Ο Σόλων ο Αθηναίος χαρακτηρίζεται ως ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Αρκετά διάσημος στις μέρες μας για τους περίφημους νόμους που δημιούργησε για τη πόλη της Αθήνας. Οι νόμοι του είναι γνωστοί και ως “διαιτησία του Σόλωνα”. Ο Σόλωνας εκλέχτηκε στο αξίωμα του άρχοντα το 593/594 π.Χ, δίνοντας το τέλος στη κρίση που είχε ξεσπάσει στην Αθήνα στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Θέλοντας να αλλάξει την εικόνα της πόλης ύστερα από τη περίοδο της κρίσης, ανέλαβε τη θέσπιση ορισμένων νόμων.
Ένας από τους πιο διάσημους νόμους του Σόλωνα ήταν το μέτρο της σεισάχθειας. Η λέξη είναι σύνθετη και προέρχεται από τις λέξεις σείω (=αφαιρώ) και άχθος (=βάρος). Σε απλή μετάφραση σήμαινε την αποτίναξη των βαρών των κατοίκων των κατώτερων στρωμάτων. Με αυτό το μέτρο έφερε πίσω όσους είχαν εξοριστεί εξαιτίας της εξαθλίωσης ή είχαν πουληθεί ως δούλοι. Επίσης, κατήργησε τα χρέη των ιδιωτών προς τους άλλους ιδιώτες και το δημόσιο. Σταμάτησε την εφαρμογή του δανεισμού με εγγύηση την προσωπική ελευθερία του δανειζόμενου και την οικογένειάς του.
Διαχωρισμός σε τάξεις
Σημαντική μεταρρύθμιση του Σόλωνα ήταν η διαίρεση των πολιτών σε τάξεις ανάλογα με τα φορολογητέα εισοδήματα τους. Οι πολίτες χωρίζονταν πλέον σε τέσσερις τάξεις. Στην ανώτατη θέση βρίσκονταν οι πεντακοσιομέδιμνοι (με εισόδημα άνω των πεντακοσίων μεδίμνων). Αμέσως μετά βρίσκονταν οι τριακοσιομέδιμνοι (με εισόδημα μέχρι τριακοσίων μεδίμνων) ή ιππείς. Στην αμέσως επόμενη τάξη βρίσκονταν οι διακοσιομέδιμνοι (με εισόδημα διακοσίων μεδίμνων) ή ζευγίτες και η κατώτερη τάξη ήταν οι θήτες οι οποίοι είχαν εισόδημα κατώτερο των διακοσίων μεδίμνων.
Από τις παραπάνω τάξεις, οι τρεις πρώτες είχαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στα κοινά και να αναλαμβάνουν αξιώματα. Οι θήτες δεν είχαν αυτό το δικαίωμα, αρκούμενοι μόνο στη συμμετοχή τους στη συνέλευση και στα δικαστήρια. Με την υιοθέτηση του συγκεκριμένου νόμου, πολίτες λογίζονταν όλοι οι ενήλικες άνδρες που κατοικούσαν στην Αττική και ήταν απόγονοι κατοίκων της Αττικής. Ο Σόλων όρισε πολύ καλά τις υποχρεώσεις καθενός ανάλογα με την περιουσία του. Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα τα αξιώματα να βρίσκονται στα χέρια μόνο των υψηλότερων οικονομικά στρωμάτων, με τους θήτες να αρκούνται μόνο σε μια απλή συμμετοχή.
Νομοθεσία
Σχετικά με το κομμάτι της νομοθεσίας, ο Σόλων δημιούργησε το δικαστήριο της Ηλιαίας. Σε αυτήν συμμετείχαν με κλήρωση άτομα από όλες τις τάξεις με στόχο την καλύτερη απονομή δικαιοσύνης και την εξάλειψη των ανισοτήτων. Επίσης λειτουργούσε και ως αντίβαρο του Αρείου Πάγου, καθώς σε αυτόν είχαν το δικαίωμα συμμετοχής μόνο οι πεντακοσιομέδιμνοι, τα μέλη της ανώτερης τάξης.
Ο Σόλωνας δεν έμεινε μόνο στους νόμους που αναφέρθηκαν παραπάνω. Με τους νόμους του απαγόρευσε την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων (πλην λαδιού), θέσπισε την κοινωνική πρόνοια για ανάπηρους και επίκληρους. Ακόμα, έλαβε μέτρα που προστάτευαν τον θεσμό της οικογένειας και του γάμου και αντιτίθενται στη μοιχεία, τον βιασμό και την πορνεία. Επίσης, θέσπισε την υποχρέωση των γονέων να διδάξουν στα παιδιά του κάποια τέχνη.
Οι νόμοι του δημοσιοποιήθηκαν το 592/1 π.Χ καταγεγραμμένοι σε ξύλινες τετράγωνες στήλες. Αυτές στένευαν προς τα πάνω και στρέφονταν γύρω από άξονα, γι’ αυτό και ονομάστηκαν “άξονες” ή “κύρβεις”.
Οι αποφάσεις που έλαβε ήταν αρκετά νεωτεριστικές για την εποχή τους. Τα μέλη των κατώτερων στρωμάτων ήταν ικανοποιημένα με τη νέα πραγματικότητα. Όμως οι πλούσιοι ήταν δυσαρεστημένοι με τη διαιτησία του Σόλωνα. Αισθάνονταν πως τα συμφέροντά τους δεν ικανοποιούνταν και πως αφαιρούταν ένα μέρος από την επιβολή που ασκούσαν, τόσο στο δήμο όσο και στους πελάτες τους. Τα χρόνια που ακολούθησαν την ανάδειξη του Σόλωνα ήταν χρόνια ταραχών, κάτι που μπορούμε να το πούμε με σιγουριά. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι το 560/1 π.Χ η εξουσία καταλήφθηκε από τον τύραννο Πεισίστρατο. Η εγκαθίδρυση μιας τυραννίδας ήταν κάτι το αναπόφευκτο. Οι νόμοι του, αν και φιλόδοξοι, δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν πλήρως τα προβλήματα που υπήρχαν. Όμως, αποτέλεσαν τον θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο εδραιώθηκε η κλασική αθηναϊκή δημοκρατία.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Mosse, C. & Schnapp-Gourbeillon, A. (2015). Επίτομη ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας (2000-31 π.Χ). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδήμα.
Σόλων ο Αθηναίος. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Σόλων_ο_Αθηναίος (τελευταία πρόσβαση 8.4.2021)
Η μεταρρύθμιση του Σόλωνα. Ανακτήθηκε από https://www.hellenicpaedia.gr/el/content/η-μεταρρύθμιση-του-σόλωνα (τελευταία πρόσβαση 8.4.2021)
