Villes nouvelles: Aπό την πολυκεντρική ανάπτυξη στην ενοποίηση

Στη δεκαετία του 1960, η ταχεία αστικοποίηση, σε ορισμένες χώρες, ώθησε τον κρατικό μηχανισμό να σχεδιάσει την ανάπτυξη των μεγάλων πόλεων, με τη δημιουργία νέων πόλεων (new town, villes nouvelles) στην περιφέρειά τους, προσπαθώντας να περιορίσουν την αλόγιστη συγκέντρωση και την υπέρμετρη και εκτός ελέγχου διόγκωση τους. Το φαινόμενο αναπτύσσεται ήδη στις ΗΠΑ την δεκαετία του 1930 και συναντάται σε σημαντικές πόλεις άλλων χωρών όπως στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Στην Ευρώπη, η Βρετανία υπήρξε πρόδρομος και ακολούθησε η Γαλλία ενώ και η Ολλανδία χρησιμοποίησε αυτό το είδος αστικοποίησης από τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Νέες πόλεις υπάρχουν επίσης στη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ισπανία, κ.ά…

Οι νέες πόλεις σχεδιάστηκαν με στόχο να οργανωθεί η ανάπτυξη των μεγάλων αστικών περιοχών. Σχεδιάστηκαν στα πλαίσια των εθνικών πολιτικών, χωροταξικής πολιτικής. Τρεις άξονες υπήρξαν περισσότερο εμφανείς στον σχεδιασμό: η πολυκεντρική ανάπτυξη, η καταπολέμηση των μεγάλων συγκροτημάτων και η αναζήτηση κοινωνικής ανάμειξης.

Οι νέες πόλεις ιστορικά, είναι οι κληρονόμοι των κηπουπόλεων (cites-jardins) του Ebenezer Howard στις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελούν μια προσέγγιση πολεοδομικού σχεδιασμού όπου οι πόλεις οφείλουν να είναι αυτόνομες, περιτριγυρισμένες από χώρους πρασίνου και να περιέχουν προσεκτικά ισορροπημένες βιομηχανικές, αγροτικές και ζώνες κατοικίας.

Η ανάπτυξη αυτής της μορφής με τον χρόνο ανέδειξε μερικά σοβαρά προβλήματα που ήταν αντίστοιχα με τον αρχικό τους σχεδιασμό και κυρίως στον τομέα της κοινωνικής ανάμειξης, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα πόλωσης, κοινωνικού αποκλεισμού, αστικής βίας…

Στην Γαλλία το 2008, ο Σαρκοζύ προσπαθώντας να σχεδιάσει την εξέλιξη του φαινομένου συγκάλεσε δέκα ομάδες διεθνών εμπειρογνωμόνων (χωροτάκτες, γεωγράφους, αρχιτέκτονες, μηχανικούς, κοινωνιολόγους) για το Παρίσι του αύριο. Στόχος να κάνει την γαλλική πρωτεύουσα μια πόλη σύγχρονη, βιώσιμη και αποτελεσματική. Έτσι το Παρίσι περνά από την “λατρεία του μνημείου” στην αποκατάσταση της σχέσης μεταξύ του κέντρου των πόλεων και τα προάστια, την ενσωμάτωση των περιχώρων στο Παρίσι.

Η ενοποίηση των προαστίων προσδιορίσθηκε ως η επόμενη μεγάλη πολεοδομική πρόκληση για την ευρύτερη περιοχή του Παρισιού. Το τέλος των προαστίων. Aπό την πολυκεντρικότητα των νέων πόλεων, στην “ενοποίηση” του ευρύτερου αστικού χώρου; Η μια από τις διαπιστώσεις είναι αυτή, αλλά από την άλλη ο σχεδιασμός συνεχίζεται. Ο Σαρκοζύ έτσι κι’ αλλιώς βλέπει κάτι πολύ μεγαλύτερο ένα Παρίσι μέχρι τις ακτές του Ατλαντικού…

Και η Αθήνα που “φιλοξενεί” τον μισό ελληνικό πληθυσμό σε πιο στάδιο βρίσκεται; Στην δημιουργία νέων πόλεων ή στην λειτουργική ενοποίησή των προαστίων; Εμείς απλά εντάσσουμε, εντάσσουμε ότι ξαφνικά γίνεται πλέον ενοχλητικό αφού έχει γεννηθεί και αναπτυχθεί από μόνο του και αφού οι ειδήμονες δεν μπορούν να το δουν και οι πολιτικοί “πάντα γνωρίζουν”. Ο σχεδιασμός είναι προνόμιο κοινωνιών περισσότερο προηγμένων. Η δικιά μας χωροταξική πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από το ιδιοφυές μότο, ο μεγάλος αχταρμάς.

info: geo-s.blogspot, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Γεωγραφίας, Δρ. Σιδηρόπουλος Γ.