Η δολοφονία της Μαχσά Αμίνι επειδή δε φορούσε “σωστά” το χιτζάμπ της πυροδότησε ένα πρωτοφανές κύμα αγανάκτησης στο Ιράν, με τις γυναίκες να επαναστατούν.

Για μια μπούκλα που δραπέτευσε από το χιτζάμπ

Στις 13 Σεπτεμβρίου 2022 η αστυνομία ηθών του Ιράν συνέλαβε την 22χρονη Μαχσά Αμίνι για παραβίαση του ενδυματολογικού κώδικα που ισχύει για τις γυναίκες στο Ιράν. Η νεαρή γυναίκα μεταφέρθηκε σε κέντρο αναμόρφωσης, όπου θα της γινόταν μάθημα για τη σωστή χρήση του χιτζάμπ. Ο αδερφός της, ο οποίος βρισκόταν μαζί με τη Μαχσά όταν συνελήφθη. ενημερώθηκε ότι οι αρχές θα την άφηναν ελεύθερη σε μια ώρα.

Η Μαχσά, όμως, δε βγήκε ποτέ από το κέντρο αναμόρφωσης. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, σε κώμα, και κατέληξε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Γυναίκες που κρατήθηκαν μαζί με τη Μαχσά υποστήριξαν ότι η κοπέλα ξυλοκοπήθηκε άγρια.

Η δολοφονία της Μαχσά Αμίνι ήταν η θρυαλλίδα που πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις γυναικών σε όλο το Ιράν. Οι γυναίκες κόβουν τα μαλλιά τους και καίνε τις μαντίλες τους, εναντιούμενες στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν.

Στις διαδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα σε ολόκληρο το Ιράν νέα ονόματα νεαρών γυναικών που δολοφονούνται προστίθενται συνεχώς δίπλα στο όνομα της Μαχσά: Hadis Nafadji, Hananeh Kian, Ghazaleh Chelavi. MKO μιλούν για 60 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, νούμερα που μέρα με τη μέρα αυξάνονται.

Χιτζάμπ: γνωριμία με τη λέξη των ημερών

Χιτζάμπ, ντουπάτα, μπούρκα, νικάμπ. Λέξεις ακατανόητες ή λέξεις ταυτόσημες για έναν δυτικό, συχνά τοποθετούνται κάτω από τον όρο -ομπρέλα “μαντίλα”. Κι όμως οι διαφορές δεν είναι μόνο γλωσσικές, μα εκφράζουν και το συντηρητισμό του περιβάλλοντος που επιβάλλει τη χρήση καθενός σε μια γυναίκα.

Για παράδειγμα, η μπούρκα δεν είναι απλά ένα κάλυμμα κεφαλής, μα καλύπτει ολόκληρο το σώμα, με τη γυναίκα να αντικρίζει τον κόσμο πίσω από ένα υφασμάτινο πλέγμα. Το νικάμπ επίσης καλύπτει όλο το σώμα και το πρόσωπο της γυναίκας, επιτρέπει, όμως, να φαίνονται τα μάτια.

Το χιτζάμπ από την άλλη, καλύπτει το κεφάλι και το στήθος της γυναίκας, όχι όμως και το υπόλοιπο σώμα. Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος μαντίλας στις ισλαμικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Έτσι, ο όρος “χιτζάμπ” (hijab) αναφέρεται στην πρακτική χρήσης κάθε είδους μαντίλας.

Κοράνι, ηθική και χιτζάμπ

Η επιβολή του χιτζάμπ και η περιφρούρηση της γυναικείας ηθικής μέσω αυτού υπαγορεύεται από τους θρησκευτικούς κανόνες των ισλαμικών χωρών και συγκεκριμένα από το Κοράνι. Κι όμως, όχι. Το Κοράνι -όπως τα περισσότερα θρησκευτικά βιβλία- έχει σημεία που μένουν ανοιχτά στην ερμηνεία και την κατανόησή τους. Πουθενά στο Κοράνι δεν αναφέρεται η υποχρέωση των γυναικών να καλύπτουν το κεφάλι τους. Αντίθετα, γίνεται λόγος για σεμνή περιβολή και κάλυψη των σημείων που μπορεί να προκαλέσουν και από τα δύο φύλα. Η σεμνή περιβολή, λοιπόν, αφορά και τους άντρες. Μα αυτούς δεν τους κυνηγά η αστυνομία ηθών …

Αγώνας κατά του χιτζάμπ ή αγώνας για αυτοδιάθεση;

Πάμπολλες μουσουλμάνες γυναίκες που ζουν και εργάζονται σε δυτικά κράτη εξακολουθούν να φορούν χιτζάμπ. Και είναι επιλογή τους.

Οι Ιρανές γυναίκες που βγήκαν στους δρόμους καίγοντας τις μαντίλες τους δε μάχονται αυτό το ίδιο το χιτζάμπ. Μάχονται την πατριαρχία που το επιβάλλει. Είναι μια μάχη πολιτική ενάντια σε ένα καθεστώς που με τη βίαιη επιβολή ενός υφάσματος έχει ως στόχο την εξαφάνιση του γυναικείου σώματος από το δημόσιο χώρο.

Δεν είναι το χιτζάμπ που φιμώνει τις φωνές των γυναικών. Είναι ο εξαναγκασμός ενός σεξιστικού νόμου που διαγράφει από τη δημόσια σφαίρα τις γυναίκες ως αυθύπαρκτες πνευματικές οντότητες. Τούτος καίγεται στους ιρανικούς δρόμους.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

7 σημεία-κλειδιά για την επανάσταση των γυναικών στο Ιράν, ανακτήθηκε από: https://ampa.lifo.gr/gunaikes/7-simeia-kleidia-gia-tin-epanastasi-ton-gynaikon-sto-iran/

Μαχσά Αμινί: τι έδειξε η ιατροδικαστική έκθεση για τα αίτια του θανάτου της, ανακτήθηκε από: https://www.neolaia.gr/2022/10/07/mahsa-amini-ti-edeikse-h-iatrodikastiki-ekthsh-gia-ta-aitia-thanatou-ths/

Rajaa Natour: Ο λευκός φεμινισμός οικειοποιήθηκε τις διαμαρτυρίες για το χιτζάμπ, χωρίς να τις κατανοεί, ανακτήθηκε από: https://ampa.lifo.gr/gunaikes/rajaa-natour-o-leykos-feminismos-oikeiopoiithike-tis-diamartyries-gia-to-chitzamp-choris-na-tis-katanoei/

11 σκίτσα για την 22χρονη Ιρανή Μαχσά Αμινί που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από την αστυνομία ηθών, ανακτήθηκε από: http://ergasianet.gr/2022/09/25/11-%CF%83%CE%BA%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-22%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B7-%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AE-%CE%BC%CE%B1%CF%87%CF%83%CE%AC-%CE%B1%CE%BC%CE%B9%CE%BD/

Χιτζάμπ, τσαντόρ, ντουπάτα: γιατί ποτέ δεν πάψαμε να συζητάμε για μαντίλες, ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/apopseis/idees/hitzamp-tsantor-ntoypata-giati-pote-den-papsame-na-syzitame-gia-tis-mantiles

Hadis, Hananeh, Ghazalech: Οι τρεις νεκρές της ιρανική επανάστασης, ανακτήθηκε από: https://ampa.lifo.gr/eidiseis/hadis-hananeh-ghazaleh-oi-treis-nekres-iranikis-epanastasis/