Σπουδαίες πόλεις του ελληνιστικού κόσμου

Σε ένα σύμπλεγμα ελληνικής και ρωμαϊκής ιστορίας, μη εξαιρώντας τα ανατολίτικα έθνη, ιστορικοί και ερευνητές μιλούν για τον ελληνιστικό κόσμο. Η χρονική περίοδος ορίζεται από το 323 π. Χ., μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για κάποιους ιστορικούς το 146 π.Χ., η ελληνιστική εποχή τελειώνει όταν οι Ρωμαίοι κυριάρχησαν οριστικά στον ελλαδικό χώρο, και για άλλους το έτος 31 π.Χ., όταν ο Οκταβιανός βγήκε νικητής στη μάχη στο Άκτιο.

Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε μέρη της Ανατολής, πολλοί Έλληνες άποικοι μετακόμισαν εκεί. Έφεραν τα δικά τους ήθη και τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις, καθώς και ένα περισσότερα ανεπτυγμένο πνεύμα από τους ανθρώπους στις μεγάλες πόλεις. Αυτά τα νέα βασίλεια ελληνικού κόσμου, μεταμορφώθηκαν με βάση την ελληνική γλώσσα και τη χρήση του νομίσματος.

Ως κοιτίδες ελληνιστικού πολιτισμού ξεχώρισαν η Αλεξάνδρεια, η Αντιόχεια και το Βασίλειο των Σελευκιδών. Οι θετικές επιστήμες βρέθηκαν στο προσκήνιο σημειώνοντας μεγάλη πρόοδο. Έννοιες όπως η τάξη και η συνέπεια στον κόσμο της αντίληψης κατέλαβαν τους ανθρώπους, οδηγώντας στην ανάγκη προβολής ενός ευσυνείδητου και αδιάφθορου ηγεμόνα. Κομβικές αλλαγές με συναγωνιστή την Τύχη, θεά των συμπτώσεων, στις ανατολικές θρησκευτικές λατρείες.

Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Η σπουδαιότερη από τις νέες πόλεις ήταν η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, η πρώτη πόλη με αυτό το όνομα που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν κατέκτησε την Αίγυπτο το 332 π.Χ. Δομήθηκε στη δυτική πλευρά του Δέλτα του Νείλου και τη θέση της επέλεξε ο ίδιος ο Αλέξανδρος, ο οποίος ενέκρινε και το πολεοδομικό της σχέδιο. Η πόλη ολοκληρώθηκε μετά τον θάνατό του. Το εμπόριο υπήρξε σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του πλούτου και του πολιτισμού.

Η κατασκευή εντυπωσιακών μνημείων και έργων τέχνης συχνά έκαναν τους αρχαίους συγγραφείς να μιλούν με θαυμασμό για την πόλη. Η Αλεξάνδρεια δικαίως μετατράπηκε σε πρωτεύουσα του Πτολεμαϊκού Βασιλείου και του ελληνιστικού κόσμου, ενώ εξελίχθηκε σε μία σύγχρονη πολυπολιτισμική μητρόπολη. Η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, υπήρξε η μεγαλύτερη του αρχαίου κόσμου και κατάφερε να προσεγγίσει πολλούς μελετητές και να ορίσει μία ολόκληρη περίοδο γεμίζοντας με χρώμα, γνώση και δύναμη τα στενά της πόλης.

Αντιόχεια το λίκνο του ελληνικού πολιτισμού

Η Αντιόχεια η επί Δάφνη ήταν αρχαία πόλη, η οποία σήμερα βρίσκεται στην επαρχία Χατάι στη νότια Τουρκία. Εκεί γεννήθηκε μεγάλη δραστηριότητα στους τομείς της φιλοσοφίας, των γραμμάτων και των επιστημών. Ήταν το σημείο συνάντησης διαφορετικών πολιτισμών και ένα σταυροδρόμι αντιθέσεων. Πετυχαίνοντας έτσι εξαιρετικής δυναμικής εμπόριο αρωμάτων, κοσμημάτων, μεταξιού αλλά και μπαχαρικών η μεγαλοπρέπεια και η λαμπρότητας της πόλης ξεχώριζε.

Και ενώ οι Αντιοχείς θα μπορούσαν μάλλον να χαρακτηριστούν ως ανυπότακτοι, επαναστάτες και άστατοι, καθότι εξεγέρθηκαν κατά πολλών ηγεμόνων, η πόλη τους άνθισε και ίσως αυτή τους η φύση, να ήταν η αιτία. Η Αντιόχεια έγινε η δυτική πρωτεύουσα της τεράστιας αυτοκρατορίας των Σελευκιδών και ένα μωσαϊκό πολιτισμών συναντήθηκε κοντά στη Μεσόγειο θάλασσα του ελληνιστικού κόσμου.

Σελεύκεια το μεγαλύτερο από όλα τα ελληνιστικά βασίλεια

Η Σελεύκεια, στον ποταμό Τίγρη, ήταν μια αρχαία ελληνιστική πόλη στη Μεσοποταμία. Εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις του Βασιλείου των Σελευκιδών και αργότερα της Παρθίας. Βρίσκεται στο σημερινό Ιράκ, νοτιοδυτικά της Βαγδάτης, στη δυτική όχθη του ποταμού Τίγρη.

Η Σελεύκεια ήταν το κέντρο του ελληνιστικού κόσμου στη Μέση Ανατολή και την Περσία. Η αφθονία των ελληνικών νομισμάτων, οι αρχαίες αγορές, τα πλινθόκτιστα θέατρα, τα πορτραίτα σε μακεδονικά αγγεία και τα αγάλματα του Ηρακλή μαρτυρούν όχι μόνο το πόσο προηγμένος ήταν ο ελληνικός πολιτισμός στη Βαβυλωνία, αλλά και την εκούσια επιθυμία του τοπικού πληθυσμού να υιοθετήσει τον ελληνικό αρχαίο πολιτισμό.

Στην ακμή της, τον 2ο αιώνα π.Χ., περισσότεροι από 500.000 άνθρωποι ζούσαν στην πόλη και γύρω από αυτήν. Η Σελεύκεια ήταν επίσης σημαντικό κέντρο εμπορίου, πολιτισμού και διακυβέρνησης καθώς παράλληλα επωφελήθηκε ιδιαίτερα από την προνομιακή της θέση στη μέση του Δρόμου του Μεταξιού.

Έφεσος, το μαργαριτάρι της Μικράς Ασίας

Έχει το παρατσούκλι “Θαλασσοθέα” λόγω της γειτνίασής της με την παραλιακή πόλη του Κουσάντασι και της θέας της στο Αιγαίο Πέλαγος. Στην αρχαιότητα ήταν σημαντικός ελληνικός οικισμός και εμπορικό λιμάνι. Η ιστορία της Εφέσου και της Περγάμου μπορεί να αναχθεί στην κλασική ελληνιστική περίοδο. Άλλωστε, η Έφεσος φιλοξενούσε τον Μεγάλο Ναό της Αρτέμιδος, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Κατά την ελληνιστική περίοδο, η λάσπη και τα ανθυγιεινά έλη του παλιού λιμανιού ανάγκασαν την πόλη να μετακινηθεί δύο χιλιόμετρα προς την ενδοχώρα, στη σημερινή της θέση. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της διάσημης μνημειακής αρχιτεκτονικής χτίστηκε κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όταν η Έφεσος έγινε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αυτοκρατορίας.

Πέργαμος – υιοθετώντας τον θρύλο της Αθήνας

Η Πέργαμος αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ξενοφώντα και αναδείχθηκε ως πρωτεύουσα της δυναστείας των Ατταλιδών. Η δυναστεία των Ατταλιδών προσπάθησε να δημιουργήσει μια δεύτερη Αθήνα, το πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο του αρχαίου ελληνιστικού κόσμου.

Η Ακρόπολη της Αθήνας ενέπνευσε τους Ατταλίδες και έτσι η Ακρόπολη της Περγάμου αναμορφώθηκε αντιστοίχως. Η βιβλιοθήκη της έγινε η δεύτερη μετά την αλεξανδρινή. Η Πέργαμος συνέχισε να αποτελεί σημαντικό κέντρο της Μικράς Ασίας κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Η Πέργαμος ήταν επίσης ακμάζον κέντρο παραγωγής περγαμηνής, που σημαίνει «από την Πέργαμο», που χρησιμοποιούνταν στη Μικρά Ασία πολύ πριν την ανάδειξη της πόλης.

Καινοτομίες που δοξάσαν τον ελληνιστικό κόσμο αναμειγνύοντας ένα τεράστιο ψηφιδωτό λαών, σε πολεμοχαρείς και άγριες εποχές, έδωσαν την σκυτάλη σε έναν ένδοξο αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Απομεινάρια μίας θρυλικής περιόδου, χαμένα με νοσταλγία σε ένα άγνωστο παρελθόν – που συχνά ανακαλεί ο νεοέλληνας, αιώνιο κληροδότημα του Αλέξανδρου, με κοινό παρονομαστή την ζωτικότητα.

Πηγές
THE COLLECTOR, 27.01.23, ανακτήθηκε https://www.thecollector.com/the-most-important-cities-of-hellenistic-world/