Τα βαρβαρικά φύλα της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Εισαγωγή:

Τα βαρβαρικά φύλα ήταν νομαδικοί λαοί οι οποίοι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα εδάφη της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, κυρίως από το 476 μ. Χ. και μετά. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειώσουμε ότι το 476 μ.Χ. έγινε η κατάληψη του δυτικού μέρους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Οδόακρο, αρχηγό των βαρβάρων μισθοφόρων των Ρωμαίων. Σε γενικές γραμμές όμως,  το δυτικό τμήμα της Αυτοκρατορίας καταλαμβανόταν όλο και περισσότερο από τα βαρβαρικά φύλα, τα οποία έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση στον “ευρωπαϊκό” χώρο εκείνη την εποχή, δηλαδή γύρω τον 5ο αιώνα μ.Χ.

Προέλευση του όρου “βάρβαροι”:

Επιπλέον, οφείλω να αναφέρω το γεγονός ότι εκείνη την εποχή “βάρβαροι” ονομάζονταν όλοι αυτοί οι λαοί οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με τον αρχαίο ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Δηλαδή, μιλούσαν μια εντελώς ακατανόητη γλώσσα και ήταν απολίτιστοι και βάναυσοι άνθρωποι κατά έναν μεγάλο και σημαντικό βαθμό. Ακόμα, αξίζει να αναφέρω ότι οι βάρβαροι έμειναν γνωστοί στην αρχαία και μεσαιωνική ιστορία ως οι λαοί που έλεγαν συνέχεια “μπαρ μπαρ”. Από αυτή την “λέξη” προήλθε και η ονομασία τους “βάρβαροι”. Τέλος, τα πιο γνωστά από τα βαρβαρικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στις περιοχές της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν οι Οστρογότθοι, οι Βησιγότθοι, οι Βάνδαλοι και οι Φράγκοι.

Το βασίλειο των Οστρογότθων:

Οι Οστρογότθοι ήταν ένα από τα ισχυρότερα βαρβαρικά φύλα που εγκαταστάθηκαν στην μετά- Ρωμαϊκή Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, οι Οστρογότθοι διέσχισαν τον ποταμό Δούναβη και εγκαταστάθηκαν στην Βαλκανική χερσόνησο μετά την καταστροφική ήττα του Ανατολικού Ρωμαϊκού στρατού στην Ανδριανούπολη στα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. Για πολλές δεκαετίες, υπηρέτησαν στα φέουδα ως υποτελείς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση. Μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 476 μ.Χ., οι Οστρογότθοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ευκαιρία, με αποτέλεσμα να ιδρύσουν το μεγάλο Οστρογοτθικό βασίλειο της Ιταλίας. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί το γεγονός ότι οι Οστρογότθοι διατήρησαν τον Ρωμαϊκό τρόπο ζωής υπό την βασιλεία του Θεοδωρίχου του Μεγάλου.

Επιπροσθέτως, ο Θεοδώριχος κυβερνούσε από την Ραβέννα, την παλιά πρωτεύουσα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και κράτησε την Γερουσία ως το ισχυρότερο όργανο της κυβερνήσεως του. Επιπλέον, οι Οστρογότθοι έχτισαν μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και μνημειώδεις κατασκευές σε όλο το πλάτος και το μήκος του βασιλείου τους. Το πιο γνωστό από όλα ήταν το Μαυσωλείο του Θεοδωρίχου στην πόλη της Ραβέννας. Ωστόσο, όταν ο Ιουστινιανός ανέβηκε στον θρόνο, έθεσε ως στόχο την ολοκληρωτική καταστροφή του Οστρογοτθικού βασιλείου της Ιταλίας, κάτι το οποίο επέτυχε.

Βησιγότθοι:

Οι Βησιγότθοι ήταν το βαρβαρικό φύλο το οποίο ίδρυσε το βασίλειο του στην περιοχή της Ιβηρικής χερσονήσου (στην σημερινή Ισπανία και Πορτογαλία) μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο πιο γνωστός βασιλιάς των Βησιγότθων ήταν ο Αλάριχος ο Μέγας. Επιπλέον, οι Βησιγότθοι έμειναν γνωστοί για τον νομικό τους κώδικα -Liber ludiciorum- ο οποίος απάρτιζε το πιο προχωρημένο νομικό σύστημα της Πρώιμης Μεσαιωνικής εποχής της Ευρώπης. Ακόμα, οι Βησιγότθοι δημιούργησαν έναν νέο πολιτισμό, ο οποίος εμπεριείχε όχι μόνο ρωμαϊκά αλλά και γοτθικά στοιχεία. Η πλειονότητα των Βησιγότθων ήταν Χριστιανοί και πιο συγκεκριμένα είχαν ασπαστεί στο δόγμα του Αρειανισμού.

Επίσης, οι Βησιγότθοι έγιναν εξίσου στόχος του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, στο πλαίσιο των ανακαταλήψεων των εδαφών της Δύσης. Ειδικότερα, ο ρωμαϊκός στρατός κατέλαβε ένα μέρος της νότιας Ισπανίας, αλλά δεν κατάφερε να ελέγξει ολοκληρωτικά την περιοχή. Αντίθετα, οι Άραβες επρόκειτο να καταλάβουν το βασίλειο των Βησιγότθων τον 7ο αιώνα μ.Χ.

Βάνδαλοι:

Οι Βάνδαλοι έκανα την πρώτη τους εμφάνιση στα ρωμαϊκά εδάφη τον 5ο αιώνα μ.Χ. Αρχικά, ίδρυσαν το βασίλειο τους στην περιοχή της νότιας Ισπανίας. Όμως, την περίοδο της βασιλείας του Γιζερίχου, εισήχθησαν στην Βόρεια Αφρική το 429 μ.Χ., όπου νίκησαν τους Ρωμαίους στρατιώτες και ίδρυσαν εκεί το βασίλειό τους. Επομένως, όρισαν την Καρχηδόνα ως κέντρο αυτού του βασιλείου.

Παρόλα αυτά, οι επιθέσεις των Ρωμαίων εναντίον τους δεν σταμάτησαν εκεί. Πιο συγκεκριμένα, ο ρωμαϊκός στρατός του αυτοκράτορα Ιουστινιανού με στρατηγό τον Βελισάριο, κατάφερε να κατατροπώσει τον λαό των Βανδάλων, ο οποίος τότε είχε βασιλιά του τον Γελίμερο.

Φράγκοι:

Οι Φράγκοι ήταν από τα σημαντικότερα βαρβαρικά φύλα εφόσον διαδραμάτισαν καθοριστικότατο ρόλο στην διαμόρφωση ολόκληρης της μεσαιωνικής Ευρώπης. Συγκεκριμένα, το φραγκικό φύλο έφτασε στην περιοχή της Ρωμαϊκής Γαλατίας γύρω τον 4ο αιώνα μ.Χ. Σε αρχικό στάδιο, οι Φράγκοι συνεργάστηκαν με τους Ρωμαίους και έγιναν σύμμαχοί τους. Όμως o βασιλιάς των Φράγκων Χλωδοβίκος ή Κλόβις Α’, παρακολουθώντας τις εξελίξεις κατάρρευσης της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και εκμεταλλευόμενος αυτές τις συνθήκες, επέτυχε να δημιουργήσει ένα πολύ ισχυρό βασίλειο. Το βασίλειο αυτό εκτεινόταν από την περιοχή της σημερινής βόρειας Γαλλίας έως αυτήν της σημερινής Γερμανίας.

Οι Φράγκοι διατήρησαν τα ρωμαϊκά ήθη και έθιμα κατά μία βάση, αλλά ταυτόχρονα διαμόρφωσαν και τον δικό τους τρόπο ζωής σύμφωνα με τον Σαλικό νόμο. Επιπλέον, ήταν οι πρωτοπόροι του φεουδαλικού συστήματος, το οποίο αποτέλεσε την βάση ολόκληρης της μεσαιωνικής Ευρώπης. Ακόμα, αντιμετώπισαν ποικίλους εχθρούς στην διάρκεια της ιστορίας τους, όπως τους Άραβες στην Ισπανία και τους Λομβαρδούς στην Ιταλία.

Το Φραγκικό βασίλειο έφθασε στο απόγειο του με την βασιλεία του Καρλομάγνου, ο οποίος κατάφερε να στεφθεί Ρωμαίος Αυτοκράτορας από τον Πάπα τα Χριστούγεννα του 800 μ.Χ. Ακόμα, επί βασιλείας Καρλομάγνου, οι Φράγκοι επέτυχαν να δημιουργήσουν ένα πολυ μεγάλο και εύρωστο βασίλειο, το οποίο περιλάμβανε την Γαλλία, την Γερμανία και την Ιταλία. Τέλος, η αυτοκρατορία του Καρλομάγνου ήταν η σπουδαιότερη και η μεγαλύτερη αυτοκρατορία της δυτικής Ευρώπης, η οποία επηρέασε την Ευρωπαϊκή ιστορία και κουλτούρα κατά έναν μεγάλο και σημαντικό βαθμό.

Πηγές για το άρθρο:

1. Κουμανάκος Χ. (2013), Ομαδοποίηση των “βαρβαρικών φύλων”, char-koumanakos-gr.webnode.gr, 1 (τελευταία πρόσβαση 12/5/2023)
2. Βικιπαίδεια (τελευταία τροποποίηση 2022), Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, el.wikipedia.org, 1 (τελευταία πρόσβαση 12/5/2023)
3. Ελληνικό λεξικό (τελευταία τροποποίηση 2022), Η σημασία της λέξης “βάρβαρος”, www.greek-language.gr, 1 (τελευταία πρόσβαση 12/5/2023)
4. TheCollector, Who were the Barbarian Successor Kingdoms of the Western Roman Empire, www.thecollector.com/who-were-the-barbarian-successor-kingdoms-of-roman-empire,1 (τελευταία πρόσβαση 13/5/2023)
5. Βικιπαίδεια (τελευταία τροποποίηση 2023), Αλάριχος Α’, el.wikipedia.org, 1 (τελευταία πρόσβαση 13/5/2023)