Maurizio Cattelan: Η χρυσή μπανάνα των 120.000€

Ποιος είναι ο Maurizio Cattelan; Γιατί έχουν πάθει όλοι φρενίτιδα με τη λεγόμενη χρυσή μπανάνα αξίας 120.000 δολαρίων που εκτέθηκε στο Art Basel Miami; Αυτό τώρα ονομάζεται τέχνη; Και αφού το έκανε αυτός γιατί να μην το κάνω και εγώ;

O Maurizio Cattelan, αρχικά, είναι ένας πασίγνωστος καλλιτέχνης, η τελευταία δημιουργία του οποίου, το 2016, ήταν μια χρυσή τουαλέτα, με τίτλο «Αμερική». Σαφώς, στόχος του με την «τουαλέτα» ήταν να διακωμωδήσει και να ασκήσει κριτική στην πολιτικοκοινωνική κατάσταση που επικρατούσε, και συνεχίζει να επικρατεί στις ΗΠΑ.

Σχεδόν μια 15ετία αργότερα, επιστρέφει στο προσκήνιο, κολλώντας μία μπανάνα στον τοίχο της Perrotin gallery, στο Art Basel Miami Beach, ένα «παζάρι» τέχνης εκατομμυρίων δολαρίων, που λαμβάνει χώρα στην εν λόγω πόλη, κάθε Δεκέμβρη. Πλήθος καλλιτεχνών, διασημοτήτων, και συρρέουν κάθε χρόνο με ευλαβικότητα, ώστε να θαυμάσουν από κοντά τις νέες τάσεις της τέχνης και του design. Φέτος, λοιπόν, όσοι ήρθαν είχαν την ευκαιρία να αγοράσουν μια μπανάνα, κολλημένη στον τοίχο, στην τιμή των 120.000 δολαρίων. Από τα τρία διαθέσιμα έργα, τα πρώτα δύο πουλήθηκαν ανήμερα των εγκαινίων της έκθεσης. Ο τίτλος που επέλεξε ο Maurizio Cattelan για το έργο αυτό είναι «Comedian».

Η μπανάνα του Maurizio Cattelan ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων και έγινε παγκόσμιο πρωτοσέλιδο, γεγονός το οποίο ήταν, χωρίς αμφιβολία, αναμενόμενο και από τον καλλιτέχνη καθώς, επίσης, και από την Perrotin gallery.

Από το Fox news που δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Καλλιτέχνης πίσω από την χρυσή τουαλέτα σύμβολο κατά του Τραμπ κολλάει μπανάνα πάνω σε ένα τοίχο ως ένα ακριβό και παράξενο έργο τέχνης» μέχρι και τον κύριο που, εντέλει, ξεκόλλησε την μπανάνα από τον τοίχο και την έφαγε. Ο στόχος του καλλιτέχνη, προφανώς, επιτεύχθηκε: δημιούργησε μία θύελλα αντιδράσεων και κατάφερε να γίνει διεθνές θέμα συζήτησης και ανάλυσης.

Advertisements

Τα κυριότερο ερώτημα που προκύπτει από την ανάλυση του νεότερου έργου του καλλιτέχνη είναι το εξής: αυτό τώρα είναι ονομάζεται τέχνη;

Για να απαντήσουμε το ερώτημα αυτό, που έχει ένθερμους υποστηρικτές και του «ναι» και του «όχι», ας πάρουμε για παράδειγμα τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη και ας κάνουμε μια σύντομη αλλά περιεκτική αναδρομή στην καλλιτεχνική του πορεία, μέχρι και τη μπανάνα.

Ο Cattelan είναι γνωστός για τα έργα του καθώς, συνήθως, προκαλούν την κοινή γνώμη. Από την προαναφερθείσα χρυσή τουαλέτα, που εκλάπει πριν μερικά χρόνια , μέχρι και την «La Nona Ora» (η ένατη ώρα στα ελληνικά), που απεικονίζει τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ κατάκοιτο στο έδαφος χτυπημένο από μετεωρίτη, η ακριβέστερη λέξη που μπορεί να περιγράψει τα έργα του είναι «προκλητικά».

΄Ενα από τα έργα του που, ίσως, είναι πιο γνωστά στο ευρύ κοινό είναι το L.O.V.E. (Libertà, Odio, Vendetta, Eternità) (Ελευθερία, Μίσος, Εκδίκηση, Αιωνιότητα) ή αλλιώς το λεγόμενο «Il Dito». Αν και ο καλλιτέχνης, ουδέποτε σχολίασε την εν λόγω δημιουργία του, σύμφωνα με διάφορους κριτικούς τέχνης, είναι ένα μήνυμα κατά του φασισμού και της οικονομικής κρίσης. Ουσιαστικά, είναι ένα γιγαντιαίο «f.ck you» στους Ιταλούς τραπεζίτες, καθώς το έργο εγκαινιάστηκε το 2010 (2 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης) στο κέντρο της πλατείας Piazza degli Affari του Μιλάνου, οικονομικού κέντρου της πόλης.

Η μπανάνα, όμως, τι μήνυμα εσωκλείει, ως το νεότερο έργο τέχνης του;

Πιστεύω πως είναι μια κριτική στον κόσμο της τέχνης γενικότερα. Ως καταξιωμένος καλλιτέχνης, ο Cattelan, έχει τη δυνατότητα να παρουσιάσει ο,τι του καπνίσει, εν ολίγης, στο κοινό του, όπως και έκανε, κολλώντας μια μπανάνα στον τοίχο. Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά η αιώνια διαμάχη του «τι είναι και τι δεν είναι τέχνη». Ένας καλλιτέχνης που δεν έχει αναγνωρισιμότητα ή τα κατάλληλα εφόδια, καθώς και τις σωστές γνωριμίες στον κόσμο της τέχνης, θα βλέπει τα έργα που παράγει να εξετάζονται σκληρά, σε αντίθεση με άλλους πιο «αναγνωρισμένους» καλλιτέχνες.

Το 1964 έγινε ένα πείραμα από έναν δημοσιογράφο, τον Ake «Dacke» Axelsson. Παρουσίασε κάποια έργα «avant garde» ή αφηρημένης τέχνης ενός πρωτοεμφανιζόμενου καλλιτέχνη, σε έναν κύκλο κριτικών τέχνης. Ο καλλιτέχνης λεγόταν «Pierre Brassau» και στην πραγματικότητα ήταν μία μαϊμού τεσσάρων ετών, ο Πίτερ. Ο Dacke με αυτήν την φάρσα του ήθελε να αποδείξει εάν οι ψηλομύτες κριτικοί τέχνης θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να διακρίνουν ένα αφηρημένο έργο τέχνης από μία μουντζούρα πάνω σε ένα χαρτί. Φυσικά, κανείς δεν κατάλαβε τίποτα, αποδεικνύοντας πως ένα έργο λαμβάνει αξία όταν συνήθως οι θεατές του θαμπώνονται από τα παρελκόμενα; ποιος ήταν ο καλλιτέχνης και ποια είναι η υποτιθέμενη φύση του ίδιου του έργου.

Ένα βίντεο για τον καλλιτέχνη μαϊμού.

Εν κατακλείδι, η αμφιλεγόμενη μπανάνα, θέτοντας το ερώτημα προς το τι συνιστά και τι όχι την τέχνη, είναι μία κριτική προς τον όλο κόσμο της τέχνης, δείχνοντας τον υποκειμενικό χαρακτήρα που έχει. Τη μία στιγμή που η χρυσή μπανάνα πωλείται για 120.000 δολάρια, οι επιστάτες του Miami διαδηλώνουν κατά της τιμής πώλησης της, λέγοντας, πως, ο κόπος της εργασίας τους έχει λιγότερη αξία από μία μπανάνα. Ακριβώς, το χάος που λέγεται πως, κατά βάθος, ήθελε να προκαλέσει ο καλλιτέχνης.

Κάποια στιγμιότυπα από το Art Basel Miami 2019.

https://www.youtube.com/watch?v=hScQTH7Gr-g

Πηγές

Frank Miles, “Artist behind anti-trump gold toilet tapes banana to wall in expensive, wacky work” Fox News, 04/12/2019. Ανακτήθηκε από: www.foxnews.com

Adam Kuperstein & Kiki Intrarasuwan, “Eat concept of the Art: NYC artist says banana eating was not publicity stunt” NBC New York 10/12/19. Ανακτήθηκε από: www.nbcnewyork.com