Ο εορτασμός των Χριστουγέννων σε διάφορες ιστορικές περιόδους

Τα Χριστούγεννα αποτελούν σήμερα μια πολύ ευχάριστη γιορτή για μικρούς και μεγάλους. Ανταλλάσσουμε δώρα, περνάμε ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους μας, ξεκουραζόμαστε και θέτουμε νέους στόχους για την καινούργια χρονιά.

Δεν ήταν πάντοτε έτσι όμως! Ας ανοίξουμε το χρονοντούλαπο της ιστορίας των Χριστουγέννων και να εξερευνήσουμε την προέλευση της αγαπημένης μας εποχής του χρόνου!

 Η νεολιθική εποχή

Στην νεολιθική εποχή η συντομότερη ημέρα του έτους ήταν στις 21 Δεκεμβρίου το «μεσοχειμωνιάτικο ηλιοστάσιο». Ήταν μια πολύ σημαντική ημέρα για τους ανθρώπους τότε, αφού σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, οι άνθρωποι συνήθιζαν να διοργανώνουν μεγάλες γιορτές εκείνη την περίοδο.

Στις γιορτές αυτές, έτρωγαν τεράστιες ποσότητες κρεατικών, απολάμβαναν διάφορα γαλακτοκομικά προϊόντα αλλά και έπιναν κριθαρένια μπύρα από κεραμικά ποτήρια τα οποία έφτιαχνα οι ίδιοι.

Τα πιο πολύτιμα «μεσοχειμωνιάτικα δώρα» ήταν τα στιλέτα από μπρούντζο, το νέο υλικό που μόλις είχε αρχίσει να αντικαθιστά τον πυρόλιθο και την πέτρα για εργαλεία και όπλα.

Όσον αφορά στα ρούχα, τα πλουσιότερα ρούχα των ανθρώπων περιελάμβαναν χρυσά περιδέραια και ίσως χρυσές διακοσμήσεις μαλλιών και χρυσά κουμπιά για να στερεώσουν τα ρούχα τους.

Η Ρωμαϊκή εποχή

Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα μέσα του χειμώνα με τουλάχιστον πέντε ημέρες γιορτής και πάρτι που ονομάζονταν Σατουρνάλια, τα οποία ξεκινούσαν στις 17 Δεκεμβρίου. Τιμώντας τον Κρόνο, αρχηγό των ρωμαϊκών θεών, ήταν μια εποχή που ανατράπηκαν όλοι οι κανόνες σχετικά με την τάξη και την εθιμοτυπία.

Ο τζόγος με ζάρια, συνήθως απαγορευμένος, επιτρεπόταν μόνο για την εορταστική περίοδο. Επίσης, όλοι φορούσαν φωτεινά ρούχα για πάρτι, στα οποία έφερναν δώρα όπως φιγούρες από κερί ή σατιρικά τραγούδια και ποιήματα.

Ο Μεσαίωνας

Οι άνθρωποι στον μεσαίωνα, γιόρταζαν κυρίως τις τελευταίες 12 ημέρες του χρόνου, με κορύφωση την ανταλλαγή των δώρων στις 6 Ιανουαρίου. Αυτοί οι εορτασμοί τιμούσαν τη γέννηση του Χριστού και το όνομα Χριστούγεννα (Λειτουργία του Χριστού) καταγράφεται για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1038.

Η Βικτοριανή εποχή

Τα Χριστούγεννα που γνωρίζουμε σήμερα πήραν σάρκα και οστά στη βικτωριανή εποχή, όταν οι πιο θορυβώδεις γιορτές των προηγούμενων περιόδων μετριάστηκαν σε ένα πιο ήσυχο οικογενειακό φεστιβάλ. Η βασίλισσα Βικτώρια και ο αγαπημένος της Αλβέρτος, με τα εννέα παιδιά τους, έπαιξαν μεγάλο ρόλο σε αυτές τις αλλαγές.

Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα που διέδωσε ο Αλβέρτος από την πατρίδα του τη Γερμανία το 1840 έγιναν γρήγορα αγαπητά, όπως και ο στολισμός τους με φώτα και δώρα, που δίνονταν πλέον την ίδια την ημέρα των Χριστουγέννων. Τα βικτοριανά παιδικά δώρα ήταν συνήθως γλυκά, ξηροί καρποί ή πορτοκάλια, αν και τα πλουσιότερα παιδιά ήταν λίγο πιο τυχερά, λαμβάνοντας ένα δώρο που απηχούσε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, όπως για παράδειγμα ένα τρενάκι.

Πολλά άλλα γνωστά πλέον στοιχεία των Χριστουγέννων προήλθαν επίσης από αυτήν την περίοδο, συμπεριλαμβανομένων των τυπωμένων χριστουγεννιάτικων καρτών, των χριστουγεννιάτικων κροτίδων και της κατανάλωσης γαλοπούλας. Ακόμη και ο «Άγιος Βασίλης» και το έλκηθρο των ταράνδων του υιοθετήθηκαν από όλο τον κόσμο φτάνοντας από την Αμερική τη δεκαετία του 1870.

Οι περισσότερες βικτωριανές οικογένειες πήγαιναν στην εκκλησία τα Χριστούγεννα τραγουδώντας όλοι μαζί τα κάλαντα, μερικά τραγούδια από τα οποία έχουν παραμείνει απαράλλαχτα στο πέρας των εποχών. Επιπλέον, όπως και σήμερα, οι πιο εύποροι άνθρωποι παρείχαν επίσης δώρα ή χριστουγεννιάτικες γιορτές για τους φτωχότερους γείτονες.

Τα Χριστούγεννα σήμερα

Η γιορτή των Χριστουγέννων φαίνεται να έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του πλανήτη από τις αρχές κιόλας της δημιουργίας των πολιτισμών. Τότε αποτελούσε μια τελετουργία, ίσως μια γιορτή για όλους, μια αφορμή για να αφήσουν για λίγο στην άκρη τις ασχολίες τους και να περάσουν ξέγνοιαστα τις ημέρες αυτές. Τους δινόταν η ευκαιρία να οργανώσουν μεγάλα τραπέζια που θα ξεχείλιζαν από φαγητά και ποτά αλλά και κέφι και διασκέδαση.

Από την νεολιθική εποχή μέχρι και τον 21^ο αιώνα στον οποίο βρισκόμαστε, συναντάμε πολυάριθμες διαφορές στα χριστουγεννιάτικα έθιμα. Παρ’ όλα αυτά, εν έτη 2022 και σύντομα 2023, συνεχίζουμε να εορτάζουμε την γέννηση του Ιησού παρέα με τις οικογένειές μας, τηρώντας πιστά τις παραδόσεις των προγόνων μας.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους!

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο:

Άρθρο σε ηλεκτρονικό περιοδικό: Christmas, English Heritage, ανακτήθηκε από https://www.english-heritage.org.uk/christmas/the-history-of-christmas/ (τελευταία πρόσβαση 20/12/22)

Άρθρο στο διαδίκτυο: Hans J. Hillerbrand, Christmas Holiday, Britannica ανακτήθηκε από https://www.britannica.com/topic/Christmas (τελευταία πρόσβαση 20/12/22)

Ιστοσελίδα στο διαδίκτυο: Los orígenes de la navidad, National Geographic, ανακτήθηκε από https://historia.nationalgeographic.com.es/a/origenes-navidad_6901 (τελευταία πρόσβαση 20/12/22)