, πονοκέφαλο, διάσπαση προσοχής, τρέμουλο, σφίξιμο στο στομάχι, εφίδρωση, ανεβασμένους παλμούς και άλλα όταν πρόκειται να εκτεθεί σε κοινό, να πει ένα ποίημα, να δώσει μία παράσταση ή ακόμα και να πει το μάθημα μέσα στην τάξη. Στην περίπτωση που υπάρχουν έντονα τα παραπάνω στοιχεία, πιθανόν η εφηβεία να λειτουργήσει ως σημαντικός παράγοντας για την Γενική Κοινωνική Φοβία. Ενδεχομένως, ένα έντονα στρεσογόνο περιστατικό, επίσης να λειτουργήσει ως παράγοντας σε μεγαλύτερη ηλικία.

Ενήλικη ζωή

Κάπως έτσι, ξεκινάει κανείς να εμφανίζει τα βασικά χαρακτηριστικά της Κοινωνικής Φοβίας, τα οποία συνήθως είναι έντονα, και μόνιμα. Εμποδίζουν τον άνθρωπο να λειτουργήσει στην καθημερινότητά του, εφόσον νιώθει μόνιμα εκτεθειμένος με έντονο στρες, το οποίο στρες νομίζει ότι οι άλλοι το καταλαβαίνουν, και όλο αυτό παράγει έναν συνεχή φαύλο κύκλο. Πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι είναι πιο σωστοί και επαρκείς στην έκφραση της κοινωνικότητάς τους και αυτό λειτουργεί σαν τροχοπέδη στην κοινωνικοποίηση του. Φοβάται μόνιμα ότι θα παράξει λάθη τα οποία θα είναι τεράστια και φυσικά αντιληπτά από τους γύρω. Διακατέχεται συνέχεια από τον φόβο ότι θα γελοιοποιηθεί. Επιπλέον, το άτομο με Κοινωνική Φοβία έχει έντονα σωματικά συμπτώματα και συνήθως οδηγείται στην αποφυγή κοινωνικών γεγονότων, δεν έχει παρέες, δεν βγαίνει έξω αν δεν έχει κάποιον να νιώθει πολύ δικό του, αποφεύγει να στέκεται σε μία ουρά ή στο πλήθος και άλλα.

Η Κοινωνική φοβία από τη ματιά της επιστήμης

Η Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους ή αλλιώς Κοινωνική Φοβία είναι ένας κοινός τύπος αγχώδους διαταραχής. Ένα άτομο με Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους αισθάνεται συμπτώματα άγχους ή φόβου σε καταστάσεις όπου μπορεί να εξεταστεί, να αξιολογηθεί ή να κριθεί από άλλους, όπως να μιλήσει δημόσια, να γνωρίσει νέους ανθρώπους, να βγει ραντεβού, να βρεθεί σε συνέντευξη για δουλειά, να απαντήσει σε μια ερώτηση στην τάξη ή ακόμα και όταν  πρέπει να μιλήσει με έναν ταμία σε ένα κατάστημα.

Ο φόβος που έχουν τα άτομα με Κοινωνική Αγχώδη Διαταραχή σε κοινωνικές καταστάσεις είναι τόσο έντονος που αισθάνονται ότι είναι πέρα ​​από τον έλεγχό τους. Για μερικούς ανθρώπους, αυτός ο φόβος μπορεί να εμποδίσει το να πάνε στη δουλειά, να παρακολουθήσουν σχολείο ή να κάνουν καθημερινά πράγματα. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να είναι σε θέση να ολοκληρώσουν αυτές τις δραστηριότητες, αλλά βιώνουν μεγάλο φόβο ή άγχος όταν το κάνουν. Τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί να ανησυχούν για την εμπλοκή σε κοινωνικές καταστάσεις για εβδομάδες πριν συμβούν. Μερικές φορές, καταλήγουν να αποφεύγουν μέρη ή γεγονότα που προκαλούν αγωνία ή προκαλούν αισθήματα αμηχανίας.

Αιτίες πρόκλησης Κοινωνικής Φοβίας

Όπως γίνεται συνήθως με τις περισσότερες καταστάσεις ψυχικής υγείας, έτσι και η Κοινωνική Φοβία προκύπτει από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Μία από τις σημαντικότερες αιτίες ύπαρξης της συγκεκριμένης διαταραχής καθώς και πλήθος άλλων είναι η κληρονομική προδιάθεση. Οι αγχώδεις διαταραχές τείνουν να εμφανίζονται εν γένη στις οικογένειες. Ωστόσο, δεν είναι απολύτως σαφές πόσο από αυτό μπορεί να οφείλεται σε γενετική και πόσο σε μαθησιακή συμπεριφορά. 

Ένας ακόμη παράγοντας είναι η η δομή του εγκεφάλου. Μια δομή στον εγκέφαλο που ονομάζεται αμυγδαλή μπορεί να παίξει ρόλο στον έλεγχο της απόκρισης του φόβου. Τα άτομα που έχουν υπερδραστήρια αμυγδαλή μπορεί να έχουν αυξημένη απόκριση φόβου, προκαλώντας αυξημένο άγχος σε κοινωνικές καταστάσεις.

Τέλος, η διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί να είναι μια μαθημένη συμπεριφορά για την οποία ευθύνεται το περιβάλλον.  Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν έντονο άγχος μετά από μια δυσάρεστη ή ενοχλητική κοινωνική κατάσταση. Επίσης, μπορεί να υπάρξει συσχέτιση μεταξύ της Κοινωνικής Αγχώδους Διαταραχής και των γονέων που είτε μοντελοποιούν την αγχώδη συμπεριφορά σε κοινωνικές καταστάσεις είτε είναι πιο ελεγκτικοί ή υπερπροστατευτικοί με τα παιδιά τους.

Θεραπεία

Ψυχοθεραπεία

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), ένας τύπος ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία της Διαταραχής Κοινωνικού Άγχους. Η CBT διδάσκει διαφορετικούς τρόπους σκέψης, συμπεριφοράς και αντίδρασης σε καταστάσεις για να βοηθήσει να αισθανθεί κανείς λιγότερο άγχος και φόβο. Η CBT μπορεί επίσης βοηθάει το άτομο να εξασκήσει κοινωνικές δεξιότητες, κάτι που είναι πολύ σημαντικό για τη θεραπεία της Κοινωνικής Φοβίας. Η θεραπεία έκθεσης είναι μια μέθοδος CBT που εστιάζει στην προοδευτική αντιμετώπιση των φόβων που κρύβονται πίσω από μια αγχώδη διαταραχή για να βοηθήσει το άτομο να εμπλακεί σε δραστηριότητες που πρότινος απέφευγε. Η θεραπεία έκθεσης χρησιμοποιείται μερικές φορές μαζί με ασκήσεις χαλάρωσης. Η CBT που παρέχεται σε μορφή ομαδικής θεραπείας μπορεί επίσης να προσφέρει μοναδικά οφέλη για την Κοινωνική Αγχώδη Διαταραχή.

Φαρμακευτική Αγωγή

Η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής υπάρχει πάντα ως επιλογή σε συνεργασία με κάποιον ψυχίατρο που γνωρίζει πολύ καλά το άτομο στο οποίο τα χορηγεί και έχει προηγηθεί ιατρική εξέταση. Τα αντικαταθλιπτικά SSRI και SNRI χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη θεραπεία των συμπτωμάτων της Διαταραχής Κοινωνικού Άγχους. Μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες για να αρχίσουν να δείχνουν τα πρώτα αποτελέσματα. Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί επίσης να προκαλέσουν παρενέργειες, όπως πονοκεφάλους, ναυτία ή δυσκολία στον ύπνο. Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες συνήθως δεν είναι σοβαρές, ειδικά εάν η δόση ξεκινά από χαμηλά επίπεδα και αυξάνεται αργά με την πάροδο του χρόνου.

Τόσο η ψυχοθεραπεία όσο και η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρειαστούν λίγο χρόνο για να λειτουργήσουν. Πολλοί άνθρωποι δοκιμάζουν περισσότερα από ένα φάρμακα πριν βρουν το καλύτερο για αυτούς.Τα άτομα με Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους συνήθως επιτυγχάνουν τα καλύτερα αποτελέσματα με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και CBT ή άλλων ψυχοθεραπειών.

Έκφραση

Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα κοινωνικής αγχώδους διαταραχής, κάντε μια ειλικρινή συζήτηση για το πώς αισθάνεστε με κάποιον που εμπιστεύεστε. Εάν πιστεύετε ότι κάποιος φίλος ή μέλος της οικογένειας μπορεί να παλεύει με την κοινωνική αγχώδη διαταραχή, αφιερώστε χρόνο για να μιλήσετε μαζί του για να εκφράσετε την ανησυχία σας και να του προσφέρετε την υποστήριξή σας.