Υπερκαταναλωτισμός: Μάστιγα για τον άνθρωπο;

Ένα θέμα που συζητείται αρκετά τα τελευταία χρόνια, είναι το ζήτημα του υπερκαταναλωτισμού, ένα θέμα που έχει απασχολήσει αρκετά τους σύγχρονους ανθρώπους μιας και έρχονται σε επαφή με αυτό πολυάριθμες φορές στην καθημερινότητά τους. Μολονότι η δημιουργία και πώληση νέων υλικών αγαθών συνέβαλε στην ανανέωση και αναβάθμιση του τρόπου ζωής της κοινωνίας, πλέον ο καταναλωτισμός έχει μετατραπεί στην μάστιγα της σύγχρονης εποχής, τον υπερκαταναλωτισμό. Πώς έχει αλλάξει ο υπερκαταναλωτισμός την ζωή μας;

Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν καταναλώνει αγαθά απαραίτητα επειδή τα χρειάζεται, πολλές φορές υφίστανται και άλλοι λόγοι που τον οδηγούν στην υπερκατανάλωση, με ολέθριες συνέπειες. Θεωρείται, ότι η κατανάλωση υλικών αγαθών οδηγεί το άτομο στην προσωρινή συναισθηματική πλήρωση, πράγμα αρκετά σημαντικό, αφού οι διαπροσωπικές σχέσεις έχουν γίνει πλέον επουσιώδεις και έτσι το άτομο αναζητά την συναισθηματική ικανοποίηση στον καταναλωτισμό. Παρόλο που ο καταναλωτισμός έχει ωφελήσει φαινομενικά το άτομο, η υπέρμετρη αγορά και χρήση των υλικών αγαθών έχει οδηγήσει τον άνθρωπο στην «υποδούλωση» και τον έχει καταστήσει πλέον μη κυρίαρχο της ύπαρξής του, αφού αυτή φαίνεται να εξαρτάται ολοκληρωτικά από την κατανάλωση.  Επιπλέον, ο υπερκαταναλωτισμός δεν βλάπτει μόνο το άτομο αλλά και το περιβάλλον. Οι εταιρίες που παράγουν τα διάφορα υλικά αγαθά προκειμένου να αυξήσουν την παραγωγή, μειώνοντας παράλληλα τις δαπάνες, αφού η ζήτηση διαρκώς αυξάνεται, χρησιμοποιούν φτηνότερα υλικά κατασκευής που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Τα αγαθά που χρησιμοποιούνται καταλήγουν συνήθως πίσω στο περιβάλλον μέσω των απορριμμάτων, τα μη βιοδιασπώμενα υλικά από τα οποία ενδέχεται να είναι κατασκευασμένα, συμβάλλουν στην λεγόμενη « υποβάθμιση του περιβάλλοντος». Ένας ακόμα τομέας που ο υπερκαταναλωτισμός πλήττει είναι η παιδική εργασία. Προκειμένου να έχει περισσότερες εισφορές, ο εκάστοτε εργοδότης προτιμά την απαγορευμένη παιδική εργασία, αφού τα παιδιά αποτελούν φτηνότερα εργατικά χέρια.

Για τους σύγχρονους ανθρώπους σημασία έχει το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι», η αξία τους φαίνεται να στηρίζεται στην υλική υπεροχή, η κοινωνία έχει πλέον χωριστεί σε «έχοντες» και σε « μην έχοντες». Είναι εμφανές λοιπόν, ότι πρέπει όλοι οι άνθρωποι να δράσουν άμεσα, ώστε να καταπολεμηθεί η επικρατούσα κατάσταση του υπερκαταναλωτισμού. Σαφώς η κατανάλωση αγαθών έχει διευκολύνει την ζωή μας αλλά σύμφωνα και με τους αρχαίους Έλληνες, το σκεπτικό των ανθρώπων θα έπρεπε να διαμορφώνεται σύμφωνα με το «μέτρον άριστον», άρα να υπάρχει κατανάλωση στα επιτρεπτά πλαίσια, ώστε να μην υπάρχει μόνο ευημερία, αλλά και ψυχική και πνευματική άνθηση, οι σχέσεις να πάψουν να είναι επιδερμικές, να μην ρυπαίνεται το περιβάλλον και να μην υπάρχει η παράνομη παιδική εργασία. Οφείλουμε να αναπτύξουμε σωστή κρίση, επιλέγοντας τα αγαθά που αγοράζουμε και τη συχνότητα με την οποία τα αγοράζουμε, σύμφωνα με τις ανάγκες μας και τις υπηρεσίες που αυτά μας προσφέρουν. Εξάλλου, η συναισθηματική πλήρωση, με την αγορά αγαθών, είναι προσωρινή και άκρως ουτοπική, άρα καλό θα ήταν να επενδύσουμε περισσότερο στις ανθρώπινες σχέσεις και στην αποτροπή του πνευματικού και ψυχικού μαρασμού.

Εν κατακλείδι, πράγματι ο καταναλωτισμός που άλλοτε θεωρούταν ευεργετικός για τις κοινωνίες, ή έστω δεν δημιουργούσε εμφανή προβλήματα, έχει πλέον λάβει μεγάλες διαστάσεις και απειλεί την ευτυχία του ατόμου. Ανακύπτει λοιπόν το ερώτημα: Είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε τις προτεραιότητές μας και να οδηγηθούμε σε μια άλλη ζωή; Είμαστε διατεθειμένοι να σπάσουμε τα δεσμά που μας ενώνουν με τα αγαθά και να γίνουμε και πάλι κυρίαρχοι της ύπαρξής μας;

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:

Μαριλένα Γιανακοπούλου (2020) Καταναλωτισμός: συνήθεια ή επιλογή; Ανακτήθηκε από https://www.maxmag.gr/psychologia/katanalotismos-synitheia-i-epilogi/ (τελευταία πρόσβαση 1/9/2023)

Δημήτριος Λάμπρος (2020) Καταναλωτισμός: αίτια και τρόποι αντιμετώπισης. Ανακτήθηκε από https://www.maxmag.gr/psychologia/katanalotismos-aitia-kai-tropoi-antimetopisis/ (τελευταία πρόσβαση 1/9/2023)

Υπερκατανάλωση και δυστυχία. Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/world/162345/yperkatanalosi-kai-dystychia/ (τελευταία πρόσβαση 1/9/2023)