Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα

Μέσα σ’ έναν κόσμο ανδροκρατούμενο, πατριαρχικό η γυναικεία ταυτότητα επιζητά ίσες ευκαιρίες στη ζωή, στην εργασία, στην οικογένεια. Όλα αυτά ακόμη είναι ζητούμενα στον αιώνα μας αντί πλέον να θεωρούνται δεδομένα. Σήμερα η γυναίκα παλεύει ακόμα με αντιλήψεις αλλά και συμπεριφορές που τη μειώνουν και την ευτελίζουν. Μολαταύτα αξίζει να ρίξουμε μία ματιά στο φεμινιστικό κίνημα και στην εξέλιξή του στην Ελλάδα.

«Η Εφημερίς των Κυριών»

Η πρώτη προσπάθεια συσπείρωσης των γυναικών ήταν με την «Εφημερίς των Κυριών» που ίδρυσε η πρώτη φεμινίστρια εν Ελλάδι, Καλλιρρόη Παρρέν, στις 8 Μαρτίου 1887. Η Καλλιρρόη Παρρέν είναι δημοσιογράφος και λογοτέχνιδα υπέρμαχος των γυναικών. Η Καλλιρρόη Παρρέν ήταν μια μορφωμένη γυναίκα της εποχής με προοδευτικές αντιλήψεις κι έμφυτο ταλέντο στον λόγο. Γι’ αυτό και στην εφημερίδα αυτή δούλευαν μόνο γυναίκες που απευθύνονταν σε γυναίκες. Οι γυναίκες που μετείχαν σ’αυτή την προσπάθεια είναι μορφωμένες και χειραφετημένες. Σε καμία των περιπτώσεων δεν ήθελαν να λέγονται οι σύζυγοι των κυριών. Μετείχαν ενεργά στην εφημερίδα και διεκδικούσαν με τη φωνή και τον λόγο τους μια κοινωνία ισότιμη για τα δύο φύλλα. Αρχικά τις αντιμετώπισαν με καχυποψία, όμως η ειλικρίνεια και το αγωνιστικό τους φρόνημα γρήγορα έδωσαν τη θέση τους στον θαυμασμό. Ο λόγος τους αγκάλιασε όλες τις γυναικείες ψυχές και από το 1890 άρχισαν να ακμάζουν οργανώσεις και σωματεία που στόχευαν στη διαπαιδαγώγηση και στη στήριξη των γυναικών. Ωστόσο η πένα της Καλλιρρόης Παρρέν κατάφερε να συγκινήσει όχι μόνο τις γυναίκες ,που αυτές κιόλας δραστηριοποίησε, αλλά και να βρει οπαδούς και στους άντρες.Έτσι έχουμε την απαρχή του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα.

Διεκδικήσεις στον εργασιακό στίβο

Στη συνέχεια έγινε όλο και πιο εμφανές το ενδιαφέρον στη γυναίκα και στην αντιμετώπισή της από την κοινωνία. Πλέον οι γυναίκες άρχισαν και συμμετείχαν ενεργά στον εργασιακό στίβο μέσα σε εργοστάσια, βιοτεχνίες και δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι έστρεψαν το ενδιαφέρον ως προς τις διεκδικήσεις τους και στα εργασιακά δικαιώματα. Κύριος στόχος ήταν η εξάλειψη της ιδέας πως ο άνδρας στηρίζει οικονομικά τη γυναίκα. Το 1909 είδαμε και τις πρώτες μεταρρυθμίσεις για την εργασία προς όφελος των γυναικών. Το 1912 το κράτος απαγόρεψε με νόμο τη γυναικεία εργασία τη νύχτα και την εργασία σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Επιπλέον αυτό το διάστημα είχαμε και κάποιες νομοθετήσεις όσων αφορά τη μητρότητα.

«Ο Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας»

Παρόλες τις εξελίξεις στον τομέα των δικαιωμάτων για τις γυναίκες υπήρχε κάτι ακόμα που κανείς δεν τόλμησε να φέρει στο προσκήνιο. Αυτό ήταν το θέμα της ψήφου των γυναικών. Και με αυτό ασχολήθηκε «ο Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας». Χρειάστηκαν να περάσουν πολλά χρόνια από την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους και την ανεξαρτησία του για να ασχοληθεί η κοινωνία με ένα τέτοιο θέμα. Το 1920 η Αύρα Θεοδωροπούλου ίδρυσε τον «Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα των Γυναικών» μαζί με οκτώ γυναίκες ακόμη και ασχολήθηκε με το θέμα της εκλογικής ψήφου. Η Αύρα Θεοδωροπούλου, η ιδρύτρια και πρόεδρος του «Συνδέσμου για τα Δικαιώματα των Γυναικών». Η Αύρα Θεοδωροπούλου υπήρξε μουσικός, κριτικός και αγωνίστρια. Το σωματείο αυτό είχε καθαρά μη κομματικό χαρακτήρα κι η δράση του στόχευε στην ισοπολιτεία και στην ισονομία. Σήμερα προς τιμήν της δίδεται το βραβείο Αύρα Θεοδωροπούλου από το 1995 σε δημοσιογράφους που προβάλλουν και προάγουν θέματα που ασχολούνται με την ισότητα των δύο φύλων. Ο αγώνας που έδωσε και συνεχίζει να δίνει ο Σύνδεσμος είναι πραγματικά μεγαλειώδης. Διαλέξεις, δημόσιες εκδηλώσεις και κείμενα που στόχο έχουν να αφυπνίσουν και να ενεργοποιήσουν τις γυναίκες. Παράλληλα ίδρυσαν την «Ανωτέρα Γυναικεία Σχολή» (1921) για την επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών, το ορφανοτροφείο «Εθνική Στέγη» (1922), τον «Σύλλογο Προστασίας Κρατουμένων Γυναικών Ανηλίκων» (1925).

Οι διεκδικήσεις όσον αφορά την οικογένεια

Το 1952 οι προσπάθειες των γυναικών καρποφόρησαν και στην Ελλάδα οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου. Μετά από πολλά χρόνια η Ελλάδα υπέγραψε και επικύρωσε τη Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών το 1983. Ωστόσο παρόλες τις προσπάθειες αυτές η θέση της γυναίκας συνέχισε να είναι υποβαθμισμένη στην περιφέρεια. Αυτή η εξέλιξη του φεμινιστικού κινήματος αφορούσε  κυρίως τις γυναίκες του κέντρου. Οι παραδοσιακά παγιωμένες αντιλήψεις της υπαίθρου μαζί με το χαμηλό βιοτικό επίπεδο δεν άφησαν πολλά περιθώρια εξέλιξης. Μόνο βλέπουμε κάποια εξέλιξη στα 1983 με την ισότητα των δύο φύλων στον γάμο με την κατάργηση της προίκας.

Τέλος μπορούμε να αντιληφθούμε την καθυστέρηση της Ελλάδας στο να δει τα εσωτερικά προβλήματα που μάστισαν και συνεχίζουν να μαστίζουν την κοινωνία μας. Οι γυναίκες δεινοπαθούν εξαιτίας απαρχαιωμένων αντιλήψεων και συμπεριφορών. Αυτό γίνεται εμφανέστατο τα τελευταία χρόνια. Μόλις το 2006 η Ελλάδα ποινικοποίησε την ενδοοικογενειακή βία. Το ελληνικό κράτος επικύρωσε τη Σύμβαση Lanzarote το 2009, την πρώτη διεθνή συνθήκη που αφορά τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών που συμβαίνει στο σπίτι ή στην οικογένεια.

Πηγές:

1) Αν. Ατσαβέ, Αν. Παναγιώτα, Καλλιρρόη Σιγανού-Παρρέν και η «Εφημερίς των Κυριών» https://history.arsakeio.gr/index.php/2018-07-13-09-47-16/26-kallirroi-siganoy-parren-kai-i-efimeris-ton-kyrion

2) Χατζηαντωνίου Διαμαντούλα, 2021, Αύρα Θεοδωροπούλου – Μια σπουδαία προσωπικότητα που αγωνίστηκε για τα διακιώματα της γυναίκας, https://docuventa.gr/ayra-theodoropoyloy/

3)Σαλίμπα Ζιζή,  2019, Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, Η εφημερίδα των συντακτών, https://www.efsyn.gr/nisides/185652_feministiko-kinima-stin-ellada

4) https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%8D%CF%81%CE%B1_%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%85