Κορνήλιος Καστοριάδης: ο φιλόσοφος της αυτονομίας

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1922. Σε μικρή ηλικία και λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής εγκαθίσταται στην Αθήνα με την οικογένεια του.

Στην ηλικία μόλις των 13 ετών αναλαμβάνει δράση πολιτική και κοινωνική όντας μέλος στην διάρκεια της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά μιας παράνομης κομμουνιστικής οργάνωσης. Θα συλληφθεί και θα φυλακιστεί στο όνομα αυτής του δράσης.

Στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα ακολουθήσει σπουδές στα νομικά και τα οικονομικά.

Εντάσσεται στο πυρήνα του ΚΚΕ το 1941 για να αποχωρήσει μόλις ένα χρόνο αργότερα εισερχόμενος στην τροτσκιστική ομάδα του Σπύρου Στίνα.

Το πρώτο του δοκίμιο για τον Μαξ Βέμπερ θα δει το φως της δημοσιότητας το 1944.

Στην περίοδο των Δεκεμβριανών ως τροτσκιστής θα έρθει αντιμέτωπος με την τρομοκρατία του ΕΛΑΣ αποκηρύσσοντας τις πρακτικές του ΚΚΕ.

Το 1945  με υποτροφία της Γαλλικής κυβέρνησης θα μεταβεί στο Παρίσι που καθίσταται η βάση του με αραιές επισκέψεις στην Ελλάδα που θα εντατικοποιηθούν κυρίως μετά την μεταπολίτευση.

Στο Παρίσι θα συστήσει στην ομάδα «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» ασκώντας σκληρή και εις βάθος κριτική της αρχιτεκτονικής του σοβιετικού μαρξιστικού μοντέλου που για τον ίδιο αποτελούσε «γραφειοκρατικό καπιταλισμό». Κυκλοφορεί και ομότιτλο περιοδικό που σταματά να εκδίδεται με την διάλυση της ομάδας το 1966. Η φιλοσοφία της σκέψης της ομάδας αυτής εμπνέει και αποτελεί έναυσμα για την εξέγερση των φοιτητών τον Μάη του ’68.

Δεσπόζουσα είναι η θέση της έννοιας της αυτονομίας υπό το πρίσμα της «αυτονομίας του προλεταριάτου». Η αυτονομία του λειτουργώντας ως μοχλός για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας με σοσιαλιστικούς όρους θα επιτρέψει τη μεταβίβαση της εξουσίας σε μαζικούς οργανισμούς των παραγωγικών τάξεων.

Εργάστηκε και ως οικονομολόγος ενώ σημαντικό είναι το δεδομένο πως μέχρι το 1970 που αποκτά την γαλλική υπηκοότητα αρθρογραφούσε με διάφορα ψευδώνυμα υπό τον φόβο της απέλασης.

Στα πεδία της ενασχόλησης του εντάσσονται τα μαθηματικά καθώς και ψυχανάλυση με την οποία καταπιάστηκε σε επαγγελματική βάση.

Στο έργο του «Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας» (1975) δομείται η ουσία του φιλοσοφικού συστήματος. Με εφαλτήριο την συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας του 5ου π.Χ. Αιώνα σε θεμέλια δημοκρατικά αλλά και σ’ άλλες σπουδαίες στιγμές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, φωτίζει τον άνθρωπο ως αυτόνομο υποκείμενο και δημιουργό της Ιστορίας του. Ως τέτοιο μάλιστα οφείλει να δει τον εαυτό του.

Το 1979 γίνεται διευθυντής σπουδών στην «Ανωτάτη Σχολή για τις Κοινωνικές Επιστήμες».

Το 1989 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Πέθανε στο Παρίσι στις 26 Δεκεμβρίου 1997 σε ηλικία 75 ετών.