Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών: Προβολέας της αχαϊκής ιστορίας

Το σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2009, στεγασμένο πλέον σε νεόδμητο κτίριο. Η επέκταση κατέστη αναγκαία, καθώς το προηγούμενο μουσειακό συγκρότημα ήταν αρκετά μικρότερο. Συνεπώς, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της τρίτης σε μέγεθος πόλης της Ελλάδος, η οποία αναπτύσσεται διαρκώς.

Στην έκθεση του μουσείου φιλοξενούνται ευρήματα από την Πάτρα, τη γύρω περιοχή, καθώς και την υπόλοιπη Αχαΐα, καλύπτοντας μια περίοδο από το 3.000 π.Χ. μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Το οικοδόμημα ανήκει στην ΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πατρών.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πόλης πάνω στη Νέα Εθνική Οδό Αθηνών-Πατρών. Δύο στοιχεία, που το διέπουν, είναι ο επιβλητικός όγκος του και τα σύγχρονα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του.

Διαθέτει μεγαλοπρεπή είσοδο και ευρύχωρες αίθουσες υποδοχής και εξυπηρέτησης του κοινού. Οι τρεις εκθεσιακές του ενότητες εξαπλώνονται σε ισάριθμες αίθουσες μεγάλου μήκους, ενώ υπάρχει, ακόμη, μια αίθουσα περιοδικών εκθέσεων. Επιπλέον, στο εσωτερικό του θα συναντήσει κάποιος αίθουσες πολυμέσων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αντίστοιχα. Μοντέρνα εργαστήρια συντήρησης, αποθήκες και διοικητικά γραφεία δε λείπουν, φυσικά, από το συγκρότημα, που διαθέτει και αμφιθέατρο για διεξαγωγή εκδηλώσεων.

Στο εξωτερικό τμήμα θα βρει κανείς υπαίθριο χώρο στάθμευσης οχημάτων, καθώς και ένα μικρό πάρκο αναψυχής, κατάλληλο για οικογένειες. Εντούτοις, το πιο εντυπωσιακό στοιχείο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών αποτελεί η πρόσοψή του. Εδώ, δεσπόζει σφαιρικός θόλος κατασκευασμένος από τιτάνιο, ο οποίος στηρίζεται σε μια τεχνητή λιμνούλα. Σκοπός των αρχιτεκτόνων με αυτό το σχέδιο ήταν να τονιστεί η άμεση σχέση της πρωτεύουσας του νομού με τη θάλασσα.

Να αναφέρουμε, πως στο Μουσείο λαμβάνουν χώρα ποικίλες δράσεις πέραν προγραμμάτων εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Διαλέξεις, κύκλοι μαθημάτων σεμιναριακού τύπου, εορτασμοί με αφορμή την ημέρα των Μουσείων και αρκετά άλλα δρώμενα.

Ιστορικά στοιχεία

Μέχρι να οδηγηθούμε στην ανέγερση του τωρινού μουσείου στην Πάτρα το 2009, τα ευρήματα από τις ανασκαφές στην περιοχή δεν είχαν μόνιμη στέγη. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ορισμένα σχολεία στην πρωτεύουσα της Αχαΐας και το Δημαρχείο της πόλης φιλοξενούσαν λίγο πριν τις αρχές του 20ού αιώνα την πρώτη αυτή Αρχαιολογική Συλλογή. Το ρόλο αυτό ανέλαβαν τα επόμενα χρόνια αρκετά κτίρια της πόλης των Πατρών, συμπεριλαμβανομένου και του Ρωμαϊκού Ωδείου τη δεκαετία του ’20.

Ήταν το 1934, όταν αυτή η σπουδαία συλλογή βρήκε στέγη στο ισόγειο της διώροφης οικίας του Ι. Καραμανδάνη, με τον ίδιο να παραχωρεί το μέρος για αυτό το σκοπό. Ολόκληρο το οίκημα περιήλθε στο Υπουργείο Πολιτισμού ως κληροδότημα, με τον καιρό, ενώ μέρος και του ορόφου, πλέον, λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος(1965). 

Το μεγαλύτερο ποσοστό της έκθεσης περιλαμβάνει μυκηναϊκά αγγεία, προερχόμενα από τα νεκροταφεία των περιοχών γύρω από την Πάτρα. Επιπλέον, προβάλλονται γλυπτά από ανασκαφές στην πόλη και άλλα σημεία, καθώς και ένα μεγάλο ψηφιδωτό δάπεδο από ρωμαϊκή έπαυλη.

Η ανανέωση των εκθεμάτων και η βελτίωση στην εικόνα των εκθεσιακών χώρων αποτελούσαν σοβαρά προβλήματα για το μικρό αυτό μουσείο. Μόλις το 1985, με σχετική παρέμβαση, η έκθεση επεκτάθηκε σε όλους τους χώρους του ισογείου. Στον όροφο τέθηκαν σε λειτουργία όλες οι διοικητικές υπηρεσίες της ΣΤ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, ενώ το υπόγειο χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη.

Έπρεπε να φτάσουμε στο 2001, ώστε να προκηρυχθεί διαγωνισμός με σκοπό την ανέγερση ενός σύγχρονου μουσείου στην πόλη της Πάτρας. Οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν το 2005 και ολοκληρώθηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2009. 

Η έκθεση του Μουσείου

Η έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών αναπτύσσεται σε τρεις θεματικές ενότητες. Στην πρώτη απεικονίζεται ο Ιδιωτικός βίος, στη δεύτερη ο Δημόσιος βίος και στην τρίτη τα Νεκροταφεία (Νεκρόπολη) των κατοίκων της περιοχής. Το χρονικό διάστημα, που καλύπτει η συλλογή, εξαπλώνεται από το 3.000 π.Χ. μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Στην αίθουσα του Ιδιωτικού βίου ( αίθουσα 1) προβάλλεται στο κοινό η καθημερινή ζωή και οι ασχολίες των κατοίκων. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο είδος κατοικίας (αγροτική και αστική), στον τρόπο διαβίωσης, στα επαγγέλματα, στα οικιακά σκεύη-εργαλεία κ.α.

Στην αίθουσα του Δημόσιου βίου (αίθουσα 2) παρέχονται στον επισκέπτη πληροφορίες για την τοπογραφία της πόλης των Πατρών. Τα πιο σημαντικά δημόσια μνημεία, οι τεχνικές της υποδομές, αλλά και ορισμένες εκφάνσεις της δημόσιας ζωής των ανθρώπων. Πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το εμπόριο, η διοικητική-κοινωνική οργάνωση, ο πόλεμος, η θρησκεία και η ψυχαγωγία.

Στην τρίτη και τελευταία αίθουσα αποτυπώνεται η ενότητα της Νεκρόπολης. Εδώ μαθαίνει κανείς για τη χωροταξική οργάνωση των νεκροταφείων, την ταφική αρχιτεκτονική, την ποικιλία των κτερισμάτων και τα έθιμα γύρω από τη διαδικασία ενταφιασμού των νεκρών.

Γενικότερα, τα σπουδαιότερα εκθέματα είναι τα ψηφιδωτά δάπεδα ρωμαϊκής εποχής μαζί με τα πήλινα αγγεία και όπλα της μυκηναϊκής περιόδου. Το σύνολο πολεμιστή αξιωματούχου από τις Πόρτες Αχαΐας είναι αυτό, που ξεχωρίζει, ενώ σημαντικά είναι τα υάλινα αγγεία και τα χρυσά κοσμήματα ρωμαϊκής περιόδου. Τέλος, από τα λίθινα διακρίνεται το άγαλμα της Αθηνάς, πιστό αντίγραφο της Αθηνάς Παρθένου, έργου του Φειδία στον Παρθενώνα.

Να επισημάνουμε, πως, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών προσφέρει τη δυνατότητα για μια άνετη περιήγηση στους επισκέπτες χάρη στις ευρύχωρες εγκαταστάσεις του. Οι αίθουσες έχουν μεγάλες διαστάσεις και ως προς το εμβαδόν και ως προς το ύψος, με τις δύο πρώτες να διαθέτουν ένα επιπλέον ιδιαίτερο στοιχείο. Είναι προσβάσιμες και από ψηλά μέσω του εναέριου διαδρόμου, που υπάρχει ανάμεσά τους, προσφέροντας την ευκαιρία για πανοραμική ξενάγηση.

Ειδικότερες πληροφορίες

Αναφέρθηκε και προηγουμένως, πως το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών βρίσκεται στη Νέα Εθνική Οδό Αθηνών-Πατρών στο βόρειο τμήμα της πόλης. Η επίσκεψη σε αυτό κοστίζει μόλις 4 ευρώ για ολόκληρο εισιτήριο, ενώ το μειωμένο κυμαίνεται στα 2 ευρώ. Όσον αφορά το ωράριο λειτουργίας, το χειμώνα το Μουσείο είναι ανοικτό από Τρίτη έως Κυριακή 08.00-15.00, ενώ το καλοκαίρι από Δευτέρα μέχρι Κυριακή και ώρες 08.00-20.00.

Αναμφίβολα, εάν κάποιος βρεθεί στην Πάτρα, οφείλει να πραγματοποιήσει μια επίσκεψη στο σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης.